Kirish Konchilik sanoatida va metallurgiyada hom ashyoni yuklash Asosiy qism

Pechlarga sochma materiallarni yuklash uskunalarning turlari va sxemasi

Rux va mis boyitmalarini oksidlovchi kuydirish qaynar qatlamli pechlarda olib boriladi. Pechga boyitma yon tomoniga joylashgan (tuynuk) orqali quydagicha yuklanadi . Boyitma shixta tayyorlash bo’limidan tasmali konveyerlar yordamida sig’im 1 ga (bunkerga) uzatiladi. Sig’imning tagiga o’rnatilgan likopchali ta’minlagich 2 boyitmani bir ma’romda o’lchov tarozi 7 ga uzatib turadi. So’ngra boyitma keskin burilgan quvur 5 orqali pech tuynugidagi varonkaga uzatiladi. Quvurning so’ngida pechdan chiqayotgan issiq va yuqori bosimdagi texnologik gaz boyitmani xarakatlanishiga ko’rsatilayotgan qarshilikni kamaytirish yoki so’ndirish maqsadida varonkadan oldin pnevmatik uskuna (zator) 6 o’rnatilgan.

Nam xo’lidagi shixtali materiallarni metallurgik pechlarga yuklashda qirg’ichli va tasmali konveyer va oziqlantiruvchilardan foydalaniladi. Ushbu qurilmaning sxemasi keltirilgan. Bunday dastgohrar yalliq qaytaruvchi, rudatemik va suyq vannada eritish pechlariga hom ashyo yklashda qo`llaniladi
Quydagi, yalliq qaytaruvchi pechga to’kiluvchan maxsulotlarni uzatish sistemasini sxemasi keltirilgan. Sxemada ko’rsatilgandek yallig’ qaytaruvchi pechga xomashyoni yklash quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi; omborxonalarda shixta tasmali konveyer yodamida pechning yuqori qismida joylashgan mahsulot uklash maiydonchga 12 ga o`natigan tasmali me`yorlovchning bukeriga 14 kelib tushadi. Pech yqori qismida (svodda) uning uzunasi boyilab ikki qator bir nechta hom ashyo yklash tunugi 13 mavjud. Tunuklar soni pechning uzuligiga bog`liq bollib, ularni orasidagi masofa 1-1,2m ni tashkil etadi. Bu esa shixtani pechning ishchi sadhi boyicha birlayi taqsimlanishini ta`minlayidi. Shu-ningdak shihta uklash vayidonida ikkita nostatsionar tasmali konvyerlar 15,16 o`natigan bolib, ular meyorlovchidan tushayotgan shihtani bir maeomda xar bir shihta yklash tunugiga yonaltiradi.
Ma`lumki yalliq qaytaruvchi pechlarda kislorod alangali neritish eritish pechi-dan va koverterlash jarayonidan ajratilgan erigan xoldagi shlaklar qayita ishlanadi. Bundayi mahsulotlarhi metallurgik kovushlarga quyilgan bolib, koprikli yuk ko`tarish kranlari yodamida yalliq qayitaruchi pechning yon tomonidagi tunuk 8 ga o`rnatilgan tarnov 10 oaqali kovush 11dan yulanadi.
Eritish jarayoni davomida mayidalanga, kichik bo`lakli flyslovchi materiallar ni (kvarsli ruda va boshqalar ) temir yolda 8 harakatlahuvch mahsu aravachada uza-tiladi. Aravachadagi material kichik bunkerga 9 ga to`lanib, pechning yon devorida joylashgan tunuk 3 ga o`rnatilgan 4 quvir o`rqali pechga yuklanadi

Yalliq qaytaruvchi pechning tuzilishi va unga hom ashyolarni yuklash usuli hamda dastgohlar sxemasi; a) frantal (yonboshdan) ko`rinishi; б) pechning ko`ndalang kesimdagi ko’rinishi

