Ii hiSSƏ t ə hsil sistemind ə psixoloji xidm

 
N
ə
tic
ə
l
ərin işlə
nilm
ə
si v
ə
 t
ə
hlili 
 
Sörğunun
  n
ə
tic
ə
l
ə
ri  qiym
ə
tl
ə
ndiril
ə
rk
ən  ―a‖
 
variantına  3  bal,  ―b‖ 
variantına  1  bal,  ―c‖  variantına  isə
 
2  bal  hesablanır.  Bu  diaqnostik  sorğu 
vasit
ə
sil
ə
  Sizin  h
ər  şeylə
 
maraqlanmağınız,  özünüzə
 
inamınız,  görmə
  v
ə
 
eşitmə
 hafiz
əniz, müstə
qilliy
ə
 
can atma meyliniz, mücə
rr
ə
dl
əşdirmə
 v
ə
 diqq
ə
ti 
paylama  qabiliyy
ətiniz  müə
yy
ə
nl
əşdirilir  ki,  bu  da  şə
xsiyy
ətin  yaradıcı 
potensialını xarakterizə
 ed
ə
n 
ə
sas keyfiyy
ə
tl
ə
rdir. 
 
Ə
g
ə
r  Siz  48  v
ə
 
daha  çox  bal  toplamışsınızsa,  Sizdə
 
ə
h
ə
miyy
ə
tli 
d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
 
yüksə
k 
yaradıcı  potensial
 
mövcuddur.  Bu  Sizə
 
yaradıcılıq 
imkanlarından geniş istifadə
 etm
ək şansı verir.
 
 
Ə
g
ə
r Siz 24-
27 bal toplamışsınızsa, bu onu göstə
rir ki, Sizd
ə
 
yaradıcılıq 
potensialı  mövcuddur,  lakin  müə
yy
ə
n  mane
ə
l
ər  onun  qarşısında  ə
ng
ə
l 
yaradır.  Burada  ə
n  t
əhlükə
li  mane
ə
 
qorxudur.  Uğursuzluqdan  qorxmaq 
yaradıcılığın əsasında duran tə
x
əyyülü buxovlayır. 
 
 
Müə
lliml
ər üçün   peşə
 stressi testi 
1. 
Yaxşı  tanıdığınız  iki  nə
f
ər  Sizi  müzakirə
 
edir.  Onların  aşağıdakı 
mülahizə
l
ə
rind
ən  hansını  Sizin  barə
nizd
ə
 
söylə
dikl
ə
rini  ehtimal  edirsiniz? 
(Burada Sizin şərti adınız ―X‖
-dir.) 
a) 
―X‖  olduqca  qapalı  admdır.  Görünür  hətta  güclü  bir  hadısə
  d
ə
  onu 
narahat etmir.  
b) 
―X‖ möhtəşəm adamdır. Lakim Siz ona nə
 
vaxtsa bir söz desə
niz, g
ə
r
ə
k 
ehtiyatlı olasınız.
 
c)  Bel
ə
 
görünür  ki,  ―X‖
-in  h
əyatında  heç  də
  h
ər  şey  lazımi  sə
viyy
ə
d
ə
 
getmir 
ç)  Mən ―X‖
-
i daim darıxdırıcı və
 
gözlə
nilm
ə
z h
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
r ed
ə
n adam kimi   
     
görürə
m. 

 
305 
d)  M
ən ―X‖
-i n
ə
 q
ə
d
ər az görsə
m, bir o q
ə
d
ər yaxşıdır.
 
 
2.  Aşağıda  göstə
ril
ən  geniş  yayılmış  xüsusiyyə
tl
ə
rd
ə
n  hans
ılar  Sizin 
h
əyatınız üçün sə
ciyy
ə
vidir? 

  nadir hallarda  n
ə
yi is
ə
 
düzgün etmə
k hissi; 

  kiml
ə
rins
ə
  Sizi  t
əqib  edib  küncə
 
sıxışdırmaq,  tə
l
ə
y
ə
  salmaq  ist
ə
diyi 
haqqında hisslə
r; 

  pis h
ə
zm; 

 
pis iştaha;
 

  gec
ə
l
ə
r yuxusuzluq; 

 
qısamüddətli baş gicə
ll
ə
nm
ə
si v
ə
 
sürətli ü
r
ək döyüntülə
ri; 

   
isti havada fiziki yük olmadan, hə
dsiz t
ə
rl
ə
m
ə
; 

 
qapalı binada və
 
ya kütlə
 
arasında küyə
 
düşmə
; 

 
yorğunluq və
 
enerjinin tükə
nm
ə
si.  

 
ümidsizlik hissi (bütün bunlardan nə
 fayda?); 

  h
ər hansı xarici bir sə
b
ə
b olmadan z
ə
iflik v
ə
 
ürək bulanması;
 

 
ən xırda şeylə
r
ə
 
görə
 b
ə
rk 
ə
s
ə
bl
əşmə
; 

  gec
ə
l
ər  rahatlaşma qabiliyyə
tinin (intim m
ə
nad
ə) olmaması;
 

  gec
ə
 
yarısı və
 s
ə
h
ə
r tezd
ən  müntə
z
əm ayılmalar;
 

  q
ə
rar q
ə
bul etm
ə
k
ən çə
kinm
ə
k; 

 
keçən gün baş vermiş hadisə
nin t
ə
sirind
ə
n narahat olamqa; 

 
ağlamaq hallarının te
z-
tez olması;
 

 
Siz heç nəyin öhdə
sind
ə
n tap g
ə
l
ə
 bilmirsiniz; 

  h
ə
tta  daha  vacib  v
ə
  h
ə
yati 
ə
h
ə
miyy
ətli  işlə
rd
ə
 
ruh  yüksə
kliyinin 
çatışmamazlığı;
 

 
yeni    adamlarla  görüşmə
k  v
ə
  yeni  t
əcrübə
ni  m
ə
nims
ə
m
ə
k  ist
ə
yinin 
olmaması;
 

  Sizd
ə
n n
ə
yi is
ə
 
xahiş edə
rk
ən ―yox‖ demə
yi bacarmamaq; 

 
306 

  Sizd
ə
n  t
ə
l
ə
b  olunan  m
ə
suliyy
ət,  öhdə
sind
ə
n  g
ə
l
ə
  bil
ə
c
ə
yinizd
ə
n  d
ə
 
böyükdür;
 
3. Hal-
hazırda Siz nə
 d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
 nikbinsiniz; 
a) h
əmişə
kind
ən daha çox; b) həmişə
kind
ə
n daha az;  c) h
əmişə
ki kimi; 
4. İdman yarışlarına tamaşa etmək xoşunuza gə
lirmi? 
a) h
ə
;                b) yox; 
5.  İstirahət  günlə
rind
ə
 
Siz  çarpayıdan  uzun  müddət  qalxmadıqda  buna 
görə
 
günah hissi keçirirsinizmi?
 
 
a) h
ə
; 
       b) yox; 
6. Siz müə
yy
ən çərçivə
d
ə
 
açıq  danışmağı bacarırsınızmı? 
 
 
a) r
ə
isl
ə
; 
b)h
ə
mkarlarla;  c) ail
ə
 
üzvlə
riml
ə
; 
7.  Sizin  h
əyatınız  üçün    mühüm  qərarların  qə
bul  edilm
ə
sind
ə
  ad
ə
t
ə
n 
m
ə
suliyy
əti kim öz üzə
rin
ə
 
götürür?
 
 
a) Siz özünüz;
 
b) kim is
ə
 
başqa biri;
 
8. R
ə
hb
ə
rl
əriniz iş yerində
 Sizi t
ə
nqid ed
ə
rk
ə
n ad
ə
t
ən özünüzü necə
 hiss 
edirsiniz? 
 
a) çox mə
yus oluram;  b) qism
ə
n m
ə
yus oluram;  c) az m
ə
yus oluram; 
9. Siz iş gününü ə
ld
ə
 etdikl
ə
riniz
ə
 
görə
 m
əmnunluqla başa vurursunuz?
 
     a)ad
ə
t
ə
n;   b)b
ə
z
ə
n;   nadir hallarda; 
10. Vaxtınızın çoxunu həmkarlarınızla hə
ll edilm
əmiş münaqişə
l
ə
rinizin  
           
olması haqqında fik
irl
əşmə
y
ə
 h
ə
sr edirsinizmi? 
 a) h
ə
;  
b) yox; 
    11.  Yerin
ə
 
yetirdiyiniz işlər üçün ayrılmış vaxt bə
s edirmi? 
 
a) h
əmişə
;  b) b
ə
z
ə
n; 
    
12. Öz peşə
 
perspektiviniz haqqında Sizin aydın tə
s
əvvürləriniz varmı?
 
 
 a) bir qayda olaraq; 
b)b
ə
z
ə
n;  c) t
əsadüfə
n nadir hallarda; 
    
13. Özünüz üçün ayırdığınız vaxt Sizi qane edirmi?
 
 
a) h
ə
; 
b) yox; 
    
14. Öz şə
xsi probleml
ərinizi müzakirə
 etm
ə
k ist
ə
dikd
ə
 ad
ə
t
ə
n Sizi  

 
307 
 
  dinl
ə
y
ə
nl
ə
r olurmu? 
 
a) h
ə
; 
b) yox; 
    
15. Siz öz hə
yati m
ə
qs
ə
dl
ə
riniz
ə
 
nail olmaq yolundasınızmı
? 
 
a) h
ə
; 
b) yox; 
    
16. Siz işdə
 
darıxırsınızmı?
 
 
a) tez-tez:    b)b
ə
z
ə
n;     
c) çox nadir hallarda;
 
   
17. Siz işə
 ged
ə
rk
ən yüksə
k 
ə
hval-ruhiyy
ə
 il
ə
, h
ə
v
ə
sl
ə
 gedirsinizmi? 
 
a) çox vaxt;
 
b) b
əzi günlə
rd
ə
; nadir hallarda; 
   
18. Hiss edirsinizmi ki, işdə
 Sizin qabiliyy
ə
tl
ə
rinizi v
ə
 
işinizi layiqincə
  
 
qiym
ə
tl
ə
ndirirl
ə
r? 
 
a) h
ə
; 
b) yox; 
   19. Bel
ə
 
hesab edirsinizmi ki, işdə
 Sizin 
ə
m
ə
yinizi, qabiliyy
ə
tinizi layiqinc
ə
  
 
mükafatlandırırlar?
 
 
a) h
ə
; 
b) yox 
    20. Siz bel
ə
 hiss edirsinizmi ki, Sizin r
ə
hb
ə
rl
ə
riniz: 
a) işlə
m
ə
y
ə
 f
əal şə
kild
ə
 mane olur; 
b) işdə
 Siz
ə
 f
əal şə
kild
ə
 
kömə
k edir. 
   
21.  Əgər    bugünkü  peşəkarlığınızı  10  il  bundan  ə
vv
əl  görmək  imkanınız 
olsaydı, bugünkü ilə
 
müqayisə
d
ə
 o nec
ə
 
görünür?
   
 
a) gözlə
dikl
ə
rimd
ə
n d
ə
 
artıq;
 
 
b) gözlə
dikl
ə
rim
ə
 
uyğun;
 
c) gözlə
dikl
ə
rimd
ən aşağı
 
 
Testin açarı
 
1.      a) 0; 
b) 1; 
c) 2 
ç) 3
 
d) 4 
2.  
h
ər bir  ―hə‖ cavabına görə
 1 bal. 
 
3. 
a) 0; 

 
308 
 
b) 1; 
 
c) 2. 
 
4.  
a) 0; 
 
b)1. 
 
5.  
a) 0; 
 
b) 1. 
 
6. h
ər bir ―hə‖ cavablarına görə
 - 0; 
    h
ər bir ―yox‖ cavablarına görə
 -1. 
 
7.  
a) 0; 
 
b) 1; 
 
c)  1. 
8.  
a) 2; 
 
b) 0; 
 
9.  
a) 0; 
 
b) 1; 
 
c) 2. 
 
10.   a) 1; 
 
b) 0. 
 
11.   a) 2; 
 
b)1; 
 
c) 0. 
 
12.   a) 0; 
 
b) 1; 
 
c) 2; 
 
13.   a) 0; 
 
b) 1. 
 
14.   a) 0; 
 
b) 1. 
 
15.   a) 0; 
 
b) 1. 
16.   a) 2. 
 
b) 1. 
 
c) 0 

 
309 
17.  a) 0; 
 
b) 1; 
 
c) 2. 
 
18.   a) 0; 
  
b) 2. 
 
19.   a) 0; 
 
b) 1. 
 
20.   a) 1. 
 
b) 0. 
 
21.   a) 0; 
 
b) 1; 
 
c) 2.  
 
22.  ―5‖ cavabına görə
 
0 bal, ―4‖ cavabına görə
 
1 bal, ―3‖ cavabına görə
 2 bal,  
      
―2‖ cavabına görə
 
3 bal, ―1‖ cavabına görə
 
4 bal, ―0‖ cavabına görə
 5 bal.  
 
Yekun qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
nin 
interpretasiyası
 
 
Stress şkalası üzrə
 
toplanmış balları çox ehtiyatla interpretasiya etmə
k 
lazımdır. Əks halda toplanmış ballar əsasında çıxarılan  nə
tic
ə
l
ər şübhə
li ola 
bil
ə
r. 
0-15 bal 
–
 stress  Sizin h
əyatınız üçün problem deyil;
 
15-30 bal 
–
 m
əşğulluğu və
 
işi çox olan peşəkar üçün mülayim stress
 
s
ə
viyy
ə
si; 
31-45 bal 
–
 
stress Sizin üçün şübhəsiz problem yaradır. Korreksiyaedici 
 
 
 
ə
m
ə
liyyatlara ehtiyac duyulur. Bu stress s
ə
viyy
ə
sind
ə
 n
ə
 q
ə
d
ə
r  
 
 
çox işlə
s
ə
niz, Siz
ə
 
kömə
k etm
ə
k bir o q
ə
d
ər çətin olacaqdır. 
 
 
 
Stress Sizin üçün ciddi problemə
 
çevrilə
c
ə
kdir. 
46-60 bal 
–
 bu s
ə
viyy
ə
d
ə
 stress Sizin h
əyatınız üçün ciddi problemdir. Siz 
 
 
 
üzücü bir gərginlik halındasınız. Bu gərginlik hökmə
n  
 
 
z
ə
ifl
ə
dilm
ə
lidir.    
 
 

 
310 
İstifadə
 
olunmuş ə
d
ə
biyyatlar: 
Az
ə
rbaycan dilind
ə
: 
1.  M
ə
rdanov  M.C.  Az
ə
rbaycan  T
ə
hsil  Sistemi:  real  v
ə
ziyy
ə
t,  probleml
ə
r 
v
ə
  islahat  istiqam
ə
tl
ə
ri.  (YUNESKO  il
ə
 
ə
m
əkdaşlıq  kontekstində
) 
―Azərbaycan müəllimi‖ qə
zeti, 15 iyul, 2006-
cı il.
 
2.   Xalq  T
ə
hsili  Sistemind
ə
  Psixoloji  xidm
ət  haqqında  Əsasnamə
.  (rus 
dilind
ə
n t
ərcümə
) B., 1999. 
3. Baxşəliyev Ə.T. Azərbaycanda psixoloji fikrin inkişafı. (1920
-1985-ci  
       ill
ər) B., ―Maarif‖, 1991.
 
4. Bayramov Ə.C., Əlizadə
 
Ə.Ə. Sosial psixologiyanın aktual mə
s
ə
l
ə
l
ə
ri.  
Az
ərbaycan Dövlə
t N
əşriyyat.
 B., 1986. 
5. Çə
l
ə
biyev N.Z. Psixodiaqnostika m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri. B., ADPU, 2003.  
6. Çə
l
əbiyev N.Z. Uşaq psixologiyası. B., ADPU, 2005.
 
7. Çə
l
ə
biyev N.Z. T
ə
limd
ə
 gerid
əqalmanın klinik göstə
ricil
ə
ri  v
ə
 korreksiya  
     
imkanları. // AMİ
-nin x
ə
b
ə
rl
ə
ri, B., 2007, 
№
3, s
ə
h. 86-92. 
8. Əlizadə
 
Ə.Ə. Müasir Azə
rbaycan m
ə
kt
ə
binin psixoloji probleml
ə
ri. B.,  
     
―Pedaqogika‖; 2004.
 
9. Əmrahlı L.Ş. Psixoloji xidmə
tim 
əsasları. I kitab. B., MBM, 2006.
 
10. H
ə
mz
əyev M.Ə. Pedaqoji  psixologiya. B., ―Maarif‖, 1991.
 
11.H
ə
mz
əyev M.Ə. Yaş və
 pedaqoji psix
ologiyanın əsasları. B., ―Adiloğlu‖, 
 
      2003. 
12. İsmayılov H.B. Psixiatriya. B., ―Maarif‖, 1992.
 
13. Quliyev E.M. Kiçik mə
kt
əblinin psixologiyası. B., ADPU, 2003.
 
14. M
ə
mm
ədov İ.Ə. Mə
kt
əb psixoloqlarının hazırlanması təcrübə
si  
      
haqqında. // İbti
dai m
ə
kr
ə
b v
ə
 m
ə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ə
r t
ə
rbiy
ə
. B., 2004, N3, s
ə
h  
      52-56.  
15. Mehrabov A., Abbasov Ə., Zeynalov Z., Hə
s
ə
nov R. Pedaqoji  texnolo- 
      
giyalar. B., ―Mütərcim‖, 2006.
 
16. M
ə
mm
ədov İ.Ə. Mə
kt
ə
b psixoloqunun m
əlumat kitabı. B., 
 

 
311 
      
―Pedaqogika‖,
 2003. 
17. M
ə
mm
ədov İ.Ə. Azə
rbaycan m
ə
kt
ə
bl
ə
rind
ə
 psixoloji xidm
ə
tin t
əşkili 
 
       t
əcrübə
si v
ə
 elmi-metodik  probleml
əri. B., ―Gənclik‖, 1996. 
 
18. M
ə
mm
ə
dzad
ə
 P.H. T
əhsil müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
 psixoloji xidm
ə
t. (Metodik  
        v
ə
sait). B., 1996. 
19.  Zeynal
abdinova Ə.X. Mə
kt
ə
bd
ə
 psixoloji xidm
ə
tin praktik m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri.  
      B., 2003. 
Rus dilind
ə
 
1. 
Абрамова Г.С. Практическая психология.
 
Издание второе, стерео
- 
      
типное. М., «Академия», 1997
 
2. 
Аникеева Н.П. Психологический климат в коллективе. М., 
 
    
«Просвещение» , 1989
. 
3. 
Веселова В.В. Психолого
-
педагогическая служба «гайденс» в 
 
   
средней школе
 
США.//«Советская педагогика»,1982,№6,стр.116
-119. 
4. 
Воспитание трудного ребѐнка. Дети с девиантным поведением 
 
      
(Под. ред. М.И. Рожкова) М., «Владос»,
 2003. 
5. 
Гамезо М.В., Петрова Е.А., Орлова Л.М. Возрастная и педагоги
-  
     
ческая психология. М., «Педагогическое общество России», 2003
. 
6. 
Детская практическая психология. (Под.ред. Т.Д.Марцинковской),  
 
    
М., «Гардарики‖
, 2003. 
7. 
Дубровина И.В.Практическая психология образования. М., 1998
. 
8. 
Зиновьева Н.О., Михайлова Н.Ф. Психология и психотерапия 
  
     
насилия. Ребѐнок в кризисной ситуации. М., «Речь», 2003
. 
9. 
Интеллектуальное развитие и воспитание дошкольников. (Под. ред. 
 
       
Л.Г. Нисканен). М., «Академия», 2002
. 
10. 
Ковалев С.В. Психология современной семьи. М., «Просвещение»,
 
11. 
Когнитивная психология. (Материалы финско 
- 
совеского 
  
         
симпозиума). М., «Наука», 1986
. 
12. 
Лейтес Н.С. Возрастная одарѐнность школьников. М.,«Академия»
,  

 
312 
       2001. 
13. 
Маликова В.А. Теория и практика профессионального
 
взаимодей
- 
      
ствия психолога и педагога. Оренбург, 1999
. 
14. 
Немов Р.С. Практическая психология. М., «Владос», 2001
. 
15. 
Немов Р.С. Психология. М., «Просвещение», 1990
. 
16. 
Немов Р.С. Психология 2. М., «Владос», 1999
. 
17. 
Обухова Л.Ф. Возрастная психология. М., «Педагогическое 
 
       
общество России», 2003
. 
18. 
Обучение и воспитание детей шестилетного возраста в школе.
 
      
(Под. ред. И.Д.Зверева, А.М.Пышкало) М., «Педагогика», 1987
. 
     19. 
Педагогика. Педагогические теории, системы, технологи. 
 
            
(Под.ред. С.А.Симирнова), М., «Академиа», 2003
. 
20. 
Певзнер М.С. Клиническая характеристика детей с задержкой
 
       
развития. // Дефектология. М., 1977, № 3
 
2
1. Педагогическая психология. (Под. ред. Н.В.Клюевой) М., «Владос
- 
      
пресс», 2003
 
22. 
Психологическая диагностика. (Под. ред. М.К.Акимовой, 
 
       
К.М.Гуревича). 3
-
е издание. М., «Питер», 2005
. 
23. 
Практиком по патопсихологии (Под. ред. Б.В. Зейгарник, 
 
      
В.В.Николаевой, В.В. Лебединского) М., Изд
-
во Московского 
 
      
Университета. 1987
. 
24. 
Потапова А.В., Нартова 
- 
Бочавер С.К. Детская психологическая 
 
      
служба. курс  лекции. Часть 
II 
М., МОСУ, 2001
. 
25. 
Прихожан А.М., Толстых Н.Н. Дети без семьи М., «Педагогика», 
 
     1990. 
26. Пенолопа Лич. Младенец и ребенок. От рождения  до пяти лет. 
 
       
(Перевод с англ.) М., «Педагогика», 1985.
 
27.  
Психологический тренинг  в группе. Игры и упражнения. (Авторы
- 
       
составители Т.Л.Бука, М.Л.Митрефонова. М., Изд
-
во Института 
 

 
313 
       
Психотерапии. 2005.
 
28. 
Рогов Е.И.Настольная книга практического психолога. В двух 
 
       
книгах. Книга 1, 2. М., «Владос
-
пресс», 2006
. 
29. 
Ротенберг В.С., Бондаренко С.М. Мозг, обучение, здоровье . М., 
 
      
«Просвещение», 1989
. 
30. 
Рубинштейн С.Я. Психология умственного осталого школьника. 
 
      
М., «Просвещение», 1986
. 
31. 
Сластенин В.А. Исаев И.Ф., Шиянов Е.Н. М., «Педагогика», М.,
 
      
«Академия», 2002.
 
32. Столяренко Л.Д. Основы психологии. Практикум. Ростов
-
на
-
Дону. 
 
      
«Феникс», 2002
. 
33. Фридман Л.М., Волков К.Н. Психологическая наука –
 
учителю. М,
  
      
«Просвещение», 1985
 
34. 
Фридман Л.М. О концепции школьной психологической службы. 
 
       
// «Вопросы психологии», М., 2001, №1, стр. 97
-106. 
35. 
Шнейдер Л.Б.,  Вольнова Г.Б., Зыкова М.Н. Психологическое 
 
      
консультирование. М., «Ижица», 2002
. 
36. Широкова Г.А. Справочник  дошкольного психолога. Изд. Пятое. 
 
       
Ростов
-
на
-
Дону, «Феникс», 2007.
 
37. 
Щуркова Н.Е. Педагогическая технология. М., «Педагогическое 
 
      
общество России», 2002
 
38. 
Энциклопедия психологических тестов. ( Составитель С. Касянов) 
 
      
М., «Эксмо», 2002.
 
 
 
 
 
 
 

 
314