Microsoft Word mirzaliyeva gunel docx



Yüklə 0,6 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/24
tarix02.01.2022
ölçüsü0,6 Mb.
#45652
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   24
mirzaliyeva gunel (2)

Fəsil 1. 

Ərzaq təhlükəsizliyinin nəzəri-konseptual əsasları və dünya 

ərzaq istehsalı 



1.1. Dünyanın ərzaq təhlükəsizliyinin nəzəri-konseptual əsasları. 

 

Milli  təhlükəsizlik  sosial  təhlükəsizlik  növləri  içərisində  xüsusi  yer  tutur. 



Milli təhlükəsizlik dedikdə milli dəyərlərə və həyat tərzinə təhlükə yaradan daxili 

və xarici səbəblərin qismən və ya tamamilə aradan qaldırılması, eləcə də dövlətin 

vacib maraqlarının  həyata keçirilməsinin təminatı başa düşülür. Başqa sözlə, milli 

təhlükəsizlik  cəmiyyətin,  dövlətin,  vətəndaşların  həyatı  üçün  vacib  maraqların, 

eləcə də milli dəyərlərin və həyat tərzinin müxtəlif təbiətli (siyasi, iqtisadi, hərbi, 

ekoloji  və s.) daxili və xarici təhlükələrdən müdafiəsidir. XX əsrin ikinci yarısında 

milli  təhlükəsizlik  siyasətinin  istiqamətləri  müəyyənləşdirilərkən,  iqtisadi  və 

ekoloji təhlükəsizlik ön plana çəkildi. İqtisadi təhlükəsizlik dedikdə ölkədə siyasi-

iqtisadi stabillik şəraitində əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsini təmin edən 

davamlı inkişaf və bu inkişafa mane olan təhlükələrin tamamilə aradan qaldırılması 

başa  düşülür.  Bununla  yanaşı,  stabil  iqtisadi  artım    və  yüksək  həyat  səviyyəsi 

dünyada  və  istənilən  bir  ölkədə  cəmiyyətdəki  sosial  gərginliyin  və  konfliktlərin 

azalmasına  gətirib  çıxarır.  Bu  da  prinsip  etibarilə  milli  təhlükəsizliyin 

möhkəmlənməsinə gətirib çıxarır. 

 İqtisadi  təhlükəsizlik  milli  təhlükəsizlik  sisteminin  tərkib  hissəsi,  bazası 

rolunu  oynayır.  Milli  təhlükəsizliyin  digər  alt  sistemləri  ilə  qarşılıqlı  əlaqədə 

olmaqla  iqtisadi  təhlükəsizlik,  özündə  onların  təsirini  toplayır.  İqtisadi 

təhlükəsizlik  özündə  əsas  iqtisadi  -  siyasi  problemləri  həll  etmək,  cəmiyyətin, 

dövlətin və əhalinin tələbatını lazımi dərəcədə ödəmək, xarici, iqtisadi və maliyyə 

təzyiqlərinin,  daxili  destruktiv  qüvvələrin  təsirini  azaltmaq  kimi  xüsusiyyətləri 

özündə ehtiva edir. 

İ

qtisadi 



təhlükəsizliyin 

maddi 


baxımdan 

daxili 


ə

sasını 


istehsal 

münasibətlərinin və məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsi, ümumdaxili məhsulun 




 

geniş  təkrar  istehsalını  təmin  edən,  ölkənin  təbii  resurslarının  zənginlik  səviyyəsi 



və infrastrukturunun inkişafı, daxili sosial - siyasi təhlükəsizliyin əsasını isə sosial 

və  iqtisadi  inkişaf  zəminində  uzunmüddətli  milli  məqsədlərə  nail  olmaq  üçün 

cəmiyyətdə kifayət qədər yüksək səviyyəli razılaşmanı təmin edir. 