Xulosa
Ilk metallurgiya korhonalarida inson mehnatiga tayangan bo’lib, bunda asosan ishlarni bajarishda qo’l kuchidan foydalanishgan. Ilk metallurgik korhonalarning paydo bo’lishi, tarixiy ma’lumotlarga qaraganda quldorlik tuzumi davriga to’g’ri keladi. Bu davrda 10 ga yaqin metall nomi insoniyatga ma’lum bo’lib, ulardan ko’pchiligini qazib olish, dastlabki ishlov berish, olovdan to’g’ri foydalanish kabi jarayonlarni bilishgan.
O’tgan davrlarda qadimgi odamlar yerda o’ra qazib olovdan foydalangan xolda metall eritishni o’zlashritganlar. Keyinchalik vaqt o’tishi bilan bunday o’ralar yer ustida toshdan terilib pechlarning dastlabki namunalari paydo bo’lishiga olib keldi.
O’rta asrlarga kelib insoniyatga ma’lum bo’lgan metallar soni oshdi. Metallar soni oshishi xamda insonning aql idrokining yuksalishi bir qancha metallarga ishlov berish jarayonlarini mchanizasiyalanishi va bir qancha dastgohlar paydo bo’lishiga olib keldi. Jumladan, oltin va kumush rudalarini maydalovchi dastgohlarning paydo bo’lishi oltin sanoatining rivojlanishiga o’z xissasini qo’shdi. Shunindek oltin boyitmalarini yuvish va keraksiz jinslardan ajratish uchun tarnov, cho’ktirish mashinalari kabi dastgohlar paydo bo’ldi. Oltin va shunga o’xshash metallarni ajratishda suvdan ham foydalanishgan. Keyinchalik bu usul takomillashib gravitasiya usuli paydo bo’lishi va sanoatda keng ishlatilishiga keldi. Insoniyat hayotida bronza va latundan tayorlangan ro’zg’or anjomlari, qurol-aslahalarni qo’llanilishi og’ir-rangli metallar bo’lgan mis, rux metallurgiyasini rivojlanishiga sabab bo’ldi. Og’ir-rangli metallarni olishda ilkbor yalliq qaytaruvchi pech kashf etilib, qo’llanila boshlandi. Temir rudalariga ishlov beruvchi yirik domna pechlari paydo bo’ldi. Shu tariqa metall ishlab chiqarish rivojlanib, jarayonlar takomillashgan sari texnologiyalar shakillana boshladi. Tehnologik jаrayonlаrni аmаlgа оshirishdа qo’l mехnаtini to’liq mехаnizаsiyalаshgаn vа avtomatizasiyalashtirilgan dastgohlar egallay boshladiki hozirgi kunda biron-bir metallurgik dastgohlarni ularsiz tasavvur etib bo’lmaydi.
Korhonalarni samarali faoliyat olib borishi undagi dastgohlarni tchnik holatiga uzviy bog’liqdir, yani metallurgik zavodlarda tehnologik jarayonlarda qo’llanilayotgan mehanik dastgoh sifati, tchnik holati–shu korhonaning ishlab chiqarish unumdorligini, resurs tejamkorligini, jarayonlarni avtomatlashtirish va kompyuterli boshqaruvlik darajasini belgilaydi. O’z navbatida korhonani bunday darajada bo’lishini mehanik-metallurg va mehanik-mashinasoz kabi muhandis mutaxasislar tomonidan taminlanadi. Shunindak yangi dastgohlarni konstruksiyalashda, xamda mavjud masgina va agregatlarni modernzasiyalashda yuqoridagi tchnik talablar inobatga olinadi.
Zamonaviy metallurgiya sanoat korhonalarida (rudalarni boyitish fabrikalari, oltin saralash fabrikasi, metallurgik zavodlar) mehanik dastgohlarning asosiy ishlash xususiyati ularda katta hajmdagi hom ashyoni og’ir sharoitda (changli atmosferada, yuqori harorat va bosimda, faol kislotali va ishqoriy eritmalarda) qayta ishlashidir. Shunday ekan dastlab metallurgik zavodlarda qayta ishlanayotgan hom ashyolarning asosiy tavfnifini bilsih maqsadga muvofiqdir.