Ko'prik va tonnel inshootlari texnik holatini diagnostika qilishning usul va bosqichlari reja

Batafsil (instrumental (diagnostika). Batafsil instrumental tekshiruv qo'yilgan vazifalarga, loyiha va texnik hujjatlarning mavjudligi va to'liqligiga, nuqsonlar va shikastlanishlarning xarakteri va darajasiga qarab doimiy (to'liq) yoki tanlab olingan bo'lishi mumkin.
Laboratoriya sharoitida tadqiqot o'tkazish uchun ekspluatatsiya qilinayotgan inshootlar konstruksiyalaridan materiallar namunalari tanlanganda vizual va instrumental tekshiruv sindiruvchi bo'lishi mumkin. Bunday tadqiqot qiyin, mashaqqatli bo`lish bilan birga har doim ham ekspluatatsiyada qo'llanilmaydi. Chunki bu konstruksiyaning zaiflashishiga olib kelishi mumkin va shuning uchun faqat istisno hollarda joiz [1-3].
Shu sababli, konstruksiyalar holatini nazorat qilishning shikastlamaydigan usullari tobora keng tarqalmoqda. Ko’rsatkichlarni shikastlamaydigan usullar bilan o'lchash aniqligi (10-15%) amaliy maqsadlar uchun juda yetarli. Bunday usullar qanchalik tez bo'lsa, ularning samaradorligi va tejamkorligi shunchalik yuqori bo'ladi.
Ko'prik inshootlarining batafsil (instrumental) tekshiruvi (diagnostikasi) da to'liq yoki qisman bajariladigan aniq o'lchovlar ro'yxati keltiriladi:

• 
  inshootlar, konstruksiyalar, ularning elementlari va tugunlarining zarur geometrik ko’rsatkichlarini, shu jumladan, geodeziya priborlardan foydalangan holda o‘lchash bo‘yicha ishlar;
  
• 
  nuqson va shikastlanishlar ko’rsatkichlarini instrumental aniqlash;
  
• 
  asosiy yuk ko’taruvchi konstruksiyalar va ular elementlari materiallarining haqiqiy mustahkamlik tavsiflarini aniqlash;
  
• 
  bino va inshootdagi texnologik jarayonga xos bo‘lgan ekspluatatsion muhit
  

ko’rsatkichlarini o‘lchash;

• 
  gruntli zamin deformatsiyalarining ta'sirini hisobga olgan holda, tekshirilayotgan konstruksiyalar tomonidan qabul qilinadigan real ekspluatatsion yuklarni va ta'sirlarni aniqlash;
  
• 
  bino va uning alohida konstruksiyalarining haqiqiy hisobiy sxemasini aniqlash;
  
• 
  ekspluatatsion yuklarni qabul qiluvchi yuk ko'taruvchi konstruksiyalardagi hisobiy kuchlarni aniqlash;
  
• 
  tekshiruv natijalari bo'yicha konstruksiyalarning yuk ko'tarish qobiliyatini hisoblash;
  
• 
  tekshirish va hisob-kitoblar natijalarini kameral qayta ishlash va tahlil qilish;
  
• 
  inshootlardagi nuqsonlar va buzilishlar sabablarini tahlil qilish;
  
• 
  tekshiruv natijalari bo‘yicha xulosalari bilan yakuniy hujjat (akt, xulosa va texnik hisobotni) tuzish;
  
• 
  tavsiya etilgan, agar kerak bo'lsa, ish ketma-ketligi bilan konstruksiyalarning mustahkamligi va deformatsiyasining talab qilinadigan qiymatlarini ta'minlash bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqish.
  

Sanab o'tilgan ishlarning ayrimlari tekshiruv obyektining o'ziga xos xossalari, uning holati va texnik topshiriqda belgilangan vazifalariga qarab, tadqiqot dasturiga kiritilmasligi mumkin.
Inshootlarning texnik holatini diagnostika qilishda ularning ishlashini belgilovchi konstruktiv (normativ) ko’rsatkichlarga amal qilish, shuningdek, pribor konstruksiyasini bilish, ular bilan ishlay olish va ularga biriktirilgan ko’rsatkichlarni nazorat qilish usullarini bilish kerak. KSK ning haqiqiy qiymatlarini loyihada ko'rsatilgan ko'rsatkichlar bilan taqqoslab, ular u yoki bu konstruktiv elementning holati to'g'risida xulosa chiqariladi va uning loyihaviy xossalarini tiklash bo'yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqiladi. Inshootlar va ularning elementlarining ekspluatatsiyasida diagnostikaning keng qo'llanilishi kuch va mablag’ning kamroq xarajatida ularning texnik holatini oshiradi *1-3].