  İqtisadi təhlükəsizliyin maddi baxımdan xarici əsasını isə hər bir ölkə üçün 

xarici, iqtisadi və siyasi təzyiqlər və digər dövlətlərin müdaxiləsi olmadan qarşılıqlı 

qəbul  olunan  və  sərfəli  əməkdaşlıq  əsasında  sosial  və  iqtisadi  inkişafın 

strategiyasını  azad  seçməyə    və  həyata  keçirməyə  imkan  yaradan  kompleks 

beynəlxalq  razılaşmalar  və  institusional  strukturlar  təşkil  edir.  Qarşılıqlı  iqtisadi 

təhlükəsizliyin  təminatının  mexanizmi  beynəlxalq  valyuta,  ticarət  və  kredit 

sistemləridir. 

İ

qtisadi  təhlükəsizliyin  indikatorlar-göstəriciləri  sisteminə  əhalinin  həyat 



səviyyəsi,  inflyasiyanın  tempi,  işsizlik  norması,  iqtisadi  artım,  büdcə  kəsirləri, 

dövlət  borcları,  dünya  iqtisadiyyatına  inteqrasiyanın  səviyyəsi,  qızıl  -  valyuta 

rezervləri, kölgə iqtisadiyyatının miqyası daxildir. 

Dövlətin  iqtisadi  təhlükəsizliyinin  prioritetləri  dövlətin  tarixi  inkişaf 

dövründən  və  dünyada  baş  verən  dəyişikliklərdən  asılı  olaraq  dəyişir.  Müasir 

dövrdə  bu  prioritetləri  valyuta  -  kredit,  enerji  və  ərzaq  təhlükəsizliyi  təşkil  edir. 

Belə  ki,  valyuta  -  kredit  təhlükəsizliyinin  ölkənin  beynəlxalq  əmək  bölgüsü 

sisteminə daxil olması bu sistemdə tutduğu mövqe ilə müəyyənləşir. Ölkənin digər 

ölkələrlə  valyuta  -  kredit  münasibətləri  həmin  ölkənin  ümumi  iqtisadi  mühitinin 

sağlamlaşmasına  müsbət  təsir  göstərir  və  nəticə  etibarilə  ümummilli  və  xarici 

iqtisadi  maraqların qorunmasında mühüm rol oynayır. 

Enerji təhlükəsizliyi dedikdə - ölkənin enerji sisteminin normal və fövqəladə 

vəziyyətlərdə  istehlakçıların  məqbul keyfiyyətə  malik  istilik  -  enerji  resursları  ilə 

təminatında defisit təhlükəsindən qorunması başa düşülür. Onun vacibliyi ölkənin 

təbii - iqlim şəraitinin sərtliyi ilə müəyyənləşir. 

 Ərzaq  təhlükəsizliyinin  rolu  insanın  varlığının  baza  göstəricisidir.  Çünki, 

ə

rzağın  yoxluğu  aclıq  və  ölümün  əsasını  qoyur.  Hər  bir  insan  üçün  gündəlik 



yüksək  keyfiyyətli  və  müxtəlif  növlü  ərzaqların  qəbulu  vacibdir.  Əhalinin 


 

qidalanma  səviyyəsi  ölkənin  ümumi  iqtisadi  inkişafının  səviyyəsini  xarakterizə 



edir.  Belə  ki,  ərzaq  məhsullarının  istehsalı  istənilən  istehsal  növünün  ilkin  şərti 

olub, var və olacaqdır. Əhalinin ərzaq məhsulları ilə təminatı sosial həyatın iqtisadi 

strukturun həyat qabilyyətliliyinin səviyyəsinin vacib faktoru və müəyyənləşdirici  

kriteriyasıdır. 

Ə

rzaq problemi  insanın  yarandığı  gündən  mövcud olmuş  və insanın  inkişafı 



ilə  öz  xüsusiyyət  və  miqyaslarını  dəyişmişdir.  Artıq  XX  əsrin  ikinci  yarısından 

başlayaraq  ümumbəşəri  problemə  çevrilmişdir.  Ərzaq  məhsulları  lazımi  həcmdə 

istehsal  olunmadıqda  bu  cəmiyyətdə  o,  nəzərə  çarpan  bir  fakta-ərzaq 

çatışmamazlığına, bu isə öz növbəsində ciddi sosial–siyasi problemə çevrilir. Təbii 

fəlakətlər,  müharibələr,  ölkədə  iqtisadi  böhranlar,  ictimai  quruluşda  radikal 

dəyişikliklər,  əhalinin  və  ərzaq  istehsalı  obyektlərinin  əraziyə  görə  qeyri-

proporsional  yerləşməsi  və  s.  ərzaq  çatışmazlığı  problemini  yaradan 

səbəblərdəndir. Bununla əlaqədar olaraq, dövlət və eləcə də  bütün bəşəriyyət üçün 

ə

rzaq və ərzaq təhlükəsizliyinin stabil təminatı ən vacib problemlərdəndir. 



XX  əsrdə  dövlətlərarası  ticarətin  inkişafı  ilə  əlaqədar  olaraq  ərzaq  problemi 

bir  qrup  dövlətlərin  digərləri  üzərində  siyasi  təzyiq  vasitəsinə  çevrilmişdir.  Belə 

ölkələr digər ölkələrdəki ərzaq problemini mütəmadi öyrənirlər. Eyni zamanda öz 

ölkələrində  ərzaqla  təminatı  yüksək  səviyyədə  saxlayaraq  digər  ölkələrin 

bazarlarında  öz  paylarını  genişləndirməyə  çalışırlar.  Bu  isə  ixracatçı  ölkələrə 

idxalçı  ölkələrlə  qarşılıqlı  münasibətlərdə  yumşaq  təsir  vasitələri  (gömrük 

baryerləri,  qiymət  siyasəti,  ixrac  subsidiyaları  və  s.)  ilə  yanaşı,  sərt  tədbirlərin 

(embarqo, idxala qoyulan qadağalar, iqtisadi sabotaj və s.) tətbiqinə şərait yaradır. 

Eyni  zamanda,  ərzaq  idxal  edən  ölkələr  xarici  iqtisadi  siyasəti  daxili  ərzaq 

bazarının, daxili istehsalçı və ixracatçıların xarici rəqabətdən müdafiəsinə, eləcə də 

ə

rzaqla  özünü  təminatını  yüksəldərək  daxili  bazarların  idxal  üçün  tamamilə  



bağlanması  istiqamətinə  yönəldirlər.  Göründüyü  kimi,  ərzaq  təhlükəsizliyi  bütün 

dünya  ölkələri  üçün  dövlətin  suverinitetinin,  onun  daxili  siyasətinin  və  eyni 

zamanda, beynəlxalq əlaqələr müstəvisində suverenliyinin əsas şərtidir. 



 

Beləliklə, ərzaq təhlükəsizliyi nəinki dövlətin iqtisadi təhlükəsizliyinin, eləcə 



də  siyasi  və  ekoloji  təhlükəsizliyinin  əsas  elementidir.  Bu  isə  ərzaq 

təhlükəsizliyinin  milli  təhlükəsizliyin  tərkibində  aparıcı  rol  oynadığını 

müəyyənləşdirir.  Ərzaq  təhlükəsizliyinin  mahiyyəti  “ərzaq  təhlükəsizliyi” 

anlayışının daha dəqiq tərifində ifadə olunmalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, ilk dəfə 

“ərzaq  təhlükəsizliyi”  bir  termin  kimi  1974  -  cü  ildə  Romada  taxılın  qiymətinin 

kəskin artması ilə bağlı ƏKTT (FAO) - nin təşkil etdiyi Ərzaq problemləri ilə bağlı 

Ümumdünya  Konfransında  qəbul  edilmişdir.  Bu  anlayışın  mahiyyəti  20  il  sonra 

analoji  olaraq  konfransda  aydınlaşdırılmışdır.  ƏKTT  -  yə  görə  “ərzaq 

təhlükəsizliyi - bütün insanların aktiv öz sağlam həyatını təmin etmək üçün lazımı 

həcmdə  təhlükəsiz  və  qidalı  ərzaq  məhsullarına  fiziki  və  iqtisadi  əlçatanlığının 

mümkünlüyüdür”.  Keçən  əsrin  90  -  cı  illərinin  II  yarısından  başlayaraq  “ərzaq 

təhlükəsizliyi”  termini  nəinki  sənədlərdə,  həm  də  elmi  ədəbiyyatda  geniş  istifadə 

olunmağa başlandı. Bu ədəbiyyatı nəzərdən keçirərək belə qənaətə gəlmək olar ki, 

bu  kateqoriyanın  mahiyyəti  haqqında  hələ  də  yeganə  və  dəqiq  tərif  yoxdur. 

Düzgün strategiya və taktikanın seçilməsi bu kateqoriyaya verilən mənadan asılıdır. 

[31] 


Ə

rzaq  təhlükəsizliyi  iqtisadiyyatın  elə  bir  vəziyyətini  özündə  əks  etdirir  ki, 

mövcud imkanlar hesabına əhalinin fəal sağlam həyat tərzi keçirməsi üçün zəruri 

həcmdə  ərzaq  məhsullarına  olan  tələbatını  təmin  etmək  mümkün  olsun.  Ərzaq 

təhlükəsizliyi  hər  bir  vətəndaşın  ərzaq  istehlakı  səviyyəsindən  bilavasitə  asılı 

olmaqla həm mikro, makro, həm də qlobal səciyyə daşıyır. Ərzaq təhlükəsizliyinin 

mikro  aspekti  hər  bir  fərdin  yaşamaq  imkanları  ilə  xarakterizə  olunur.  Makro 

aspektlər  ölkənin  ümumi  inkişaf  səviyyəsi,  qlobal  aspektlər  isə  beynəlxalq 

münasibətlər  və  dünyada  baş  verən  geosiyasi  dəyişikliklərlə  bilavasitə  bağlıdır. 

Ümumiyyətlə, ərzaq təhlükəsizliyi həm xroniki, həm də müvəqqəti - dövri olaraq 

özünün  kəskin  mərhələsini  yaşayır.  Ərzaq  təhlükəsizliyinin  xroniki  xarakter 

daşıması  adətən inkişaf  etməkdə olan  ölkələr üçün səciyyəvi hal hesab edilir.  Bu 

proses  həmin  ölkələrdə  iqtisadi  inkişaf  səviyyəsinin  aşağı  olması,  eyni  zamanda 

büdcə  imkanlarının  məhdudluğu,  kənd  təsərrüfatında  və  onunla  bağlı  digər 




10 

 

sahələrdə  intensiv  texnologiyaların    tətbiqinin  aşağı  səviyyədə  olması, 



infrastrukturun zəif inkişafı, əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin yerli ərzaq istehsalının 

rəqabətə  davamlılığının  keyfiyyətinin  aşağı  olması  və  s.  çoxsaylı  faktorlarla 

bağlıdır.   

Ə

rzaq  təhlükəsizliyi  ilk  növbədə  hər  bir  ölkənin  milli  ərzaq  müstəqilliyinə 



ə

saslanır.  Hər  hansı  bir  dövlətin  siyasi  suverenlyi  hələ  onun  ərzaq  suverenliyinin 

təmin edilməsi demək deyildir. Ölkənin milli ərzaq suverenliyi o deməkdir ki, baş 

verə biləcək hər hansı ekstremal fövqəladə vəziyyətlər  zamanı dövlət əhalini ərzaq 

və qida məhsulları ilə təmin etmək məqsədi ilə xarici ölkəyə üz tutmur. Yaranmış 

tələbatı  xüsusi  mənbələr  hesabına  ödəmək  iqtidarında  olur  və  ölkənin  ərzaq 

böhranı yaşamasına imkan vermir.  

