Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ

Otursun,  danışsın cvdo. meydanda. 

Bir şortlo gizlində olmasın  ülfot. 

Camaat içindo  etsinlər söhbot.

Oturdu Xosrovla Şirin xoşqılıq, 

Ç’omonlor onlardan aldı yaraşıq. 

Ertəsi gün günəş  çöldo gübncən 

Bir topo  düzəldi  dürrü gövhərdən. 

Günəş ordusunun 

İ 1k  

Kəşfıyyatı 

Borcislo Zöhroyo nizələr atdı.56 

LaKİn bütün ulduz qoşunlarından 

Тэк günoşo  qarşı olmadı  duran.

Dişi aslan 

K İ m i  

yetmiş  no for qız 

Şirinin yanına gəldi  qayğısız.

Cürotdo  hor biri bir Isfəndiyar, 

Rııstomi-Zal 

K İ m i  

ox atandılar. 

ÇövKan oynamaqda çox çcvİKdilor. 

Göydo  qapırdılar topu,  müxtosor. 

Oxdanlar asıldı  şux sorvlordon. 

Sorvlor atıldı yohoro  birdon.

A y üzü  rübondo bürümüşdübr,

Şahın hüzuruna yola düşdübr. 

Xosrovun hacibi hörmot göstordi. 

Vurğun şah Könlünü onlara verdi. 

Çox nəvaziş i b  yerindən durdu,

Sağ yanında Şirin golib oturdu.

No gördü!..  Нэг yanda nadir gözəllər, 

ŞoKor 

dolu bir ev,  qoııd dolu 

şohor. 

Bilmirdi güclüdür 

golon   zöhrolor. 

Cıdırda toivbotOK göstormiş 

hünor. 

Rübəndli qızlan bir görsün dcyo. 

Meydana getdi o, tez əylənməyə. 

Oyun meydanına çatanda 

sohor

179

Şadlıqdan uçurdu poriüzlülor.

180

Нэг ay günəş Kİmi ey b d i cövlan, 

Doğdu hor KOKİik'don bir tüləıc tarlan. 

Xosrov gördü onlar b e b  olurmuş: 

Ç’omondo qırqovul, ovda qaraquş. 

Şirino dedi 

k İ :  

"Gol.  at çaparaq,

Bu geniş  düzondo  çövıcan oynayaq." 

Xosrovun topuna çövxan atdılar. 

Gözollor 

səs-Küyb 

at oynatdılar. 

Söyüdlüyə  döndü yollar bir anda.

Y er aya söyüddən səndəl atanda,

Тора yel  əlindən vuranda çövıcan 

Günəşin topunu  salırdı tovdan.

Bir yanda durmuşdu ayla ulduzlar, 

Şah,  əyan tutmuşdu bir yanda qərar. 

Meydanda maralla oynayırdı  şir,

Turac qaraquşu alırdı osir.

Gah 

günəş vururdu topu, 

gah 

da ay, 

Şirinb şah 

düzo 

salmışdı haray. 

ÇövKan oyunundan artıq bezdibr, 

Meydan ətrafını sürüb 

gozdilor. 

Gcco-gündüz 

Kİmi 

Şəbdizb 

Gülgün 

Horlonib 

meydanı dolandı bütün. 

Ordan çöl 

torofo 

at səyirtdilər,

Ov ardınca çıxıb düzo getdibr.

Ov vurdular düzdo.  dağda о  qodor 

Ki,  saya bilməzdi  onu min nəfər.

Oxlar о  qodor 

k İ ,  

vurmuşdu yara, 

Qamışlıq olmuşdu yer qulanlara.

Нэг xanımın oxu,  atılan ııizo 

Ceyranı çomondon  salmışdı  düzo.

Bu dişi  şirbrin at minmosindən 

Lap heyran olmuşdu Xosrov görərıcən. 

Нэг biri meydanda bir hüma idi,

Ov axtaran zaman obdaha idi.

