K. Bünyadzadə
Yüklə 1,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Arzum budur həyatda,
Nə dərd, nə qəm olaydı, Məndən sonra dünyada Bircə şeirim qalaydı. 2 Düzdür, gəncin içindəki qorxu, narahatlıq əsasən öz şəxsi taleyi ilə bağlıdır. Çünki Kyerkeqorun da dediyi kimi, «narahatlıq – həyata, bizim şəxsi gerçəkliyimizə həqiqi mün- asibətdir». 3 Lakin bununla yanaşı, o, ümumiyyətlə, öz dövrü- nün faciəsini anlayır, onun həlli yollarını arayır, heç olmasa, öz yaşıdlarına təsir göstərmək istəyir. Lermontov yazır: Mən bizim nəslə məyus bir nəzərlə baxıram, Onun sabahı ya boş, ya qaranlıq olacaq. O idrak və şübhələr ağırlığı altında Hərəkətsiz qalaraq süstləşib qocalacaq. 4 Ülvi də gələcəyə xoş bir xəbər aparmaq üçün yaşıdlarını bu gün mübarizə aparmağa çağırır: Döyüşlərdə yoğrulmuşuq 1 Мяммядов З. Азярбайжан фялсяфяси тарихи. Бакы, Шярг-Гярб, 2006, с. 117. 2 Бцнйадзадя Ц. Ады чяк. ясяр, с. 62. 3 Кйеркегор С. Ады чяк. ясяр, с. 251. 4 Лермонтов М.Й. Ады чяк. ясяр, 2006, с.52. - 65 - Gələcəyə qaranquşuq. Həyat üçün doğulmuşuq, Vətən üçün ölməliyik. 1 Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, ümumiyyətlə, bir çox gənc ömrünün «odlu-alovlu», böyük ideyalarla aşıb-daşan mərhələsini «başa vuranda» ağır depressiya yaşayır. Hətta bu həyata bir nifrət yaranır. Onlar keşməkeşli həyatdan, bu dün- yanın pozulmayan çərxindən, fərq qoymadan hər şeyi üyüdən «dəyirmanından» şikayətçi olur, bir vaxtlar tutuşub alışdıqları ideyaların puçluğunun günahını həyatda axtarırlar. Bayron yazır: Keçdi ümidlərin, həyəcanların, hökmlərin dəmi Eşqin odu – hər şey artıq kənardadır. 2 Onlar öz zamanında deyilməli olan sözü deyə bilməyə- cəklərinin, həyəcanını, hikkəsini həzm edə bilmirlər. Öz- lərini aldanmış, günahsız yerə incidilmiş hiss edirlər. Hər halda, bu qoca dünyada özünün tək deyil, milyonlardan biri olduğunu, bu həqiqətlərin səndən əvvəl, hətta daha gözəl şəkildə deyildiyini qəbul etmək o qədər də asan deyil. Özünü, öz mahiyyətini, bu həyata gəlişinin səbəbini an- lamağa çalışan və bunun üçün «varlıq badəsini gözyaşları ilə isladaraq gözüyumulu içib» yalnız ölüm ayağında gözlərini açan Lermontov böyük bir çaşqınlıqla deyir: Görürük ki, o qızıl badə Boşuymuş elə əzəldən. 1 Бцнйадзадя Ц. Ады чяк. ясяр, с. 9. 2 Байрон Ж.Г. Ады чяк. ясяр, с. 57. -66 - Onun içindəki mey – arzularıymış, Sən demə, heç o da bizim deyilmiş. 1 Düzdür, özünün adi, sıradan biri olduğunu qəbul edən- dən sonra həyat daha sakit, daha rəvan bir axara düşür. An- caq… hər adam bu axara düşə bilmir, axara düşəndən sonra əvvəlki coşqunun olmamasına alışa bilmir. Yəqin bu səbəb- dəndir ki, Ülvinin dalğaları «at kimi minib çapan», dalğala- rın bağrını yaran qəhrəmanı: …görür ki, fırtına Suda o açan izi, Asanlıqla yox edir, Asanlıqla gizlədir. Bundan sonra insanın Qol-qanadı süst olur – Açdığı izlər kimi, Kədərli gözlər kimi, Fırtınada boğulur. 2 Bəli, qəribədir ki, illərnən gəlməli olan bu ruh düşkün- lüyünü, «depressiyanı» bizim gənclər enerjili, coşqulu vaxt- larında yaşayırlar. Lakin onların digər gənclərdən üstünlüyü ondadır ki, söykənə biləcəkləri bir arxaları – Allah və həyat- larını mənasızlaşmaya qoymayan bir missiyaları var. Yaradıcılığı gəncin həm qorxu yeri, həm xilasıdır, həm əbədiyyətə, həm də ölümə aparan yoludur. Yaradıcılığı gəncin özüdür – qaçıb qurtarmaq, onu qəbul etmək istəməyən insanlar arasında təsdiqləmək istədiyi mən-i. 1 Лермонтов М.Й. Ады чяк. ясяр, 1984, с. 37. 2 Бцнйадзадя Ц. Ады чяк. ясяр, с. 41-42. - 67 - Puşkin təsadüfən öz yaradıcılığı ilə özünə bir abidə ucaltdığını demir: Yox, mən ölməyəcəyəm, cismim torpaq olsa da, Rübabımın səsində ürəyim döyünəcək. Bircə şair qalsa da qədim, ulu dünyada, Əbədi şöhrətimlə mənəm yaşayan demək. 1 Məşh ruhunun yaradıcılıq eşqidir ki, Ülvini 15 yaşında öz cığırını ulu sələflərinin yollarına qatmağa həvəsləndirir: Mübarizə aparır, Milyon-milyon «şairlər» Bu yola çatmaq üçün. Öz açdığı cığırı Bu yola qatmaq üçün. 2 Bütün deyilənlərlə yanaşı, gəncin ilham aldığı daha bir mənbə də var, daha doğrusu, onun bütün mənbələrinə, ümu- miyyətlə yaradıcılığına parlaq bir nur çiləyən: sevgi, eşq. Bu o qədər nəhəng bir mənbədir ki, başqa mənbələrə ehtiyac qoymur. Bu, o qədər cazibəli bir nöqtədir ki, sonla başlanğıcı birləşdirir. Bu, o qədər zəngin bir dünyadır ki, özünə ayrıca bir başlıq tələb edir. 1 Пушкин А.С. Шеирляр, поемалар, повестляр, Бакы, Йазычы, 1987, с. 12. 2 Бцнйадзадя Ц. Ады чяк. ясяр, с. 46. |