Ə

rzaq  təhlükəsizliyinin,  eyni  zamanda  ölkənin  milli  ərzaq  müstəqilliyinin 



təmin  edilməsini  şərtləndirən  amillər  mövcuddur  ki,  bunlara  da  aşağıdakılar  aid 

edilir: 


- ölkədə ərzaq və yeyinti məhsullarının istehsal səviyyəsi; 

- qida  məhsullarının istehsalının iqtisadi cəhətdən sərfəliliyi; 

- qida  məhsullarının qiymətliliyinin səviyyəsi; 

- ölkə  əhalisinin alıcılıq qabiliyyəti; 

- əhalinin gəlirləri və əməkhaqqının orta aylıq səviyyəsi; 

-  dövlət  tərəfindən  aztəminatlı  əhali  təbəqələrinə  verilən    güzəştlər  və 

müavinətlər; 

- dövlətin ərzaq resursları. 

Ə

rzaq  təhlükəsizliyi  probleminin  beynəlxalq  miqyas  alması  xüsusilə 



qloballaşma  fonunda  daha  qabarıq  təzahür  edir.  Belə  ki,  ərzaq  təhlükəsizliyinin  

təmin  edilməsi  istehsalın  artırılması  və  əhalinin  alıcılıq  qabiliyyəti  ilə  bilavasitə 

bağlı  olduğundan  bu  proses  ölkənin  maliyyə  imkanlarından,  dövlət  büdcəsinin 

vəziyyətindən də bilavasitə asılı olur. Odur ki, son zamanlar bu aktual problemin 

həllində  beynəlxalq  qurumlar  -  Beynəlxalq  Yenidənqurma  və  İnkişaf  Bankı 

(BEİB),  Avropa  Yenidənqurma  və  İnkişaf  Bankı    (AYİB),  Beynəlxalq  Valyuta 

Fondu (BVF)  və s., təşkilatlar da aktiv rol oynamağa başlamışdır. 



11 

 

Beynəlxalq  ərzaq  təhlükəsizliyi  sistemi,  həmçinin  özündə  ərzaq 



çatışmamazlığıdan  əziyyət  çəkən  ölkələrə  yardım  göstərilməsini  və  inkişaf 

etməkdə  olan  ölkələrə  öz  milli  ərzaq  təhlükəsizliyi  sisteminin  yaradılmasına 

təşkilati,  texniki  və  iqtisadi  köməkliklər  göstərilməsini  özündə  əks  etdirir.  Bu 

sistemin mühüm tərkib elementi olan taxıl ehtiyatlarının yaradılması mümkün ola 

biləcək  ərzaq  çatışmamazlığının  aradan  qaldırılması  məqsədinə  xidmət  etməklə 

yanaş,  həmçinin  bazarlarda  taxıl  məhsullarının  qiymətlərinin  sabit  saxlanılması 

üçün önəmli vasitə rolunu da oynayır. 

Təbiidir ki, bu zaman taxıla olan tələbat tələb və təklifin səviyyəsindən asılı 

olaraq  formalaşan  beynəlxalq  bazar  qiymətləri  əsas  götürülür  və  konyuktur 

dalğalanmaları  nəzərə  alınmaqla  onun  səviyyəsinə  dövrü  olaraq  yenidən  baxılır. 

Bu  baxımdan  bazarda  qiymətlərin  aşağı  səviyyəsi  ehtiyatların  toplanmasının 

indikatoru,  qiymətlərin  yüksək  səviyyəsi  isə  ehtiyatlardan  istifadənin  indikatoru 

funksiyasını    yerinə  yetirir.  Beləliklə,  beynəlxalq  ərzaq  ehtiyatının  yaradılması 

hesabına  ərzaq  bazarının  sabitləşdirilməsi  həm  idxalçılar,  həm  də  ixracçılar  üçün 

iqtisadi cəhətdən  sərfəli ola bilər.  

