MahirəNərimanqızı

idrak prosesləri
, 
emosional və 
iradi proseslər.

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
10 
ПСИХИ ЩАДИСЯЛЯР 
Психи 
просесляр 
Психи 
щаллар 
Психи 
хассяляр 
Идрак 
просесляри 
Дуйьулар, 
гаврайыш, щафизя, 
тяфяккьр, тяхяй-
й
ü
л, нитг, диггят 
Дирчялиш, 
мяйуслуг, 
горху, 
ü
м
ü
дс
ü
зл
ü
к, 
рущдан д
ü
шмя, 
э
ü
мращлыг вя с. 
Шяхсиййятин 
истигамяти, 
темперамент, 
характер, габи-
лиййятляр 
Емосионал 
просесляр 
Севинъ, кядяр, кин, мящяббят, 
нифрят вя с. 
Иради просесляр 
Гярар гябулу, чятинликляри арадан 
галдырмаг, мотивляр м
ü
баризяси, 
давранышыны идаря етмяк 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
11 
ġəkil 1. Psixi hadisələrin quruluĢu. 
İ
DRAK PROSESLƏR
İ
 
GERÇƏKLIYI DƏRK ETMƏK
,
GERÇƏK 
ALƏM 
HAQQINDA 
MƏLUMATLARIN 
QAVRANILMASI 
VƏ 
IġLƏNMƏSI ILƏ BAĞLI OLAN PSIXI PROSESLƏRDIR
.
B
UNLARA 
DUYĞULAR
,
QAVRAYIġ
,
HAFIZƏ
,
DIQQƏT
,
NITQ
,
TƏFƏKKÜR
,
TƏXƏYYÜLÜ AID ETMƏK OLAR
. 
Emosional proseslərə
insanların gerçəkliyə münasibət-
ləri ilə bağlı olan hisslər daxildir. Gerçək aləmdə baĢ verən hər 
hansı bir hadisə insanda müsbət və mənfi emosiya yarada bilir 
ki, bu da onun fəaliyyətinə müvafiq təsir göstərir.
Ġnsanın həyat və fəaliyyətində 
iradi proseslərin
də rolu 
az deyildir. Ġradi proses özünü insanın qərar qəbulu, çətinlikləri 
aradan qaldırmaq, öz davranıĢını idarə etmə Ģəraitində aydın 
Ģəkildə göstərir. 
Psixi hallara
gəldikdə onlar bütövlükdə insanın psixi 
vəziyyətini xarakterizə edirlər. Onlar da psixi proseslər kimi 
özlərinin dinamikliyinə, istiqamətinə, nisbi davamlılığına, 
intensivliyinə görə fərqlənirlər. Bununla yanaĢı olaraq psixi 
hallar psixi proseslərin gediĢinə və nəticələrinə təsir göstərə, 
fəaliyyəti gücləndirə və ya ləngidə bilər. Psixi hallara dirçəliĢ, 
məyusluq, qorxu, ümidsizlik, ruhdan düĢmə, gümrahlıq və s. 
aid etmək olar. 
Psixi hadisələrin üçüncü qrupuna 
şəxsiyyətin psixi
xassələrini
aid edirlər. ġəxsiyyətin psixi xassələri özlərinin 
yüksək davamlılığı və sabitliyi ilə fərqlənirlər. Psixi xassələrə 
şəxsiyyətin 
istiqamətini, 
temperament, 
xarakter 
və 
qabiliyyətləri
aid edirlər. Psixoloqlar belə qənaətə gəlmiĢlər ki, 
bu xassələrin inkiĢaf səviyyəsi, eləcə də psixi proseslərin 
inkiĢaf səviyyəsi və psixi halların üstünlüyü insanın 
təkrarolunmazlığını, fərdiyyətini təmin edir. 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
12 
Bütün qeyd olunanları nəzərə alaraq psixologiyaya bir 
elm kimi belə tərif vermək olar: