Jahon ijtimoiy iqtisodiy geografiyasi B Bahritdinov va b 1
yoshdagi 2 kishi bir kunda 1,5 ming dona g isht quysa, 50-59 yoshdagi shuncha odam 500 dona g’isht quyadi. Aholining yosh tarkibi, ayniqsa, uni tabiiy qayta takror barpo qilinishi jarayoniga katta ta’sir krsatadi. Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda tug’ilgan bolalarning asosiy qismi 25-34 yoshdagi ayollarga to g ri keladi, qoloq mamlakatlarda esa mazkur krsatkich 16-29 yoshni tashkil etadi. Aholi yosh tarkibini rganishda uni ayrim guruhlarga ajratish muhim ahamiyat kasb etadi. Demografik va iqtisodiy statistika xilma-xil ijtimoiy-iqtisodiy tadbirlar bilan qamrab olinadigan aholi yosh guruhlarini ajratadi. Masalan, 0-2 yoshdagilar - yasli yoshidagi bolalar, 3-6 yoshdagilar - maktabgacha yoshdagi bolalar, 6 (7)-15 (17) yoshdagilar esa maktab yoshidagi bolalar va h.k. Iqtisodiy nuqtai nazardan mehnat qilish qobiliyati bo’yicha aholini guruhlarga ajratish muhim ahamiyat kasb etadi. 0 ’zbekistonda va jahondagi ko’pchilik mamlakatlarda aholi uch guruhga blinib rganiladi. Jumladan: - mehnatga yaroqli yoshgacha; - mehnatga yaroqli yoshdagi; - mehnatga yaroqli yoshdan keyingi. Aholini ana shu guruhlarga taqsimlashda ularning yoshi chegaralarini aniqlash asosiy muammo hisoblanadi. Bu masalada ikki, ya’ni huquqiy asoslangan va amalda mavjud blgan yosh chegaralarini ajratish muhim rl ynaydi. Inson bolalik davridan toqarilik davrigacha mehnat qilish qobiliyatiga ega blishi mumkin. Mehnatga qobiliyatli yoshdagi aholi chegarasi davlat tomonidan aniqlanadi. Bunda inson organizmining nafaqat biologik xususiyatlari, balki mamlakatdagi ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlar, ya'ni iqtisodiyotning rivojlanganlik darajasi, aholining turmush tarzi, umumiy, maxsus va oliy ta’lim tizimining holati, rtacha umrdavri va boshqa
