Методическое пособие для учителя 6 мет о диче ск ое пособие для учите
Yüklə 3,7 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z Dekorativ bitkilər Mədəni bitkilər Açar sözl e r İnsanlar tərəfindən becərilən bitkilər __ adlanır. İsanların mənzillərində saxladığı bitkilər__ hesab olunur. Belə güman olunur ki, kaktuslar radioaktiv şüalanmanın qarşı- sını alır. Lakin südləyənlər, diffenbaxiya kimi bəzi otaq bitkiləri zəhərli olduqları üçün onlarla ehtiyatlı davranmaq lazımdır. Otaq bitkilərinə qulluq qaydaları 1. Otaq bitkiləri bir neçə saat otaq temperaturunda qalmış su ilə suvarılmalıdır. 2. Bitkinin kökünə havanın daha yaxşı keçməsi üçün vaxtaşırı onun torpağını ehtiyatla (kökü zədələməmək şərti ilə) yumşaltmaq lazım- dır. 3. Bitkinin yarpaqları vaxtaşırı nəm əsgi ilə təmizlənməlidir. 4. Bitki qurumuş yarpaq və budaqlardan təmizlənməli və dibçəyi təmiz saxlanılmalıdır. 5. Hər bir otaq bitkisinə qulluq zamanı onun fərdi xüsusiyyəti nəzərə alınmalıdır. Evdə saxlanılan bitki və heyvanlara daim nəzarət edilməlidir. Ev heyvanları zəhərli bitkilərdən qorunmalıdır. daha yaxşı təmizləyərək oksigenlə zəngin- ləşdirir. Mətbəx havasının təmizlənməsi üçün bir xlorofitum bitkisi kifayət edir. Otaq bitkilərindən müxtəlif məqsəd- lər üçün də istifadə etmək mümkündür. Məsələn, kalanxoe, hibiskus, sansevye- ra, aloe – iltihab əleyhinə dərman kimi is- tifadə olunur. LAYİHƏ 4 4 149 148 ORQANİZMLƏRİN ÇOXALMASI / Bitki və heyvanların insan həyatında rolu Dekorativ bitkilər. Bitkilərdən daim zövq almaq üçün insanlar dekorativ otaq bitkiləri yetişdirirlər. Otaq bitkilərinin əksəriyyəti tropik ölkələrin nümayəndələri olduğundan onlara öz yaşadığı şə- raitə uyğun olaraq qulluq edilməlidir. Hibiskus Kalanxoe Digər – arum, kalla kimi otaq bitkiləri “canlı barometr ” sayılır. Havanın dəyişməsi zamanı, yağışın yağmasından əvvəl yarpaqlarından su süzülür. Xlorofitum və nefrolepis qıjısı havanı * kallanın Sansevyera Aloe Arum Kalla Xlorofitum Nefrolepis qıjısı Diffenbaxiya * Barometr – atmosfer təzyiqini ölçən cihaz. Müalicəvi bitkilər Dekorativ bitkilər Sinif otağınızda, evinizdə və məktəbin həyətində hansı dekorativ bitkilər əkilmişdir? Yuxarıda göstərilmiş qaydalara əməl etməklə bu bitkilərə qulluq göstərin. 1. Şəkildə təsvir olunanların hansıları yalnız bitki mənşəlidir? 2. Düzgün variantı seçin: · Otaq bitkilərini soyuq/otaq temperaturlu su ilə sulamaq lazımdır. · Otaq bitkisini gövdəyə yaxın/gövdədən aralı sulamaq lazımdır. Otaq bitkilərini yayda/qışda tez-tez sulamaq lazımdır. Əksər otaq bitkilərini sobaya yaxın/işığa yaxın yerləşdirmək lazımdır. · · N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z Dekorativ bitkilər Mədəni bitkilər Açar sözl e r İnsanlar tərəfindən becərilən bitkilər __ adlanır. İsanların mənzillərində saxladığı bitkilər__ hesab olunur. Belə güman olunur ki, kaktuslar radioaktiv şüalanmanın qarşı- sını alır. Lakin südləyənlər, diffenbaxiya kimi bəzi otaq bitkiləri zəhərli olduqları üçün onlarla ehtiyatlı davranmaq lazımdır. Otaq bitkilərinə qulluq qaydaları 1. Otaq bitkiləri bir neçə saat otaq temperaturunda qalmış su ilə suvarılmalıdır. 