M ü n d ə r I c a t
Yüklə 11,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3
Torpaq örtüyünün deqradasiyadan, su mənbələrinin qurumadan və at- mosfer havasının çirklənmədən qorunması və mühafizəsi, texnogenez şərai- tində məhsulların ekoloji qiymətləndirilməsi və təbii kənd təsərrüfatı ehti- yatlarının raisonal istifadəsi dövlətin və cəmiyyətin milli maraqlarına da- xildir. Bu məsələləri təhlil edən ―Kənd təsərrüfatı ekologiyadan praktikum‖ dərs vəsaiti ―Ekologiya‖ və ―Kənd təsərrüfatı ekologiyası‖ fənləri üzrə tətbi- qi vəzifələri geniş əhatə edir. Onlar ―Ekologiya və Ekologiya mühəndisliyi‖ ixtisasının tədris planı çərçivəsində olduqca vacib hesab olunurlar. Lakin ekoloji hesablamalar sahəsində və ekoloji faktorların optimallaşdırılmasının aqrosənaye komplekslərində rolunun qiymətləndirilməsində praktiki vərdiş- lər qazanmağa çalışan tələbələr üçün nəzərdə tutulmuş dərsliklər və dərs və- saitləri yetərli deyil. Tərəfimizdən təqdim olunan dərs vəsaiti ekoloji ədə- biyyatlarda göstərilən çatışmazlıqları müəyyən qədər aradan qaldırmağı qar- şısına məqsəd qoyur. Dərs vəsaitində torpağın yüksək dərəcədə şumlanması, eroziya proses- ləri, kimyəvi və radioaktiv çirklənmə, kipləşmə və onların aqrosenozlara təsirilə bağlı olan ekoloji vəziyyətinin qiymətləndirilməsinin metodları və nümunələri verilir. Bitkilərin suya tələbatının, əkinlərdə maili axınların qiymətləndirilməsi və onun tənzimlənməsinin, texnogen çirklənmənin və lil- ləşmənin su obyektlərinə təsirinin, sumühafizə zonalarının müəyyənləşdiril- məsi və suyun keyfiyyətinin nəzəri və praktiki aspektləri geniş şərh olunur. Müxtəlif stasionar və səyyar mənbələrdən atmosferə atılan çirkləndirici maddələrin və müəssisələr üçün sanitar-mühafizə zonalarının hesablanması aparılır, atmosfer çirklənməsinin kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldar- lığına, ətraf mühitə və əhaliyə təsiri qimətləndirilir. Hesablamalar əsasında sənayenin müxtəlif sahələrində kənd təsərrüfatı xammalının təkrar emalında ikincili maddi ehtiyatlar (tullantılar) analız olu- nur. Tullantıların qiymətləndirilməsi sxemi və onlardan istifadə qaydaları, eləcə də aztullantılı istehsalkın kriteriyaları verilmişdir. Aqroekosistemdə abiotik və biotik faktorların optimallaşdırılmasının metodları və misalları verilir. Təsərrüfat fəaliyyətinin və təbiətdən istifadə- nin iqtisadi mexanizminin ekoloji aspektləri şərh olunur. Müxtəlif ekoloji problemlərə baxılarkən, elə hesablama metodlarına üstünlük verilir ki, onlar ölkənin bütün kənd təsərrüfatı rayonları üçün nor- mativ hesab olunur. Kitabın əsasında müəlliflərin uzun illər ərzində ―Kənd təsərrüfatı eko-
4
logiyası‖ və ―Ekologiya‖ fənlərindən oxuduqları mühazirə mətnləri, eləcə də kurs işləri və diplom lahiyələrinə rəhbərlikdə əldə olunmuş bəzi istehsalat-praktiki məlumatlar durur. Kitab müxtəlif mənbələrdən ətraf mühitə təsirin ekoloji qiymətlən- dirilməsi üçün azərbaycan dilində yazılmış ilk dərs vəsaiti olduğundan, tək- lif və iradlarını bildirən oxuculara əvvəlcədən minnətdarlığımızı bildiririk.
|