Şah  Şirino baxib deyirdi:  "GoroK.

Bu ov 

т э п э  

necə  sovqat 

у с г э с э к ! "

181

Birdon  bir ceyrana sataşdı gözü,

182

A z qaldi  ov olsun ona şah özü.

Sərxoş bir maraldı  əlində  şomşir.

Ceyran ovozino  ovlamışdı  şir.

Bu dünya fotlı  cdoıı  ovçuya Xosrov  - 

О 

b ö y ü K  

şah özü olmuşdu bir ov.

G öy tovuzu vida cdinco bağa 

Gül  dərməyə gəldi bir qara qarğa. 

Tovuzlar cilvodon  yorulmuşdular,

Qarğa qanadlara oldular süvar. 

Yurd-yuvalarında üz gizlətdilər,

Yatıb  dincoldilor sohoro qodor.

Astana öpənlər sohoro уепэ 

Y ığışıb gəldilər şahın cvino.

Ycııo do başlandı  çövxan, top  atmaq, 

Ceyran, maral  qovmaq,  Köhlən oynatmaq. 

B elə  ıceçirdilər bir ayı tamam,

Moşğul  olurdular bu iş b  müdam.

Xosrov bir bohano.  fürsot gozirdi 

Ki,  Ьо1ко  Şirino  eyham  sezdirdi.

LaKİn 

düşmürdü 

heç 

əlinə  fürsot.

Bu bondi  açmağa tapmırdı m öhbt.

Axşam  о baldodaq qayıdan zaman 

Soadot quşutəıc şad vo xuraman,

Şah  Şirinə  dedi:  "Gözəlbr şahı!

Ey üzü dövbtin şon  nozorgahı!

Golsono  b iz  sabah  crKondon  duraq,

Firuzo göylordon bir bohro  alaq.

M ey 

golsin,  qurulsun  işrot  m oclisi.

K eyf cdoK. ucalsın  şon  noğmo  sosi 

Şad ol, ya qomli  ol dünyada - birdir, 

Bildiyini  Köhno  dövran ebyir.

Madam bu dünyadan getməliyiıc biz,

Ömr edəıc qayğısız,  qəmsiz,  ıcədərsiz." 

Göz  üstüno barmaq qoyub о  pori:

"Yuxun  şirin"  deyib tez öpdü yeri. 

Xosrovun qolbindo  şirin vo  dolor.

183

Deyirdi:  "Tez olsun,  açılsın sohor."

B A H A R  Ç A Ğ I X O S R O V  İL Ə   ŞİR İN İN  

G Ə Z M Ə Y Ə   Ç IX M A SI

AsimantOK.  yaşıl g e y m iş  о  qoca 

Cavan budaqlari  iso  salinca.

Cavanı,  qocanı  - tamam пэ 

k İ , 

var,

Gülzarın seyrinə уепэ çıxarar.

Kavus  toxtini  gül çıxarar ycrdon.

TovuztOK  bozonor bonövşo  homon.

Quşlar da cşqindon  şirin dil açar,

Köhno  scvgilor do  tozo gül açar.

Şirinlo  şad oldu Xosrovun canı,

Foroh.  sevinc tutdu bütün cahanı,

Bu şadlıq zamanı gül üzlü bahar 

Geydirdi hor gülo bir yeni paltar.

Güllər bayrağını  sancmışdı bağa,

Fax to  quşundan  da qaçırdı  qarğa.

Yasomonlor saqi,  norgiz oldo cam,

Bonövşo xumardı,  gül  mostdi tamam.

Üzlordon  örtüyü atmışdı yellər,

Bütün aşiqloro  çatmışdı xəbər.

Şimal yeli çölo  sos  salıb уепэ,

Vurdu fılqulağı öıcüzgözünə57.

Y  er paltar geym işdi xoruzgülündon,

Ç’içoKİoro 

olmuş 

Mörvonguş mosKon.

Çomondə  sorvlor пэ  qədər у ü к so к.