2. Bitkinin kökünə havanın daha yaxşı keçməsi üçün vaxtaşırı onun torpağını ehtiyatla (kökü zədələməmək şərti ilə) yumşaltmaq lazım- dır. 3. Bitkinin yarpaqları vaxtaşırı nəm əsgi ilə təmizlənməlidir. 4. Bitki qurumuş yarpaq və budaqlardan təmizlənməli və dibçəyi təmiz saxlanılmalıdır. 5. Hər bir otaq bitkisinə qulluq zamanı onun fərdi xüsusiyyəti nəzərə alınmalıdır. Evdə saxlanılan bitki və heyvanlara daim nəzarət edilməlidir. Ev heyvanları zəhərli bitkilərdən qorunmalıdır. daha yaxşı təmizləyərək oksigenlə zəngin- ləşdirir. Mətbəx havasının təmizlənməsi üçün bir xlorofitum bitkisi kifayət edir. Otaq bitkilərindən müxtəlif məqsəd- lər üçün də istifadə etmək mümkündür. Məsələn, kalanxoe, hibiskus, sansevye- ra, aloe – iltihab əleyhinə dərman kimi is- tifadə olunur. LAYİHƏ Zəfəran 151 150 4 4 saçaqları, heyva toxumları) istifadə edir- lər. Azərbaycanın rəngarəng təbii şəraiti onun ərazi- sində xüsusi temperatur və rütubət tələb edən dərman bitkilərini lazımi miqdarda yetişdirməyə imkan verir. Məsələn, Abşeronda uzun illərdir zəfəran yetişdirilir. Bitkilərin müalicəvi əhəmiyyəti. Zəfərandan ürək- damar, sinir, ifrazat və cinsiyyət sistemi xəstəliklə- rində geniş istifadə edilir. Balqabaq toxumundan qurd xəstəliklərinə qarşı, şəkərli diabetin, ürək, böyrək xəstəliklərinin müalicəsi zamanı istifadə edirlər. Zəhərli dərman bitkiləri. Murdarça, dəlibəng, xa- və balqabaq Dərman bitkiləri haqqında ilk məlumatlara hələ eramızdan 6000 il əvvəl qədim şumerlərin əlyazmalarında rast gəlinir. Bu gün alimlər dünya xalqları tərəfindən 21 min növ bitkinin müalicə məqsədilə istifadə edildiyini müəyyənləşdirmişlər. Azərbaycan Respublikası dərman bitkiləri ilə zəngindir. Mədəni və yabanı dərman bitkiləri. Ağac, kol və ya otşəkilli nü- mayəndələri olur. Bunlar yabanı və mədəni olmaqla iki qrupa bölünür: a) yabanı dərman bitkiləri – çöllərdə, meşələrdə bitir. Bunlara it- burnu, sürvə, kəklikotu, andız, çobanyastığı, çöl qatırquyruğu və bağayarpağı aiddir; b) mədəni dərman bitkiləri – zəfəran, nanə, boranı, gülümbahar ki- mi bitkilər insanlar tərəfindən becərilir. Müalicə məqsədilə bir çox kənd təsərrüfatı bitkilərinin müəyyən hissələrindən (qarğıdalının yemişan, moruq, Qədim hind rəvayətində deyilir ki, qocaman Loğman öz şagirdi Çarakiyə meşədən bir neçə faydasız bitki gətirməyi tapşırır. Şagirdi geriyə qayıdarkən Loğmana deyir: “Mən üç gün meşədə gəzib- dolandım və heç bir faydasız bitkiyə rast gəlmədim”. · Bitkilərin insan üçün faydası nədir? 51. Dərman bitkiləri Andız Sürvə 1 Bitkinin adı Müalicəvi əhəmiyyəti haqqında nə bilirsiniz Moruq Kəklikotu İtburnu Nanə Çobanyastığı Bağayarpağı Şəkildə göstərilən bitkilərə nəzər salın. Onlar barədə məlumatları dəftərinizə köcürdüyünüz cədvəldə qeyd edin. Dərman bitkiləri Cədvəli dəftərinizə çəkərək tamamlayın: Dərman bitkisinin adı Hansı formada bitir (ağac, kol, ot) Bitkinin hansı hissəsi müalicəvidir Müalicəvi əhəmiyyəti 1. Şifrlənmiş dərman bitkilərinin adını tapın. daqarlığı, paybağrağaı, saynıtoçabığ, ubinrut, bədınavəda, şeyamin, vəsür O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z Yabanı bitkilər bitkilər Dərman bitkiləri Mədəni Müalicə əhəmiyyətinə malik bitkilər __ adlanır. Onların __ və__nümayəndələrinə də rast gəlinir. 2. Suallara cavab verin. 1) Hansı bitkilər dərman bitkiləri adlanır? 2) Müalicə məqsədilə bitkilərin hansı orqanlarından istifadə olunur? 3) Dərman bitkilərinin insan həyatında əhəmiyyəti nədir? 4) Hansı dərman bitkilərini tanıyırsınız? 5) Onların oxşar və fərqli cəhətlərini göstərin. nımotu, dəmrovotu, quşüzümü qiymətli dərman bitkiləri olsa da, onlarla qidalanma insanda ağır zəhərlənmələrə səbəb olur. Məsələn, xa- nımotu ilə zəhərlənmə zamanı ürəkbulanma, qusma, göz bəbəklərinin böyüməsi kimi hallar baş verə bilər. Ona görə də tanımadığınız bitkiləri dadmaq olmaz. Belə bitkilərə toxunduqdan sonra əlləri mütləq yumaq lazımdır. Hətta bəzi bitkilərin şirəsi dəridən qana keçərək zəhərlən- mələrə də səbəb ola bilir. Respublikamızda dərman hazırlamaq məqsədilə itburnu meyvələri, birəotu, kəklikotu, qaraqınıq, boymadərən, palıd qabığı və s. toplanaraq müalicə məqsədi üçün istifadə edilir. yemişanın çiçək və meyvə- ləri, Gülümbahar LAYİHƏ Zəfəran 151 150 4 4 saçaqları, heyva toxumları) istifadə edir- lər. Azərbaycanın rəngarəng təbii şəraiti onun ərazi- sində xüsusi temperatur və rütubət tələb edən dərman bitkilərini lazımi miqdarda yetişdirməyə imkan verir. Məsələn, Abşeronda uzun illərdir zəfəran yetişdirilir. Bitkilərin müalicəvi əhəmiyyəti. Zəfərandan ürək- damar, sinir, ifrazat və cinsiyyət sistemi xəstəliklə- rində geniş istifadə edilir. Balqabaq toxumundan qurd xəstəliklərinə qarşı, şəkərli diabetin, ürək, böyrək xəstəliklərinin müalicəsi zamanı istifadə edirlər. Zəhərli dərman bitkiləri. Murdarça, dəlibəng, xa- və balqabaq Dərman bitkiləri haqqında ilk məlumatlara hələ eramızdan 6000 il əvvəl qədim şumerlərin əlyazmalarında rast gəlinir. Bu gün alimlər dünya xalqları tərəfindən 21 min növ bitkinin müalicə məqsədilə istifadə edildiyini müəyyənləşdirmişlər. Azərbaycan Respublikası dərman bitkiləri ilə zəngindir. Mədəni və yabanı dərman bitkiləri. Ağac, kol və ya otşəkilli nü- mayəndələri olur. Bunlar yabanı və mədəni olmaqla iki qrupa bölünür: a) yabanı dərman bitkiləri – çöllərdə, meşələrdə bitir. Bunlara it- burnu, sürvə, kəklikotu, andız, çobanyastığı, çöl qatırquyruğu və bağayarpağı aiddir; b) mədəni dərman bitkiləri – zəfəran, nanə, boranı, gülümbahar ki- mi bitkilər insanlar tərəfindən becərilir. Müalicə məqsədilə bir çox kənd təsərrüfatı bitkilərinin müəyyən hissələrindən (qarğıdalının yemişan, moruq, Qədim hind rəvayətində deyilir ki, qocaman Loğman öz şagirdi Çarakiyə meşədən bir neçə faydasız bitki gətirməyi tapşırır. Şagirdi geriyə qayıdarkən Loğmana deyir: “Mən üç gün meşədə gəzib- dolandım və heç bir faydasız bitkiyə rast gəlmədim”. · Bitkilərin insan üçün faydası nədir? 51. Dərman bitkiləri Andız Sürvə 1 Bitkinin adı Müalicəvi əhəmiyyəti haqqında nə bilirsiniz Moruq Kəklikotu İtburnu Nanə Çobanyastığı Bağayarpağı Şəkildə göstərilən bitkilərə nəzər salın. Onlar barədə məlumatları dəftərinizə köcürdüyünüz cədvəldə qeyd edin. Dərman bitkiləri Cədvəli dəftərinizə çəkərək tamamlayın: Dərman bitkisinin adı Hansı formada bitir (ağac, kol, ot) Bitkinin hansı hissəsi müalicəvidir Müalicəvi əhəmiyyəti 1. Şifrlənmiş dərman bitkilərinin adını tapın. daqarlığı, paybağrağaı, saynıtoçabığ, ubinrut, bədınavəda, şeyamin, vəsür O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z Yabanı bitkilər bitkilər Dərman bitkiləri Mədəni Müalicə əhəmiyyətinə malik bitkilər __ adlanır. Onların __ və__nümayəndələrinə də rast gəlinir. 2. Suallara cavab verin. 1) Hansı bitkilər dərman bitkiləri adlanır? 2) Müalicə məqsədilə bitkilərin hansı orqanlarından istifadə olunur? 3) Dərman bitkilərinin insan həyatında əhəmiyyəti nədir? 4) Hansı dərman bitkilərini tanıyırsınız? 5) Onların oxşar və fərqli cəhətlərini göstərin. nımotu, dəmrovotu, quşüzümü qiymətli dərman bitkiləri olsa da, onlarla qidalanma insanda ağır zəhərlənmələrə səbəb olur. Məsələn, xa- nımotu ilə zəhərlənmə zamanı ürəkbulanma, qusma, göz bəbəklərinin böyüməsi kimi hallar baş verə bilər. Ona görə də tanımadığınız bitkiləri dadmaq olmaz. Belə bitkilərə toxunduqdan sonra əlləri mütləq yumaq lazımdır. Hətta bəzi bitkilərin şirəsi dəridən qana keçərək zəhərlən- mələrə də səbəb ola bilir. Respublikamızda dərman hazırlamaq məqsədilə itburnu meyvələri, birəotu, kəklikotu, qaraqınıq, boymadərən, palıd qabığı və s. toplanaraq müalicə məqsədi üçün istifadə edilir. yemişanın çiçək və meyvə- ləri, Gülümbahar LAYİHƏ 4 4 153 152 ORQANİZMLƏRİN ÇOXALMASI / Bitki və heyvanların insan həyatında rolu 52. Heyvanların əhliləşdirilməsı və insan həyatında rolu Heyvanların əhliləşdirilməsı. Məməlilərin əhliləşdirilməsi hələ qədimdən başlasa da, müasir dövrdə də davam edir. İnsanlar 10 min il bundan əvvəl vəhşi turları əhliləşdirərək müasir iribuynuzlu mal- qara cinsləri yaratmışlar. Belə güman olunur ki, müasir qaramal cinsləri olan inək və camışlarin əcdadı o dövrlərdə yaşamış Avropa və Asiya turu olmuşdur. İribuynuzlu qaramalı ətlik, südlük və qoşqu heyvanı kimi saxlayırlar. Azərbaycanda heyvandarlığın mühüm sahələrindən birini qo- yunçuluq təşkil edir. Qoyunları ətinə, yununa, südünə, dərisinə görə artırırlar. İnsan həyatında atlar da müəyyən rol oynayır. Güman edilir ki, onların əcdadları əvvəllər təbiətdə vəhşi halda yaşamış Prjevalski atları və tarpanlardır. Azərbaycanda əsasən minik atları – Qarabağ, Qazax diliboz və Quba atları kimi at cinsləri yetişdirilir. İnsanın əhliləşdirdiyi həşəratlar bal arıları və tut ipəkqurdudur. Bal arılarından bal, arı zəhəri, vərəmum, arı südü və mum, ipəkqurdunun hazırladığı sapdan isə təbii ipək parça alınır. Ev heyvanlarını saxlayarkən onlara daim qulluq göstərmək, onlar üçün yem təda- rük etmək, saxlandıqları yerləri daim təmizləmək lazım gəlir. Ev heyvanlarına qulluq və gigiyena qaydaları. · Müasir dövrdə əhliləşdirilmiş itlərdən hansı məqsədlər üçün istifadə edirlər? · İnsanlar ev heyvanlarını nə üçün saxlayırlar? Qədim insanlar qida əldə etmək məqsədilə vəhşi heyvanları ovlayır, bəzən isə ovlanmış heyvanların kiçik balalarını götürərək böyüdürdülər. İnsanla birgəyaşayış nəticəsində bu heyvanların davranışında dəyişikliklər baş verirdi. Beləliklə, onlar əhliləşərək ev heyvanlarına çevrilirdilər. Güman edilir ki, ilk əhliləşdirilmiş heyvanlardan biri it olmuşdur. 1 Şəkillərdəki itlər insanlara necə yardım edir? Bəzən ev heyvanlarından insanlara müxtəlif xəstəliklər də keçə bi- lər. Məsələn, insan çiy süd içdikdə və ya duzsuz pendir yedikdə brusellyozla xəstələnə bilər. Brusellyoza yoluxmuş xəstənin oynaqlarında ağrılar baş verir. Onlarda hərarətin yüksəlməsi və ümumi zəiflik müşahidə olunur. Bu səbəbdən ev heyvanları ilə tə- masda olarkən müəyyən gigiyenik qaydalara əməl edilməlidir. Ev heyvanlarına qulluq qaydaları 1. Ev heyvanları təmiz saxlanılmalı, onların saxlandıqları yerlər vax- taşırı səliqəyə salınmalıdır. 2. Ev heyvanları üçün yem tədarükü görülməlidir. 3. Ev heyvanlarına profilaktik tədbir olaraq peyvəndlər vurulmalı və onlar tibbi nəzarətdən keçməlidirlər. 4. Ev heyvanlarına qulluq edərkən onları incitməməli və bu hey- vanlarla ehtiyatlı davranılmalıdır. O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z 2. Saxladığınız ev heyvanı barədə suallara cavab verin: 1) Ev heyvanını necə adlandırırsan? 2) Sən ona necə qulluq edirsən? 3) Saxladığın hey- vanın insan üçün əhəmiyyəti nədir? 4) Onun vəhşi əcdadı hansı heyvan olmuşdur? Brusellyoz Əhliləşdirmə Açar sözl e r 1. Aşağıdakılara uyğun gələn heyvanları seçin: Canavardan əmələ gələn ilk əhliləşdirilmiş heyvan Tarpanlardan əhliləşdirilmiş heyvan Təbii ipək almaq üçün əhliləşdirilmiş heyvan Vəhşi heyvanlardan mədəni formaların alınması prosesi __ adlanır. İnsan çiy süd içdikdə və ya duz- suz pendir yedikdə heyvanlardan ona __ xəstəliyi keçə bilər. Uyğun heyvanların nömrələrini onlardan alınan məhsulların altında qeyd edin. Öyr Öyr e e ndikl rinizi ndikl rinizi edin edin e e t tbiq t tbiq e e 1 2 3 4 a b c Çaqqal Tülkü İt İpəkqurdu Eşşəkarısı Bal arısı At Zebr Kələm kəpənəyi LAYİHƏ 4 4 153 152 ORQANİZMLƏRİN ÇOXALMASI / Bitki və heyvanların insan həyatında rolu 52. Heyvanların əhliləşdirilməsı və insan həyatında rolu Heyvanların əhliləşdirilməsı. Məməlilərin əhliləşdirilməsi hələ qədimdən başlasa da, müasir dövrdə də davam edir. İnsanlar 10 min il bundan əvvəl vəhşi turları əhliləşdirərək müasir iribuynuzlu mal- qara cinsləri yaratmışlar. Belə güman olunur ki, müasir qaramal cinsləri olan inək və camışlarin əcdadı o dövrlərdə yaşamış Avropa və Asiya turu olmuşdur. İribuynuzlu qaramalı ətlik, südlük və qoşqu heyvanı kimi saxlayırlar. Azərbaycanda heyvandarlığın mühüm sahələrindən birini qo- yunçuluq təşkil edir. Qoyunları ətinə, yununa, südünə, dərisinə görə artırırlar. İnsan həyatında atlar da müəyyən rol oynayır. Güman edilir ki, onların əcdadları əvvəllər təbiətdə vəhşi halda yaşamış Prjevalski atları və tarpanlardır. Azərbaycanda əsasən minik atları – Qarabağ, Qazax diliboz və Quba atları kimi at cinsləri yetişdirilir. İnsanın əhliləşdirdiyi həşəratlar bal arıları və tut ipəkqurdudur. Bal arılarından bal, arı zəhəri, vərəmum, arı südü və mum, ipəkqurdunun hazırladığı sapdan isə təbii ipək parça alınır. Ev heyvanlarını saxlayarkən onlara daim qulluq göstərmək, onlar üçün yem təda- rük etmək, saxlandıqları yerləri daim təmizləmək lazım gəlir. Ev heyvanlarına qulluq və gigiyena qaydaları. · Müasir dövrdə əhliləşdirilmiş itlərdən hansı məqsədlər üçün istifadə edirlər? · İnsanlar ev heyvanlarını nə üçün saxlayırlar? Qədim insanlar qida əldə etmək məqsədilə vəhşi heyvanları ovlayır, bəzən isə ovlanmış heyvanların kiçik balalarını götürərək böyüdürdülər. İnsanla birgəyaşayış nəticəsində bu heyvanların davranışında dəyişikliklər baş verirdi. Beləliklə, onlar əhliləşərək ev heyvanlarına çevrilirdilər. Güman edilir ki, ilk əhliləşdirilmiş heyvanlardan biri it olmuşdur. 1 Şəkillərdəki itlər insanlara necə yardım edir? Bəzən ev heyvanlarından insanlara müxtəlif xəstəliklər də keçə bi- lər. Məsələn, insan çiy süd içdikdə və ya duzsuz pendir yedikdə brusellyozla xəstələnə bilər. Brusellyoza yoluxmuş xəstənin oynaqlarında ağrılar baş verir. Onlarda hərarətin yüksəlməsi və ümumi zəiflik müşahidə olunur. Bu səbəbdən ev heyvanları ilə tə- masda olarkən müəyyən gigiyenik qaydalara əməl edilməlidir. Ev heyvanlarına qulluq qaydaları 1. Ev heyvanları təmiz saxlanılmalı, onların saxlandıqları yerlər vax- taşırı səliqəyə salınmalıdır. 2. Ev heyvanları üçün yem tədarükü görülməlidir. 3. Ev heyvanlarına profilaktik tədbir olaraq peyvəndlər vurulmalı və onlar tibbi nəzarətdən keçməlidirlər. 4. Ev heyvanlarına qulluq edərkən onları incitməməli və bu hey- vanlarla ehtiyatlı davranılmalıdır. O Oy yr r e e n n d d ii k k ll e e r rii n n iiz zi i y yo ox xll a ay y n n N N e e o oy yr r e e n nd d iin n ii z z 2. Saxladığınız ev heyvanı barədə suallara cavab verin: 1) Ev heyvanını necə adlandırırsan? 2) Sən ona necə qulluq edirsən? 3) Saxladığın hey- vanın insan üçün əhəmiyyəti nədir? 4) Onun vəhşi əcdadı hansı heyvan olmuşdur? Brusellyoz Əhliləşdirmə Açar sözl e r 1. Aşağıdakılara uyğun gələn heyvanları seçin: Canavardan əmələ gələn ilk əhliləşdirilmiş heyvan Tarpanlardan əhliləşdirilmiş heyvan Təbii ipək almaq üçün əhliləşdirilmiş heyvan Vəhşi heyvanlardan mədəni formaların alınması prosesi __ adlanır. İnsan çiy süd içdikdə və ya duz- suz pendir yedikdə heyvanlardan ona __ xəstəliyi keçə bilər. Uyğun heyvanların nömrələrini onlardan alınan məhsulların altında qeyd edin. Öyr Öyr e e ndikl rinizi ndikl rinizi edin edin e e t tbiq t tbiq e e 1 2 3 4 a b c Çaqqal Tülkü İt İpəkqurdu Eşşəkarısı Bal arısı At Zebr Kələm kəpənəyi LAYİHƏ |