Kirish. Kimyo o'qitish metodikasi fani, vazifalari

7 sinfda kirish mavzusi, kimyo nimani o'rgatadi degan she'riy dars
(Namangan o'qituvchilari ijodidan)

Gazlar nechun ko'rinmas "Moddalar"

Qo'l bilan ushlab bo'lmas Bo'lay desang baq'uvvat
Qor-yomg'ir kelar q'aydan Beray senga maslahat
Yerdanmi yoki oydan Qo'y yog'idan jizza qil
Nechun xushbo'ydir gullar Go'shti kabob mazza qil
Nechun qumlidir cho'llar Oqsil bordir tuxumda
Tuproqda nelar bordir Quvvat bo'lar bir zumda
Nechun tog'larda qordir Kraxmal bordir nonda
Nechun go'zal tabiat Kim palovga ulfatdir
Nechun cheksiz koinot Bilsang palov quvvatdir
Bilmasang gar quloq sol Yerda qoldirmay so'zni
Gaplarimni uqib ol Taomga sol osh tuzni
Anglamoq chun dunyoni Sen egan oziq-ovqat
Bilmoq kerak kimyoni Kimyoviy modda faqat


Kasb haqida To'quvchi va kimyo
Qamishdan ol shakarni Paxtadan ol chigitni
Shakardan ol asalni Tolasidan las, chitni
Tola olgin paxtadan Ipak toladan atlas
Qog'oz qilgin taxtadan Atlas bu milliy libos
Chigitdan olgin sovun Paypoq to'qigil undan
Tog'-toshda pishir qovun Issiq kiyimlar shundan
Bug'doydan pishir shirmon Jemfer tuki neylondan
Maysadan dori-darmon Ro'mol, paypoq kaprondan
Gazdan olgin olovni Sun'iy tola viskoza
O'tda pishir palovni Azetat undan toza
Qumdan shisha, oynak ol Kiyim-kechak barchasi
Gildan chinni, choynak ol Toladandir hammasi
Tuproqqa tuproqni qo'sh Bo'yoq qil rang ber unga
Undan ol oltin, kumush Shakl ber, gul ter unga
Tuproq bo'lar oltin, zar Lekin senga gapim bor
Bo'lsang agar kimyogar. Aytaman takror-takror
Bo'lay desang to'quvchi
Kimyoni bil o'quvchi


"Ishqorga" "Vodorod xlorid, xlorid kislota"
Suvga qo'sh kal'siy oksid Vodorod xloridning
Hosil bo'lar gidroksid Formulasi ash xlor
Ishqorda ko'p ish bordir Uni suvda eritsang
Ishqor qilsang uzumni Xlorid kislota bo'lar
Ochar rangu-yuzini Juda kuchli kislota
Ohakdir, yana ishqor Temirni ham uyadi
Ohakda yana ish bor Uning reaksiyasi
Oqlasang maktab, uyni Mana bunday bo'ladi
Ishlab ohak suvini Temir kumush ash xlor
Devorni kerak suvash Tenglamasi yozilar
Qum, zementga ohak qo'sh Temir ikki xlorid
Beton quy zement toshdan Vodorod hosil bo'lar
Binoni qurgil g'ishtdan Tenglamasi yozilgach
2Bo'lay desang binokor Tenglab qo'ysang bo'ladi
Kimyodan bo'l xabardor Ash xlorid oldiga
Ikki son qo'yiladi.


1. Oltin: 2. Kumush:
Men oltinman, men oltin Bo'ldi oltin, maqtanchoq
Rangim sariq yaltiroq Sen har qancha yasanma
Obro'yim juda lekin Sendan qolar joyim yo'q
Hammangizdan balandroq Chiroyimdan ko'nglim to'q
Mendan qilsa bo'ladi Oq yaltiroq kumushman
Qimmatbaho taqinchoq Mendan ko'zgu qilishar
Go'zallar menga qarab
Chiroyini kuzatar.
3. Qalay: 4. Mis:
Kumush to'xta qalaysan Menga qara hoy qalay
Bilasanmi qalayman Men ham borman har qalay
Sen bilmagan ishlarga Bronzaning turlari
Mana men, men yarayman Hammasi bizning uruq
Kuching bo'lsa ko'rsatgin Samovaru-mis choynak
Qani bir bellashaman Sariq chaqa-tangalar
Do'stim mis bilan birga Yasash bilan uzukni
Oltinga tenglashaman. Yaxshi ko'rar yangalar.
5. Alyuminiy. 6. Titan:
Meni bilsangiz endi To'xta men ham g'animat
Alyuminiy bo'laman Men yaxshiman begumon
Eng ko'p tarqalgan metall Men titanman bilasan
Man man, man bo'laman Meni senga q'o'shmasa
Ham yengilman, ham yumshoq Qanday pishiq bo'lasan
Pishiq puxta va arzon To'g'ri ta'na qilmayman
Metallarning ichida Sen bilan men ulfatman
Avtobus va kemalar Bilsang agar sen do'stim
Tayyora, raketalar Belingdagi quvvatman.
Idish, tovoq, lagancha
Qoshiq, vilka bir qancha
Menla bo'lar juda soz
Maqtansam bo'lar bir oz.


