IJTIMOIY GUMANITAR FANLARDA MASOFAVIY TA’LIM KAFEDRASI
KATTA O’QITUVCHISI
MAVLYANOV BAXROM SANGIROVICHNING
SINFDAN TASHQARI SPORT MASHG’ULOTLARINI TASHKIL QILISH VA O’TKAZISH FANIDAN
MAVZU: “Sinfdan tashqari ishlarning maqsadi va vazifalari ”
MAVZUSIDAGI
TAYYORLANGAN TAQDIMOTI
JIZZAX -2023
REJA:
1. Sinfdan tashqari ishlarni tashkil qilishning ilmiy va nazariy asoslari 2. Sinfdan tashqari ishlarni tashkil etishda o’qituvc- hining ta’siri muhim omil sifatida 3. STI ni rejalashtirish va unga qo’yilgan pedagogik talablar 4. Sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish metodlari,shakli va uslublari
Maktabning o’quvchilar bilan olib boradigan
o’quv mashg’ulotlaridan tashqari xilma-xil
ta’lim-tarbiya ishlari sinfan tashqari ishlar
nomini olgan. Sinfdan tashqari ishlar maktab
ta’lim-tarbiya jarayonining tarkibiy qismi
o’quvchilarning bo’sh vaqtlarini yo’lga qo’yish shakllaridan biridir. Sinfdan tashqari ishlar shaxsni har tomonlama kamol toptirish va
uni hayotga faoliyatga tayyorlash uchun keng
imkoniyatga ega. Bu ishlar bolalarning qizi-
qishlariga muvofiq tarzda ko’ngillilik asosida tashkil qilinadi.
O’quvchilar sinfdan va maktabdan tash-qari ishlarda o’zlarini qiziqtiradigan mashg’u-lotlarni tanlab olishadi ularda
mustaqil tashabbuskorona ishtirok eti-shadi.Maktab va sinfdan tashqari muas-
sasalarning tashkiliy ishlarini,mazmuni
va maqsadini belgilash bugungi kuni-
mizning barcha qirralarini hisobga olish-
ni talab etmoqda. Sinf tashqari mazkur tarbiyaviy ishlar shaxs kamoloti bos-qichlarini belgilab olishga qaratilganligi bilan tavsiflanadi.
Mazkur muammoni ijobiy hal etish uchun sinfdan tashqari, tarbiyaviy ishlar
tizimida quyidagilar bo’lishi lozim:
– pedagoglar va o’quvchilar o’rtasida
o’zaro hurmat munosabatlarini shakllan-ganlikning o’ziga xos an’ana vositalari-ga tayanish;
–ulg’ayayotgan inson shaxsini tarbiyada
oliy ijtimoiy qadriyat deb tan olish,har
bir bola, o’smir va yosh yigitning betak-ror va o’ziga xosligini hurmatlash,
ijtimoiy huquqini e’tiborda tutish zarur.
Sinfdan
tashqari ishlarni
to’la qamrab olgan to’garak-lar bir ne-cha xilda bo’lishi
mumkin:
a) fan to’garaklari;
b) mohir qo’llar to’garak-lari;
v) duradgorlik to’garaklari;
g) sport to’garagi;
d) badiiy havaskorlik to’ga-ragi.
O’rta umumta’lim maktablarida bu ishlarni
sinf rahbari va tarbiyaviy ishlar tashkilotchisi
uyushtiradi. Sinf rahbari to’garak rahbarlari-
ga yaqindan yordam beradi. Qiziqishlari, inti-lishlari bir xil bo’lgan o’z o’quvchilarini biror to’garakka a’zo bo’lishga chorlaydi. Sinfdan tashqari tashkil qilingan ishlar o’quvchilar
hayotidagi tarbiyaviy faoliyatni to’ldiradi.
Ularni dunyo qarashini to’g’ri shakllanishiga,
axloqiy kamol topishiga ko’maklashadi.
Nazariy bilimlarni amaliyot, ishlab chiqarish
bilan chambarchas og’lanishiga zamin yarata-
di.Sinfdan tashqari ishlarga rahbarlik qiluvchitashkilotchilarning vazifalari ham ko’p qirralidir.
Sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlar tashkilot-chis1ining vazifalariga quyidagilar kiradi:
Darsdan tashqari tarbiyaviy ishlarni
rejalashti-rish va amalga
oshirishn nazorat qilish
O’quvchi-larning sinfdan tashqari ko’p qirrali ishlar-ni pedagogikjamoa,o’quv-chilar tashki-lotlari sinf
faollari yor-damida yo’l-ga qo’yish
Sinfdan
tashqari ish
lar yo’nali-shiga bevosita rahbarlik
qilgan holda,
o’qituvchilar,
sinf rahbarlari
ota-onalar,
o’quvchilar
tashkilotlari,
sinf faollariga
uslubiy yordam ko’rsatish
Umum-maktab
va maktab-lararo o’tkazila-digan eng muhim
tarbiyaviy tadbirlar-da qat-nashish
O’quvchi-larning
bo’sh
vaqtlarini tashkil qi-lishda tar-biya va
madaniyat muassasa-lari ham-
da jamoat-chilik kuchidan keng
foydalanish
Tashkilotchining tashkilotchilik faoliyatiga quyidagi birqator ishlarni kiritish mumkin:
– tarbiyaviy ishlar sohasida erishilgan yutuq va kamchliklarni tahlil qilish;
– tarbiyaviy ishlarning maqsad va vazifalarini aniqlash;
–tarbiyaviy, ommaviy-siyosiy ishlarni rejalashtirish va ularning mazmuni,
shakl va usullari-ni aniqlash;
– sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarni
guruhlashtirish, boshqaruvchi shaxslarni aniqlash.
Maktabda tarbiyaviy ishlarni aniq rejalashtir-masdan uning mazmuni, shakl va usullarini
aniqlamasdan, ma’lum bir tizimga solmasdan
turib ko’zda tutilgan maqsadga erishishqiyin. Sinfdan tashqari ishlarning tarbiyaviy ta’siri
ko’p darajada o’quv jarayonini tashkil etish
saviyasiga hamda o’quvchilar jamoachining
xilma-xil ishlarni qanday yo’lga qo’yishga
bog’liqdir. Sinfdan tashqari faoliyat majburiy
dastur bilan chegaralanmaydi, balki yoshlari
har xil o’quvchilarni ihtiyoriy ravishda birlash-
tiradi. Ularning tashabbusi asosida ishlarni
amalga oshiradi, fanga qiziqiradi, ularni xalq-
ning madaniy hayoti muhitiga olib kiradi.
Sinfdan tashqari ishlar shaxsdagi ijtimoiy
faollik, ijtimoiy ong hamda axloqiy odatlarni
tarkib toptirishning eng muhim omilidir. Bu
faoliyat ilmiy jamoa, adabiy va maktab teatr-
larining ishlari, turli mavzularda o’tkaziladi-gan kitobxonlar konferentsiyasi va munozara-lar, siyosiy,axloqiy, ilmiy-ommabop va mehnat
Mavzularidagi ma’ruza va suhbatlar, ijtimoiy-
foydali mehnat, siyosiy axborot, bayram ke-
chalari va ertaliklari, to’garak mashg’ulotlari-
ni o’z ichiga oladi. O’quvchilarning sinfdan tashqari ishlari o’z mazmuniga ko’ra tafakkur
faoliyati va munosabat vositasi hisoblanadi.
Chunki sinfdan tashqari ishlarda olingan axbo
rot idrok etiladi, qayta ishlanadiva shu asos-da yangi bilimlar hosil qilinadi. O’quvchilar sinfdan tashqari ishlarda qatnashib, turli
kishilar bilan muayyan munosabatga kirishadi,
turli vazifatlarga duch keladilar.Shuning uchun
ham o’quvchilarning sinfdan tashqari faoliyat-
lari qanchalik xilma-xil bo’lsa, ularning muno-sabatlari shunchalik boy, munosabat doirasi keng va ma’naviy o’sishi samarali bo’ladi.
Sinfdan tashqaridagi tarbiyaviy ishlarda
o’quvchilar jamoada ishlashni o’rganadilar
ijtimoiy mehnat quvonchini his qiladilar, ish-lab chiqarish mehnatiga qo’shiladilar, jamoat-chilik fikriga bo’ysunishga, jamoa sharafi
uchun kurashishga odatlanadilar.
Sinfdan tashqari faoliyat unda qatnashuvchi-larning ma’naviy va jismoniy rivojlanishi ham-
da yosh xususiyatlariga ko’ra belgilanadi. Bu
jarayonga ular ta’lim olayotgan maktabning
sharoiti ham ta’sir etadi. Garchand mamla-katimizdagi barcha maktablarning vazifala- ri bir bo’lsada, o’sha maktablarning o’ziga xosxususiyatlari bor va bu xususiyatlar madaniy va milliy sharoitlarda yaqqol ko’rinadi.Tarbi-
yachilar, sinf rahbarlarining sinfdan va mak-
tabdan tashqari olib boradigan tarbiyaviy ishlarida quyidagi ish usullaridan foydalanish-lari maqsadga muvofiqdir.
1. Og’zaki ish usullari. Turli axborotlar, majlislar, ertalabki yig’inlar, ma’ruzalar, kitob-xonlar konferentsiyalari, munozaralar, uchra-
shuvlar, og’zaki gazetalar, radiojurnallar.
2. Amaliy ish olib borish usullari,turli joylarga
sayyohtlar, sport musobaqalari, olimpiada, iztoparlar ish foaliyati, yosh tabiatshunoslar to’garaklari, shanbaliklar.
3. Ko’rgazmali ish usullari. Maktab muzeyla- ri, urush va mehnat qahramonlari xonasi, yangi kitoblar ko’rgazmalari.
Tarbiyaviy ish pedagogdan butun qolibiliyatini
ishga solishni, tinmay izlanishni taqozo etadi. CHunki kelajak avlod tarbiyalangan,uyushgan,ahil, jonajon Vatanimizning haqiqiy fuqarolari
bo’lishlari lozim.O’zbekiston Respublikasining
istiqlolga erishuvi hamda o’z mustaqil siyosiy,
iqtisodiy va ijtimoiy yo’liga ega bo’lishi,xalq
xo’jaligining turli sohalarida, jumladan xalq ta’limi tizimida ham o’sib kelayotgan yosh av-
lod ta’lim tarbiyasi bilan borliq jarayonini qay-
ta ko’rib chiqishni taqozo etmoqda. Hozirgi paytda, fan va madaniyatning eng so’nggi yu-tuqlari asosida kelajagimiz bo’lgan yosh avlod-ni hayotga tayyorlashning samarali shakl va
uslublarini izlash nihoyatda zarurdir.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining
«Ma’naviyat va ma’rifat» jamoatchilik marka-zi faoliyatini yanada takomillashtirish va sa-
maradorligini oshirish to’g’risida»gi farmonida
ko’rsatilganidek, jamiyatda yuksak ma’naviy
fazilatlarni kamol toptirish, milliy mafkurani
shakllantirish, yoshlarni boy madaniy merosi-miz,tarixiy an’analarimizga, umuminsoniy