Lalələr eşqdon yırtmışdı коупэк,

Bonövşo  çiynino 

h ö r Ü K  

salmışdı,

Nosrin  sırğasını y elb r almışdı.

Ə1  üzdo  durmuşdu reyhanlar qoşa,

Ç’içoKİor 

sancm ışdı 

darağı başa. 

iKİcanlı  ycrdon 

çıxan b iteib r 

Açm ışdı çomondo. 

düzdo  tozotor.

184

Y aşıllığa düşür göydən incilər,

Zümrüd  üzorino yığırdı gövhor.

Süddon  doymuş ceyran bu xoş gündüzdo 

Çıxıb anasıyla gozirdi  düzdo.

Qırqovul açmışdı  qanad reyhana,

Əlvan qanad vermiş reyhan da ona.

Нэг şaxda bir tozo bahar çiçoyi.

Əldo  şabaş tutmuş gülün göyçoyi. 

Coh-coh vuran bülbül, oxuyan turac 

Aşiqlər səbrini edirdi tarac.

Mohobbotlo dolub çağlancən bahar 

Sevgisiz yaşayan  Könüldon  ağlar. 

Xosrov,  Şirin hor gün qayğıdan azad, 

Gəzirdibr b ö y b  Könülbri  şad.

Gah bir çomonlİKdo m ey içirdibr,

Gah da bir dağlıqda gül  seçirdibr.

Əldo badə,  gəzib reyhanlıqlan,

Sərxoş üz tutdular Şahruda san. 

Bağladılar çayın yanında atı,

Ucaldı rud  sosi.  qalxdı bayatı.

ŞoKor 

gülüşbri  dadlı  Şirinin 

Şahrud qamışını ey b d i  şirin.

Neysandan feyz aldı  sanxi  sodoflor. 

Şirinin  üzündon nurlandı о yer.

M

üşk

İ  saçlarından ucuzdu ənbər,

Qurban  Kosmiş  şirin ləbinə  şəıcər.

Balıyla şoı

Xuzistana çatdı foğani-şoKor.

Müfərrəhlə  olmuş  nosimi  domsaz. 

Ətrindon müşKİər edirdi pərvaz58.

Şah 

K İ m i 

b oy  atmış  sorvi  yuxarı,

Heçdir ona cənnət ağaclıqlan.

Norgiz gözbrini gül görən zaman 

Cırdı üz-gözünü utandığından.

Colalda gülbri ötoıı  yasomon 

Bir Koniz olmuşdu  Şirino  qolbon.

185

186

XOSROVUN KEYF MƏCLİSINDƏ

ŞİR ÖLDÜRMƏSİ

Gəzm əyə  çıxmışdı  şah bir gün епсэп 

Yanında 

ŞirintOK 

gözoldi  çomon.

Нэг 

Kəsin 

ŞirintOK 

ola 

h o m d o m i .

Нэг yer xoşdur ona, пэ  dərdi,  qəmi!

Bir yer bəyəndilər:  ətirli, gülşən.

Нэг yana baxsaydın açmışdı  süson.

О connot misalı  ycrdo  durdular,

Şaha bir möhtoşom  çadır qurdular. 

Bürüdü çadırı qullar,  ıcənizlər,

SanKİ 

aya dövro  çoKmişdi  üİKor. 

Oturmuşdu Xosrov,  Şirin bu zaman, 

Hicran asılmışdı bir ayağından.

О al  sürahi 

k İ ,  

tutmuşdu  saqi,

Gülüb  soslonirdi:  "Eyş  olsunbaqi!" 

Vermişdi  əl-ələ  eşq ilə  şərab,

Şah bu 

İ k İ  

meydən olmuşdu bitab. 

Qaldıraraq tozdan göyloro duman, 

Qızmış bir şir çıxdı qofloton yandan. 

Sərxoştəıc qoşunun canını  düşdü. 

Qoşun  şirdon  qorxub yaman hüncüşdü. 

Gəlib yaxınlaşdı  şir barigaha, 

Acıqlı-acıqlı yanaşdı  şaha.

Qılıncsız,  zirehsiz  şah sıçrayaraq, 

Atıldı  şir üsto  şirdon  do  qoçaq. 

Yumruğunu elə hiddotlo  çaldı,

Şiri bihuş edib torpağa saldı.

Əmr etdi:  "Durmayın, başını 

Kəsin! 

Boğazdan çıxarın qanlı dorisin!"

Sonra şahlar 

t ö K d ü  

b e b  bir todbir: 

"Məclisdə də  qılınc əldə gərəıcdir." 

Porviz  şir gövdoli  olsa da,  şahdır, 

ÇünKİ 

şahlar olar təmıcinli,  ağır. 

Sorxoşluqda şirb  döyüş başladı,

187

Şir yıxan olmuşdu sorxoşun  adı.

Şirin gördü düşüb  əlinə fıırsot. 

Xosrovun əlini öpdü nəhayət.

Bir təzə  şərbətə  döndü ləbbri, 

Xosrovun əlinə  səpdi  şəıcəri.

Şah ləbindən öpüb dedi:  "Ey т э Ь к , 

Şəıcər əldə  deyil,  ağızda gərəıc."

"Bal!"  deyərəıc öpdü  şirin ləbbri, 

Söybdi:  "Buradır öpüşün yeri!" 

Birinci qasiddi о  şəıcərli  cam, 

Xosrovdan  Şirino  apardı peyğam. 

Başqa yüz yeni cam aldısa ələ, 

Yadından çıxmadı о  i k  piyab. 

Sonralar veribn yüz m ey camı, bil, 

I k  veribn qodor dəyərli deyil.

Camın ovvolindo  şorab  saf olur, 

Sonuncu qodohlor xılt ib  dolur.

Arx yanında bitan birinci güllər 

Y üz baxça gülündon  yaxşı iy vcror. 

Bir sodofdon  ik in  olan mirvari 

Çox nadir ləldən durur yuxarı.

Ncco  dadlı xuruş  olsa da,  inan, 

Yaxşıdır qazanın üstü altından. 

A şiq b r içondo  dadlı  şorboti 

Unutdular bütün dordi.  zəhməti.

Bir doqiqo xəlvət yer tapan zaman 

Ayırmaq olmurdu südü şərabdan. 

KeşİKÇİni sorxoş göron  oğrutaK 

Lol  oğurlamağı niyyot 

cdoroK.

Onlar bir g ö zü yb   reyhan əıcirdi,

B irib   dıışmono 

ıceşİK 

çoKİrdi.

Görondo  düşmondon bir az fürsət var, 

T o I o s İ k  

bir öpüş  qopanrdılar.

Sorxoş olmayanda hor işi nazdı, 

Lobino  simrüğü yaxın qoymazdı. 

Most olan zamanda şahdan əl çoKmir.

188

Öpüşdo X osrovla olurdu olbir.

189

Нэг qucaqlayanda şah onu qızğın, 

LalətaK yanırdı ağ üzü qızın.

Üzünü dişləyib  əmən çağında 

Bonövşo 

OKİ r d i  

gül yanağında. 

Xocalot verirdi о göy ləıcələr 

Ki,  ay da bu dərddən qaranlıq scvor. 

İstər sərxoş  olsun,  is torso  ayıq. 

Qoymazdı  Kİrşanı кэпаг bir anlıq.

XOSROVUN ŞIRINLƏ ƏYLƏNMƏSI

Gündüzdon  işıqlı,  aydın bir gecə...

A ləm  nurlanmışdı ay görününcə.

Əsirdi  ruh vcron  sərin bir 

k ü I ə k ,

Əsirdi çırağı söndürməyərəK.

Burda qaranlıqdan var birco nişan,

Həyat suyu olmuş о ycrdo pünhan.