Son zamanlara qədər özünün kənd təsərrüfatı istehsalçılarına yüksək səviyyəli 

himayədar dəstəyinin klassik nümunəsi Yaponiyanın aqrar siyasəti idi. Lakin 80 - 

ci  illərin  ilk  yarısından  Yaponiyada  da  əhəmiyyətli  dəyişikliklər  baş  verdi. 

Xüsusilə də dünya ölkələrinə görə rəqabət qabiliyyətli aqrar bölmənin yaradılması 

və  ərzaqla  özünü  təminetmə  problemini həll  etməyə  aztorpaqlılıq  və  kiçik  kəndli 

təsərrüfatı  şəraitində imkanı  olmayan  ölkə,  daxildə sabit  tələbatdan  istifadə  edən, 

ə

rzaq mallarının istehsalının beynəlxalq diversifikasiya modelinə keçdi. 



Ölkə  birgə  müəssisələrin  yardılması  bir  sıra  xarici  ölkələrin  (ən  çox  keçmiş 

“üçüncü dünya  ölkələrinin”)  aqrar bölməsinə  iri  miqsaylı investisiyaların  və  yeni 

texnologiyaların tətbiqi yolu ilə dünya bazarının dəyişən  konyukturu özünün ərzaq 

həssaslığını  bir  sıra  göstəricilərə  görə  əhəmiyyətli  dərəcədə  azaldıb,  zəmanətli 

ə

rzaq  özünütəminetmə  səviyyəsinə  çatdı.  Qərbi  Avropada,  ABŞ-da,  Kanadada, 



Yaponiyada və Çində kənd təsərrüfatının  uğurlu inkişafına  bazar münasibətlərinin 

tətbiqi ilə yanaşı, həm də geniş təkrar istehsal prosesinə  xarici təsir vasitələrinin 




12 

 

güclənməsi  hesabına  bazar  özünütənzimləmə  mexanizminin    fəaliyyətinin  



məhdudlaşması yolu ilə nail olunmuşdur. Kənd təsərrüfatına  dotasiyalar, qiymət, 

kvotalar, kredit-vergi siyasəti vasitəsi ilə dövlət yardım proqramları aqrar sahənin 

inkişafında  mühüm rol oynayır. Bu zaman kənddə  dövlət yardımları  da mühüm 

ə

həmiyyət kəsb edir. Qeyd etmək lazımdır ki, müasir dövrdə  beynəlxalq  iqtisadi 



münasibətlər  sisteminin  qloballaşması nəticəsində artıq  ərzaq problemi ayrı - ayrı 

ölkələrin   sərhədlərini  aşaraq bütövlükdə   beynəlxalq  aləmin    aktual    probleminə 

çevrilmişdir.    Bu  baxımdan  BMT  yanında    Ərzaq  və  Kənd  Təsərrüfatı  Təşkilatı 

(FAO)  çoxsaylı  dövlətlərin  iqtisadi  təcrübəsində    ərzaq  təhlükəsizliyi    və  onun  

hədlərini təhlil edərək,  beynəlxalq ümumiləşdirmələr aparmışdır. 

Beynəlxalq  Ərzaq  Təşkilatı  ekspertlərinin  qənaətinə  görə    dövlətin  ərzaq 

təhlükəsizliyinin  əsas  ölçüləri  ölkədə  taxıl  ehtiyatlarının    ümumi  həcmi,  növbəti 

məhsul  yığımına    qədər  onun  saxlanması    və  əhalinin  hər  nəfərinə    düşən  taxıl 

istehsalı hesab edilir. Dünya təcrübəsində o ölkənin ehtiyatı təhlükəsiz hesab edilir 

ki,  ölkə  əhalisinin  illik  istehlakının  17  -  20%  -i  həcmində  taxıl  ehtiyatı  mövcud 

olsun.  Başqa  sözlə  taxıl  resursu  illik  istehlakdan  əlavə  ölkə  əhalisinin  daha  2  ay 

müddətinə taxıla olan tələbatını təmin etmək imkanı versin.[1] 

