Kimyoviy texnologiya

z

n

d

F

l

ур








1
bu erda z - yo’llar soni; n - bir yo’ldagi quvurlar soni. 

---

Issiqlikalmashinish qurilmasining ishchi uzunliklari quyidagilarga teng qilib olish 

tavsiya etiladi:
1
1

= 1000; 1500; 2000; 3000; 4000; 6000; 9000

Ko’p yo’lli issiqlik almashinish qurilmasida yo’llar soni har doim juft bo’lishi 
tavsiya qilinadi. Agarda, ko’p yo’lli qurilma quvurlarining uzunliklari ruxsat etilganidan
ortiq bo’lsa, yo’llar soni zo’zgartiriladi. 
Qobiq-quvurli issiqlik almashinish qurilmasining umumiy balandligi quvur
uzunligi 1
1
va 2 ga taqsimlovchi kameralar balandliklari h larning yig’indisiga teng, 

ya’ni:
N = 1, + 2-h 

bu erda h = 200-400 mm.
Boshqa turdagi issiqlik almashinish qurilmalari uchun konstruktiv hisoblashlar 
ushbu adabiyotlarda keltirilgan.
Shtusterlarning shartli diametri qobiq diametri va yo’llar soniga bog’liq bo’lib,
jadvaldan tanlanadi.
Segmentli to’siqlar soni issiqlik almashinish qurilmasining uzunliga va 
diametriga bog’liq. Normallashgan issiqlik almashinish qurilmasining segmentlar soni
jadvalda berilgan. 
Suyuqlikning kirishi va chiqishi paytidagi gidravlik qarshiligi uning shtusterdagi
tezligi orqali hisoblansa bo’ladi. Shtusterlarning shartli diametrlari jadvalda berilgan. 
Quvur va quvurlararo bo’shliqdagi gidravlik qarshilikni hisoblash quyidagi
formula yordamida olib boriladi: 






2
3

2
2

1

5
,

2

2
2

mp


mpm

mp

mp

mp

mp

mpab

w

w

z

z

w

d

z

L

P



































bu erda z - yo’llar soni.




2
3

2

5
,

1

2
Re

1

3
2

2

2
2

,

0

mpab

mpab

mpab

mpab

mpab

mpab

mpab

mpab

w

w

x

w

x

m

P





























Bu erda x - segment to’siqlar soni. 

---

Uchta variant bo’yicha tanlangan qobiq-quvurli issiqlik almashinish 

qurilmalarning gidravlik qarshiliklari bo’yicha taqqoslanadi.
Variant 1K. Suyuqlikning quvurdagi tezligi 


с

м

S

G

w

mp

mp
/
338

,
0

988

018
,

0

8
,

6

1
1











Ishqalanish koeffistienti formuladan hisoblab topiladi:

0422

,
0

9

,
0

13100

81
,

6

7
,

3

021
,

0

10
2

,

0
lg

25

,
0

2

3












































Taqsimlovchi kamera shtusterining diametri d

sht
= 0,15 m. Undagi tezlik 


с

м

w

mpm
/
334

,
0

986

15
,

0

14
,

3

4
0

,

6
2









Quvur bo’shlig’ida quyidagi mahalliy qarshiliklar bor: kameraga kirish va 

chiqish, 180° li 3 ta burilish va 4 marta suyuqlik quvurga kiradi va chiqadi.

Quvurlardagi gidravlik qarshilik formuladan aniqlanadi: 







Па

P

mpab
3764

175
873

2720
2
344

,
0

986

3
2

338

,
0

988

4
2

1

4
5

,

2
2

338

,
0

988

021
,

0

4
6

0422

,
0

2

2
2




































Quvurlararo bo’shliqdagi suyuqlik bilan yuvilib turgan quvur

qatorlarining soni: 
9
29

,

8
3
206







т
Segment to’siqlar soni x = 18. Qobiqdagi shtusterlar diametri d

trab
= 0,2 m va

undagi suyuqlik tezligi

с

м

w

mpm
/
679

,
0

996

2
,

0

14
,

3

4
8

,

21
2









Quvurlararo bo’shliqning eng tor ko’ndalang kesimi S

trab
=0,040 m

2
dagi tezligi 


с

м

w

mp
/
547

,
0

996

04
,

0

8
,

21






Quvurlararo bo’shliqda quyidagi mahalliy qarshiliklar bor: suyuqlikning 

shtusterga kirishi va chiqishi, segment to’siqlar orqali 18 ta burilish (x=18 ta) va quvur
paketini suyuqlik yuvib o’tishida 19 ta qarshilik (x+1). 
Quvurlararo bo’shliqdaga gidravlik qarshilik formuladan hisoblab topiladi:

---








Па

P

mpab
15650

725
4023

10902
2
597

,
0

996

3
2

547

,
0

996

18
5

,

1
2

547

,
0

996

16947
1

18

9
3

2

2
2

2

,
0

































Variant ZK. Xuddi shunday hisoblar quyidagi natijalarni beradi: 

Па

Р

х

с

м

w

т

с

м

w

Па

Р

с

м

w

с

м

w

траб

траб

траб

тр

ш

тр

mpб
3857

;
8

;

/
446

,
0
;

12
;

/

377
,

0

2965
;

/

344
,

0

;
0431

,
0
;

/
277

,
0
.





















Avvalgi variantlar bilan taqqoslash shuni ko’rsatadiki, gidravlik qarshilik 

bo’yicha variant ZK yaxshi.
Variant 4K. Hisoblash natijalari: 


Па

Р

х

с

м

w

т

с

м

w

Па

Р

с

м

w

с

м

w

траб

траб

траб

тр

ш

тр

mp
3728

:
6

;

/
0446

,
0
;

15
;

/

337
,

0

;
3712

;
/
344

,
0

;

0472
,

0

;
/

304

,
0

.





















Avvalgi variant bilan solishtirish juda kam farq borligini ko’rsatadi, ammo bu 

variant afzalligi shundaki, massasi 400 kg kam. Shuning uchun variant ZK ni to’g’ri
kelmaydi. Demak, raqobatbardosh deb variant 1K va 4K larni hisoblasa bo’ladi. Bu ikki 
variantdan qaysi birini tanlash texnik-iqtisodiy tahlil asosida qilinishi kerak.

---

II.2. Jihozni o’rnatish va ta’mirlash.

ISSIQLIK ALMASHINISH QURILMALARINI 

TA’MIRLASH VA MONTAJ QILISH 
Qurilmalarni issiqlik almashinish jarayonini kechishi bo‘yicha sirtiy va 
aralashuvchi issiqlik almashinish qurilmalariga ajratiladi. Aralashtiruv qurilmalar
muhitlarning kontaktini ta’minlash va keyin uni ajratish uchun nisbatan sodda, 
kolonnalardan iboratdir.
Sirtiy issiqlik almashinish qurilmalari isitish va sovutish hamda issiqlikni 
regeneratsiya qilish, xom-ashyoni, distillyatni va reagentni maxsus issiqlik eltgich
(masalan suv bug‘i) qizdirish uchun, bug‘larni kondensatsiyalash, gaz va suyuqliklarni 
sovitish uchun isitkich, sovutkich, kondensator va muzlatkichlar qo‘llaniladi.
Sovutilayotgan eritmalardan qattiq moddalarni ajratib olish uchun kristallizator – 
sovutkichlar alohida guruhni tashkil etadi.

Issiqlik almashinish qurilmalari 
Kimyo va neftni qayta ishlash korxonalarida qo‘llaniladigan sirtiy issiqlik almashinish 
qurilmalari konstruktiv va moddiy bezatilishiga, shu rejimiga, issiqlik almashinuvchi
oqimlar harakatlarining xarakteriga, fazoviy joylashishiga, issiqlik almashish yuzasi 
kattaligiga va boshqalarga qarab farqlanadi. Qobiq-trubali va “truba ichida truba” tipidagi
issiqlik almashinish qurilmalari keng tarqalgan. Oxirgi vaqtda yuqori samara beradigan 
plastinali issiqlik almashinish qurilmalari keng qo‘llanilmoqda. YUqorida sanab o‘tilgan
issiqlik 
almashinish
qurilmalarining 
montaj
usullari 

konstruksiyalariga

va

joylashtirilishiga qarab, shuningdek ekspluatatsiya sharoitlariga qarab tanlanadi.