О  qara çadırda ismətdən qeyri 

Qoruyan yox idi nazlı dilbori.

Soba 

Könülbrdən 

tozu silmişdi,

Ulduzlar sohoro  qıcanmış dişdi.

Qapıydı о gcco  hor bir arzuya,

Murad doğulmuşdu о gcco guya.

Gövhorin  sapını qırırdı Zöhro.

Mirvari yığırdı  ay  sodofloro.

Y er 

müşK ölçmodoydi  hey dayanmadan,

Hava da olmuşdu bir otir satan.

M üşk 

paylayirdi otrafda yelbr,

Yerin də göboyi  saçırdı ənbər.

Y ayıldı  abm ə bahar nosimi.

Ətirləndi bütün hava ud 

Kimi.

Zöhro  noğmo  deyib  salmışdı haray,

Y an tutulmuşdu bir 

hoftolİK ay.

Homsöhbot olmuşdu  üİKor nodimtOK.

Ütarid üfüqdo  roqs  edirdi to к.

190

Gcco  quşlanna olmaqçün  roll bo г

191

Boynundan zoııg asdı tez şobporolor. 

Toxluqdan zövq alıb  quşlar sevindi, 

Çalıb oxuyurdu yuvada indi.

M üxtəlif olsa da о  səslər bütün, 

Gecənin  sazıyla golirdi  düzgün. 

Firidun toxtino  əyləşdi  Sultan,

Cəmşid qibləsinə bağladı  iman.

Şirinin  üzündon  işıq alaraq,

Şah yandırmamışdı başqa bir çıraq. 

Reyhanın 

o t r il o  

о  osoıı 

y c l l o r  

Xosrovdan 

Ş i r i n o  

yetirdi xəbər.

Bu gccodon  daha xoş gcco gəlməz.

Bu  iydon  daha xoş bir iy yüıcsəlməz. 

N eçin uzaq qalsın vüsal bu qədər? 

Qovuşaq nur 

K İ m i  

nuruqsa ogor.

Qan biriıcsə neçin cuşa gəlmirsən? 

Coşursansa neçin  bos görmürəm mən? 

X oş havadır, nədən gülməyəıc gərəıc? 

Isti 

tondir varKon 

yapmayaq çörəıc? 

Нэг 

gündo göyormoz 

yeni bir bahar, 

Нэг saatda düşməz 

toloyo 

ovlar. 

Y axşısı budur 

k

İ,  ruzunu уеуэк, 

Görülməli bir iş görülsün gərəıc.

Çox ovçu: 

" Ö z ü m o  

qismotdir"  dedi, 

Gördün çöroyini  qurd-quşlar yedi. 

Qurd dedi tülıcüyə:  "Son  işo bir bax, 

Мэп axtarıb tapdım,  son yedin ancaq!" 

Şahın ay haqqında bu dediıdəri 

Günoşi  salırdı yolundan geri.

Ehtiras divini boğub  о anda 

Qız  sadiq qalmışdı  içdiyi anda.

Bir yanda taxtında şah oturmuşdu, 

Qullar ayaq üsto  sof-sof durmuşdu 

Taxt ön tin do  Şapur dayanmışdı to к. 

"Gonci-badavord"in  xəznədarıtəıc59, 

Bütporost güııoşi  yanda durmuşdu,

192

On narməməli qız dövro vurmuşdu.

193

Firəngiz,  sərv boylu gözəl  Süheyla, 

Əcəbnuş, 

FoloKiiaz. 

bir do Hümeyla, 

Hümayun,  SomontürK. nazlı  Porizad. 

Xütonxatun. bir do GövhərmüİK dilşad. 

Gülab  vo  ləl rəngli m ey  işo  düşdü,

Pərilər m ey içib xeyli gülüşdü.

Sərxoşluq hoyanı  qaçıran zaman 

A ğıl baş götürüb çıxdı  aradan.

Xosrov buyurdu 

kİ:  "Нэг йгэк 

çalan 

Növbotlo  söylosin  bir yeni dastan."

О  zərbəf коупэкН,  ləl bəzəıdilər 

A ya 

ipoK  salmış,  qulağa gövhor.

Qomzolor bir oxdu,  qaşlar ıcamandı,

Hamısı düz  seçib, yaxşı  atandı.

Нэг biri açmışdı  birco уйк 

şoKor.

ŞoKori  Şirino tüng  etm işdibr.

ŞİRİNİN RƏFİQƏLƏRİNİN 

ƏFSANƏ SÖYLƏMƏLƏRİ

Birinci Firəngiz dedi:  "Bir zaman 

Bir xozino vardı torpaqda pünhan.

Firidun tutanda bu  işdon  xəbər.

Qızıl  xozinoni  apardı 

ycKSor."

Siminton  Süheyla dedi:  "Bir zaman 

Bir sərvin altında gozib oynayan 

Qırqovulu görüb  şahin cumaraq 

Çaldı onu yerdən bir anda qoçaq."

ŞoKor 

Əcəbnuş da b e b   dil açdı:

Bir gün bağda ənbər iyli gül açdı.

Behişt quşu bir gün güllüyə vardı, 

D im d iyib  gülü aldı,  apardı."

Fəbıcnaz dedi bir gözəl əfsanə:

"Bir g ö z b  baxırdıq biz bu cahana.

Bir göz do b izim b  bağladı  ülfot.

194

İ k İ  

göz bir gözdən yaxşıdır əlbət."

Hum eyla dedi:  "Bir parlaq su vardı. 

Y aşıl  çomonlİKdo  saxit axardı.

Yoldan bir susamış  cavan şir goldi. 

Sudan içdi,  sonra orda dincoldi." 

Hümayun soslondi:  "Bir mədəndə  ləl 

G izbnirdi,  ona gəlm əsin xələl.

Şaha boxt yar oldu,  cdoroı< qarot 

Tacına eylədi о b li zinot."

SomontürK dedi 

k İ :  

"Gcco 

nur sopon 

Mirvari ayrıldı bir gün sodofdon. 

Başqa bir yaqutla tez birbşdirib,

F

o

I

ok

  etdi  onu bir şaha nəsib."

B e b   söhbət açdı gözəl Pərizad:

Bir ovlaqda bir ay nur saçırdı  şad. 

Göydən günəş  endi  Kcçmodon bir an. 

Kəməndinə  saldı ayı ovlaqdan." 

Xütənxatun dedi:  "Bilin,  hozorat. 

Yalqızdı bir zərbəf geyinm iş  şümşad. 

Azad bir sorv  ib  qovuşdu birdon. 

Şümşadla sorv  olar bir ycrdo  çox şon." 

GövhərmüİK söybdi:  "Bir ııcço zaman 

Zöhro do uzaqdı dostdan,  aşnadan. 

XoşboxtlİK iqbalın olini  açdı,

Müştori  Zöhroyo golib yanaşdı.60"

E b  

k İ ,  

Şapura yetişdi  növbot. 

Mohobbətdən açdı bir yeni  söhbot. 

Dedi:  "Camda baldı bu şirin sona, 

Şahonşah yağ  oldu,  qarışdı ona.

Rongi  ustalıqla nıoıı  qatdığımdan, 

Halvalarına da oldum zəfəran." 

Nəcabətlərindən söz açdı  sonra,

Çox  "Əhson!".  "Aforin!"  dedi onlara: 

"Bu abm çin, parlaq bir şofoqsiniz. 

Biri-birinizdon  aynlm ayın siz!"

195

Şirinin ağzından çıxanda sözlor 

Havaya doldu 

müşK, 

çölloro  şoKor. 

Utanaraq dedi:  "Siz bilirsiniz,

196

Ürəıc eşqsizdi,  sevgili əşsiz.

Şapur gəldi, buna eylədi çaro.

Etdi  üroyimi  о parə-parə.