Mashinasozlik texnologiyasi fakulteti mashinasozlik texnologiyasi kafedrasi mashinasozlik texnologiyasi

7. Iqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblashga misol.
TJ ko’proq maqsadga muvofiq bo’lgan variantini tanlash misolini keltiramiz. Silindrik tishli g’ildirak 80 mm-li chiviqdan tayyorlanishi mumkin (bazaviy variant) yoki shtamplash uslubida olingan tanavorlardan (loyihalanuvchi variant). Sex ishlash rejimi va ishni razryadli tarifi ikkala variant uchun ham bir xilda qabul qilingan. Bazaviy variantda ishlov berish 1B290-4К stanogida olib boriladi, ishlab chiqiluvchi variantlar uchta 1708, 2A125, 7A540 stanoklarida. Qolgan birlamchi berilganlar quyidagi jadvalda keltirilgan:

7. Asosiy ko’rsatkichlar jadvali

Iqtisodiy ko’rsatkichlar	Yangi variant	Bazoviy variant
Yillik chiqarish hajmi, dona	15000	5000
Tanavor ko’rinishi	Shtamplangan	Prokat
Tanavor massasi, kg	1.04	1.42
Ishlov berish sermehnatliligi, min	1.30	1.42
Detallarni yiliga chiqarish uchun sarflanuvchi kapital mablag’, sh.b.	2055	1140
Tannarxi sh.b.
Detalni yillik chiqarish uchun sarflanuvchi kapital mablag’i, sh.b.	3657	1613
Bitta detal uchun.	0.24	0.32

Texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblaymiz. Mayli, detalni massasi 0.59 kg ga teng bo’lsin. Unda materiallarni ishlatish koеffisienti

К_i.t.b. = m_d/ m_z.b.= 0.59/2.45 = 0.24;
К_i.m.ya. = m_d/ m_z.ya. = 0.59/1.04 = 0.57.
Tanavor sifatida shtamplanganini qo’llashda sermateriallikni pasayishi.
M =(m_z.b.-m_z.ya.)V_ya = (2.45 -1.04)*15000 = 21150.
Yillik iqtisodiy samaradorlik
Е_g = (S_b + К_b)V_ya/ V_b - (S_ya +К_ya) = (1613 +1140)*(15000/5000)-(3667+2055) = 2537 sh.b.
Shunday qilib, TJ yangi variantida shtamplanganini qo’llash tannarxi 1.3 marotaba pasaytirishi va 21 t metalni tejash imkonini berdi. Bu erda yillik iqtisodiy samaradorlik 2537 sh.b. ni tashkil еtdi.