7. Kislorod. 8. Vodorod.
To'xtanglarchi do'stlarim Meni ismim vodorod
Bizga ham navbat bering Meni ham xislatim bor
Meni otim kislorod Chunki suv tarkibi
Ha, ha otim kislorod Meni ham o'z o'rnim bor
To'g'ri qattiq emasman Mendan suv hosil bo'lar
Rangim ham yo'qmundayroq Beraman obi-hayot
Xushbuy hidli emasman Suvdan bahra oladi
Maza, ta'm ham sal chatoq Tabiatu - hayvonot.
Lekin meni bilsangiz 9. Uglerod.
Men havoman, ha havo Tuxtanglarchi bir gap bor
Barcha jonzot, o'simlik Rangi qora demanglar
Barcha inson tiriklik Asli otim uglerod
Mensiz yashamas axir Nomi qora detallar
Men havoman, ha havo. Neft, gaz va benzinda
10. Temir. Ko'mir, o'tin va shamda
Bizga ham bering navbat Meni mayda zarram bor
Pahlavonmiz dev nisbat Bular har joyda darkor
Belimiz ham baquvvat Grafit mendan bo'lar
Tarkibim cho'yan, po'lat Olmosdan ko'nglim to'lar
Ya'ni temir nomimiz Taftim issiq bilasiz
Qattiq bizning jonimiz. Agar meni yoqsangiz.


11. Nikel. 12. Simob.
Bizga ham bir so'z bering Men simobman, simobman
Biz ham bir so'z aytsakchi Kumushdan qolishmayman
Barcha temir buyumga Rangim ham oq yaltiroq
Biz bo'lamiz bezakchi Hech kimga almashmayman
Bizni nikel' deydilar Sof xolimda siz meni
Kumushga teng deydilar. Qo'l bilan tutolmaysiz
Orqamdan yugursangiz
Yugurib yetolmaysiz.
13. Neon.
Eng erkin gaz neonman 14. Fosfor.
Ham noyob, nodir gazman Men fosforman men fosfor
Hech kim bilan ishim yo'q Mening ham xislatim bor
Metallu metallmasga Bilsangiz gugurt zoti
Birikishga hushim yo'q Men bilan bo'lar tayyor
Ziyonim yo'qdir aslo Oq, qora, qizil fosfor
Foydam ham tegavermas Uch xil bo'lib yuraman
Chunki men nodir gazman Oq bo'lsam oyga o'xshab
Meni hech kim tergamas. Kun taratib turaman.


15. Oltingugurt. 16. Azot.
To'xtagin do'stim fosfor Meni bilsang azotman
Meni ham bir gapim bor Erkin qushman og'ajon
Men ma'lumman qadimdan Oddiy modda holida
Sariqligim oltindan Havoda ko'p bo'laman
Do'stim fosfor va mendan Zararim yo'qdir aslo
Olishar porox, gugurt Shundan xursand bo'laman
Nomimni bilib oling Birikma tarkibida
Shuning uchun oltingugurt. O'simlikka o'g'itman
Oqsillar tarkibida
Hayotga kuch azotman.
17. Kal'siy.
Kal’siy deydilar bizni 18. Natriy.
Maqtamang o'zingizni
Ohak sachrab ketmasin Pastroq tushgil hoy kal’siy
Kuydirar ko'zingizni Bilsang kerak men natriy
Kal’siy bo'lmasa agar Men sendan aktivroqman
Suyagingiz mo'rt bo'lar Tog'angdan kuchliroqman
Ololmay mendan quvvat Endi gapirsang ishdan
Tishingiz ham to'kilar Qochmaymiz hech yumishdan
Og'am bo'lar ohaktosh Sodalar bizdan bo'lar
Tog'am bo'lar marmartosh Undan shisha olinar
Kekkayib yursam bo'lar Selitrada o'rnim bor
Yo'lga turma yo'ldan qoch. Osh tuzida men tayyor.


19. Qo'rg'oshin. D. I. Mendeleyev.
Bunaqa ko'p gaplardan Olishlari ham qiyin
Og'riydi meni boshim Ko'p moddalar noma'lum
Gapni qisqa qilganda Atomlarning o'zidan
Meni otim qurg'oshin Oltmish uchtasi ma'lum
Maqtanishni bas qiling Buyuk ishga qo'l urdim
Kun ham bo'ldi bir mahal Buni bitqazmoq kerak
Dam olish kerak bir oz Barcha elementlardan
Ertangi kun bo'lar soz. Sistema tuzmoq kerak


14-MAVZU. atom molekulyar ta'limotni o'qitish, kimyoviy tushunchalar xosil qilish metodik usullari


REJA :

3. 
   Dastlabki kimyoviy tushunchalar mavzusida atom molekulyar ta'limotni tushuntirish.
   
4. 
   Modda, element, reaksiya, asosiy qonuniyatlar, kimyoviy formula, valentliklarni tushuntirish usullari.