Azərbaycan Respublikasının  ərzaq təhlükəsizliyinin  əsas  təminat məsələləri 

daxili və xarici amillərdən asılı olmayaraq  aşağıdakılardan ibarətdir: 

- ölkənin hər bir vətəndaşının  müəyyən edilmiş  rasional istehlak normasına 

ə

sasən    fəal,  sağlam  həyat  tərzi  üçün  lazımi  təhlükəsiz  və  keyfiyyətli  yeyinti 



məhsulları  ilə  fiziki  və  iqtisadi  cəhətcə  təmin  edilməsinə    nail  olunması  və  onun 

yüksək səviyyədə saxlanılmasının təmin edilməsi; 

-  ölkənin  ərzaq  məhsulları  ilə  təmin  edilməsinə  əsas  daxili  ərzaq  növlərinin 

dayanıqlı istehsalının inkişaf etdirilməsi ilə nail olunması; 

-  istehlak  edilən  yeyinti  məhsullarının  təhlükəsizliyinə  və  keyfiyyətinə  nail 

olunması; 

- təbii fəlakətlər  və digər fövqəladə  hallarda vətəndaşların  yeyinti məhsulları  

ilə  müntəzəm    təmin    edilməsi  hesabına,  yarana  biləcək    neqativ    halların  




13 

 

minimuma endirilməsi və təhlükəsiz  yeyinti məhsullarının  istehsalının  və ərzaq  



təhlükəsizliyində daxili və xarici amillərin aradan qaldırılmasının  təmin edilməsi. 

Aqrar sənaye  kompleksində  inkişaf  XX əsrin  90 - cı illərin  sonlarından  və 

XXI əsrin  ilk illərindən  başlayaraq  sabit  xarakter  daşıyır. Yeyintı  məhsullarının  

sənaye    istehsalı  da  yüksək    templə  inkişaf  edir.  Bir    çox  kənd  təsərrüfatı  

məhsulları    istehsal    edən    təşkilatların    iqtisadiyyatı  möhkəmlənir.  Bu  prosesdə, 

xüsusi olaraq, Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti  tərəfindən  11 fevral  2004 - 

cü  il  tarixli  24  nömrəli    Fərmanı  ilə  təsdiq  olunmuş  “Azərbaycan    Respublikası  

regionlarının sosial - iqtisadi  inkişafı  Dövlət Proqramı (2004 - 2008-ci illər)”nın, 

25  avqust  2008-ci  il  tarixli  3004  nömrəli    sərəncamı  ilə  təsdiq  olunmuş  “2008  -

2015  -  ci  illərdə    Azərbaycan  Respublikasında    əhalinin    ərzaq    məhsulları  ilə 

etibarlı  80  nömrəli    Fərmanı    ilə    təsdiq  olunmuş    “Azərbaycan  Respublikası 

regionlarının  2009 - 2013 - cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın 

və digər normativ - hüquqi sənədlərin  hərəkətverici qüvvə olmasıdır.  

Bununla yanaşı, aqro - sənaye  kompleksinin  potensialından  tam və rasional 

istifadə  edilmir,  ayrı-ayrı  sahələrin    istehsal    həcmi  əhalinin  daxili  istehsal  

hesabına  istehlakını  qismən təmin edir, bu hal isə  ərzaq təhlükəsizliyinin  təmin 

edilməsində    öz    mənfi  təsirini    göstərməyə  bilməz.  Buna  görə  də  bəzi  yeyintı 

məhsulları  üzrə  istehlak  təlabatı idxal hesabına  ödənilir. 

        Ərzaq  təhlükəsizliyi    və  tam    qidalanmanı    xarakterizə  edən    məsələlər  

aşağıdakı aspektdə təsnifləşdirilir: 




Yüklə 0,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   24




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin