Мавзу: Криптографик ҳимоялаш

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti


710-20-guruh talabasi
Zokirov Firdavsbekning

Kiber xavfsizlik asoslari

fanidan 2-amaliy topshirig'i

2-Амалий иш

Мавзу: Криптографик ҳимоялаш
Ахборотни химоялашнинг самарали усулларидан бири криптографик ҳимоялашдир.

Ушбу амалий ишда маълумотларни криптографик ҳимоялаш усуллари таснифланади. Яъни классик шифрлаш алгоритмлари, симметрик шифрлаш

Ўрин алмаштириш шифрлаш алгоритми

Ўрин алмаштириш шифрлаш алгоритми уч қисмдан иборат. Оддий ўрин алмаштири, калит ёрдамида ўрин алмаштириш ва икки тоонлама ўрин алмаштириш.

sтариқасида дастлабки ахборот блокини матрицага устун бўйича ёзишни, ўқишни эса қатор бўйича амалга оширишни кўрсатиш мумкин. Матрица қаторларини тўлдириш ва шифрланган ахборотни устун бўйича ўқиш кетма- кетлиги калит ёрдамида берилиши мумкин. Усулнинг криптотурғунлиги блок узунлигига (матрица ўлчамига) боғлиқ. Масалан узунлиги 64 символга тенг бўлган блок (матрица ўлчами 8x8) учун калитнинг 1,6 109 комбинацияси бўлиши мумкин. Узунлиги 256 символга тенг бўлган блок (матрица ўлчами 16x16) калитнинг мумкин бўлган комбинацияси 1,4 1026 га етиши мумкин. Бу ҳолда калитни саралаш масаласи замонавий ЭҲМлар учун ҳам мураккаб ҳисобланади.

Ўрин алмаштириш шифри оддий шифрлаш ҳисобланиб, бу усулда қатор ва устундан фойдаланилади. Чунки шифрлаш жадвал асосида амалга оширилади. Бу ерда калит (К) сифатида жадвалнинг устун ва қатори хизмат қилади. Матн (Т0) символларининг ўлчамига қараб NxM жадвали тузилади ва очиқ матнни (Т0) устун бўйича жойлаштирилиб чиқилади, қатор бўйича ўқилиб шифрланган матнга (Т1) эга бўлинади.

Масалан,<>

6x3 (bunda matritsani ixtiyoriy tanlash mumkin)MATRISA OLAMIZ

Z	I	V	F	D	S
O	R	S	I	A	_
K	O	_	R	V	_

T₀₌ ZOKIROV_FIRDAVS

T_{1=ZIVFDSORDIA_KO_RV_}

Биринчи бўлиб, шифрлаш жадвалидан (XIV асрнинг охирларида) дипломатик муносабатларда, харбий соҳаларда ахборотни муҳофазалашда фойдаланилган.