Ibtidoiy jamoa va quldorlik davrida farmatsiyaning rivojlanishi



Yüklə 38,8 Kb.
səhifə2/12
tarix13.12.2023
ölçüsü38,8 Kb.
#175865
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Ibtidoiy jamoa va quldorlik davrida farmatsiyaning rivojlanishi

Patriarxat davri. Miloddan avvalgi III - II ming yilliklarda chorvachilikning rivojlanishi va tarqalishi bilan koʻchmanchi chorvachilik paytida ona urugʻi oʻrnini otalik – patriarxatga boʻshatib berdi. Bu davrda ishlab chiqarishda hukmronlik mavqei erkaklarga o'tdi. Patriarxat davrida bu muhim ahamiyatga ega edi. Mahalliy metallar - mis, qalay, kumush va oltinni eritish bilan bir qatorda misdan bolta, pichoq, nayza va turli bezaklar yasashgan va keyinchalik temir paydo bo'ldi, u hamyonbop va ko'p jihatdan bronzadan sifatliroq bo`lgani uchun odamlar undan ko`proq foydalanishdi . Bir qator viloyatlarda odamlarga ham metallarning ba'zi xususuyatlari tanish edi. (M.eruvchanlik)
Qadimgi xalq tillarida bir qator metallarning nomlari kosmik hodisalar bilan bog'liq edi. Masalan, oltin quyosh metalli deb atalgan yoki shunchaki quyosh. Turli qabilalar metallurgiya mahoratini o'zlashtira boshladilar va bu pichoq va skalpel kabi asboblarni yaratishga sabab bo'ldi. Kulolchilikning rivojlanishi tufayli sopol idishlar paydo bo'ldi, unda ovqat pishirish va dorivor idishlarni tayyorlash mumkin edi.
Podani kuzatib turgan cho'pon o'simliklarning hayvonlarga shifobaxsh ta'sirini payqadi. Bu tajriba odamlarga uzatiladi. Birinchi navbatda og'riq qoldiruvchi vositalar, o'simliklardan biri sifatida tan olingan quyoshli; ovqat hazm qilish traktini keltiruvchi va tirnash xususiyati beruvchi o'simliklar ham ajratilgan. Shu bilan birga, ko'knori, tamaki, gashishning giyohvandlik xususiyatlari ma'lum bo'lgan.
Ovchilik rivojlanishi bilan hayvonlardan olingan dorilar paydo bo'ladi: yog ', qon, Ilik, hayvonning alohida organlari masalan, jigar terapevtik maqsadlarda qo'llanila boshlandi. Shu bilan birga ibtidoiy odam tomonidan ishlatilgan, xitoyda 5ming yil oldin aniqlangan hozir ham dorivor o`simlik sifatida qo`llaniladigan efedrani misol qilish mumkin. Sinchona daraxtining shifobaxsh xususiyatlari Inklar tomonidan kashf etilgan. Ular birinchi bo'lib tropik bezgak kasalligi uchun bu daraxtning kukuni va qobig'idan foydalanishgan. Bahorda Adonis tomchilar nafas qisilishi uchun foydalanilgan.
Patriarxat davrida odamlarning hayot ne'matlari manbai haqidagi tasavvurlari o'zgardi. Sehrgarlik, jodugarlik va buzuqlikka ishonish tarqaldi. Taklif va qo'rqitish vositalaridan foydalanilgan, mos liboslarda raqsga tushish, gong, tambur, baqirish kabi urf-odat sifatida tarqalgan. Yovuz ruhni quvib chiqarish uchun bemor oziq-ovqat va suv bilan ta'minlandi. Kasallarga igna sanchilgan, yovuz ruh quvib ketgunga qadar kaltaklangan.
Ibtidoiy odamlar yovuz ruhning oziq-ovqat bilan inson tanasiga kirishiga ishonishgan, shuning uchun bemorga emetic dorilar berilgan. Ko'pincha tabiblar maxsus texnika va dori vositalaridan foydalanishni boshlashgan: oshqozon-ichak kasalliklarini davolashda bemorga achchiq o'tlar, infuziyalari, ba'zilarini qichitqi o'ti bilan urishgan, bemorning tanasi qon ketguncha yoki ishqalanguncha tirnalgan. Davolash uchun odamlar sehrli ta'sir vositalaridan foydalanganlar: fetishlar, talismanlar, tumorlar.
Shunday qilib, ibtidoiy jamoa tuzumi davrida tibbiyot va farmakologiya paydo bo'ldi va mavjudligining barcha bosqichlarida ibtidoiy odamlarning faoliyati natijasida rivojlangan. Shifo va dori-darmonlarni qo'llash eng erta paydo bo`ldi, o'zgargan va jamiyat evolyutsiyasi bilan birga takomillashtirildi.

Yüklə 38,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin