HeydəR Əliyev irsini araşdirma məRKƏzi xocali 1992 Bakı 2014



Yüklə 13,59 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/14
tarix06.09.2017
ölçüsü13,59 Mb.
#29145
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14

XOCALI - 1992
48
lər  isə  milli  qəhrəman  sayılırlar.  Ermənistanda  açıq 
anti-azərbaycan siyasəti yürüdülür, yeni Azərbaycan 
torpaqlarının  işğal  olunması  üçün  dövlət  miqyasın-
da  ideoloji  əsaslar  yaradılır.  Saxtalaşdırılmış  erməni 
tarixi gənc ermənilərin şovinist ruhda böyümələrinə 
zəmin yaratmaq üçün dövlət siyasəti səviyyəsinə qal-
dırılır.
Nə  qədər  qəribə  olsa  da,  Xocalı  faciəsi  kimi  real 
soyqırımına göz yuman bəzi ölkələrin parlamentləri 
“erməni soyqırımı” əfsanəsini müzakirə predmetinə 
çevirmiş, hətta tarixi həqiqətlərə etinasızlıq göstərərək 
bu barədə ədalətsiz qərarlar da qəbul etmişlər. Ermə-
nistan-Azərbaycan,  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinin 
sülh yolu ilə nizama salınması səylərinin Ermənistan 
tərəfindən indiyədək boşa çıxarılmasının səbəblərin-
dən biri də məhz budur.
Erməni tarixçiləri və siyasətçiləri guya erməni ge-
nosidi olan 1915-ci il hadisələrini ildən-ilə şişirtmək və 
təbliğ etməklə, əslində əsrin əvvəlindən həyata keçi-
rilən  azərbaycanlıların  kütləvi  qırğınını  unutdurma-
ğa, dünya ictimaiyyətini çaşdırmağa çalışırlar.
Azərbaycan torpaqları isə hələ də işğal altındadır, 
erməni  cəlladlar  öz  tamahkar  məqsədlərinə  çatmaq 
üçün  günahsız  insanları  amansızcasına  qətlə  yetir-
mişlər. Xocalı faciəsinin beynəlxalq birlik tərəfindən 
insanlığa qarşı cinayət və soyqırımı aktı kimi tanın-
masına nail olmaq hər bir azərbaycanlının vəzifəsidir. 
Bu cinayət bir daha təkrarlanmamalıdır.
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əli-
yevin bu hadisə ilə bağlı dediyi kimi: “Xocalı soyqı-
rımı  XX  əsrin  ən  böyük  insan  faciələrindən  biridir. 

www.aliyevheritage.org
49
XOCALI - 1992
Xocalıda misli görünməmiş qəddarlıqla törədilmiş bu 
insan qırğınının Yer kürəsinin hər hansı bir guşəsində 
baş verməsinin qarşısını almaq üçün Xocalı soyqırımı 
həqiqətləri  dünya  ictimaiyyətinə  hərtərəfli  çatdırıl-
malı  və  humanizm  ideallarına  sədaqət  nümayiş  et-
dirən bütün insanların bu faciəyə öz qəti, birmənalı 
mövqelərini bildirmələri üçün ciddi və məqsədyönlü 
iş aparılmalıdır”.
Qeyd etmək yerinə düşər ki, məhz ümummilli lider 
Heydər Əliyevin 1993-cü ilin iyununda xalqın təkidli 
tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra bir çox milli 
faciələrimiz kimi, Xocalı soyqırımına da siyasi-hüquqi 
qiymətin  verilməsi  mümkün  olmuşdur.  Ümummilli 
liderin  təşəbbüsü  ilə  Milli  Məclis  1994-cü  il  fevralın 
24-də “Xocalı soyqırımı günü haqqında” qərar qəbul 
etmiş, sənəddə hadisənin baş vermə səbəbləri, günah-
karlar təfsilatı ilə açıqlanmışdır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əli-
yevin “Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümü haqqında” 
sərəncamında qeyd olunduğu kimi: “Azərbaycanlıla-
ra qarşı erməni şovinist dairələrinin XIX-XX əsrlərdə 
mərhələ-mərhələ həyata keçirdiyi etnik təmizləmə si-
yasətinin tərkib hissəsi olan Xocalı soyqırımı haqqın-
da  həqiqətlər  dünya  ictimaiyyətinə,  xarici  ölkələrin 
parlamentlərinə  çatdırılmalı,  Azərbaycan  xalqının 
və  ümumən  insanlığın  əleyhinə  yönəldilmiş  bu  son 
dərəcə  ağır  hərbi  cinayət  beynəlxalq  miqyasda  öz 
hüquqi-siyasi qiymətini almalıdır”.
Bu baxımdan Heydər Əliyev Fondunun şübhəsiz 
ki, müstəsna rolu var. Heydər Əliyev Fondu dalbadal 
bir neçə ildir ki, dünyanın 70 ölkəsində Xocalı faciə-

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
50
sinə həsr edilmiş tədbirlər keçirir. Fond konfranslar, 
xatirə gecələri təşkil edir, kitablar, bukletlər dərc edir, 
DVD-disklər buraxır, filmlər çəkir.
Heydər  Əliyev  Fondunun  vitse-prezidenti,  Rusi-
ya Azərbaycanlıları  Gənclər  Təşkilatının  sədri  Leyla 
xanım  Əliyevanın  təşəbbüsü  ilə  keçirilən  “Xocalıya 
ədalət” beynəlxalq kampaniyası ildən-ilə geniş vüsət 
alır. Kampaniya çərçivəsində bütün dünyada yüzlər-
lə  aksiya  keçirilmişdir. Avropa  İttifaqının  üzvü  olan 
dövlətlərin  demək  olar  ki,  hamısında,  MDB,  Asiya, 
Cənubi  və  Şimali  Amerika  ölkələrində  konfranslar, 
seminarlar, piketlər keçirilir. Bu kampaniya sayəsində 
bir sıra beynəlxalq forumlar Xocalı faciəsini tanımış-
lar. Fondun və İƏT Gənclər Forumunun təşəbbüsü ilə 
31 ölkənin deputatları Xocalı faciəsini insanlığa qarşı 
cinayət kimi tanımışlar. Dünyanın 20 ölkəsində aparı-
cı universitetlərdə  gənclərin fleşmobları keçirilir. Bu-
nunla bərabər, kampaniyanın yeni mərhələsi - dövlət 
və hökumət başçılarına, ATƏT-in Minsk qrupuna, AŞ-
PA-ya,  BMT  Baş  Katibliyinə,  dünya  parlamentlərinə 
və  beynəlxalq  təşkilatlara  ünvanlanmış,  bu  faciəni 
soyqırımı aktı və insanlığa qarşı cinayət kimi tanımaq 
tələbi irəli sürülən petisiya və müraciətlər yayılması 
mərhələsi başlanmışdır.
Xocalı  faciəsi  haqqında  həqiqətlərin  dünya  ic-
timaiyyətinə  çatdırılması  və  hadisənin  dünya  icti-
maiyyəti  tərəfindən  hüquqi-siyasi  və  mənəvi  qiy-
mətləndirilməsinə nail olmağa yönəlmiş “Xocalıya 
ədalət”  beynəlxalq  məlumat  və  təşviqat  kampani-
yası  hazırda  dünyanın  bir  çox  ölkəsində  yüzlərlə 
könüllü tərəfindən uğurla həyata keçirilir.

www.aliyevheritage.org
51
XOCALI - 1992
Azərbaycan dövləti erməni şovinist millətçilərinin 
azərbaycanlılara  qarşı  törətdiyi  cinayətlər,  o  cümlə-
dən Xocalı soyqırımı haqqında həqiqətlərin dünya ic-
timaiyyətinə çatdırılması, onun soyqırımı kimi tanın-
ması üçün məqsədyönlü və ardıcıl fəaliyyət göstərir. 
Artıq dünya ictimaiyyəti də həqiqətin nədən ibarət 
olduğunu  çox  yaxşı  başa  düşür.  İslam  Əməkdaşlıq 
Təşkilatının Xocalı soyqırımı ilə bağlı qəbul etdiyi xü-
susi qətnamə beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən Xoca-
lı faciəsini “İnsanlığa qarşı cinayət” kimi tanıyan ilk 
sənəddir.  51  ölkənin  qəbul  etdiyi  qətnamədə  Xocalı 
faciəsinə  “erməni  silahlı  qüvvələri  tərəfindən  dinc 
əhalinin kütləvi qətliamı” və “insanlığa qarşı cinayət” 
kimi qiymət verilmişdir.
Hazırda  Pakistan,  Meksika,  Çexiya,  Kolumbiya, 
Bosniya və Herseqovina parlamentləri Xocalı faciəsi-
ni soyqırımı və Azərbaycana qarşı cinayət aktı kimi 
tanıyıblar.  Bundan  əlavə, ABŞ-ın  bir  sıra  ştatları  bu 
soyqırımını tanınıb.
Azərbaycan erməni millətçilərindən fərqli olaraq, 
bu məsələdən hər hansı siyasi, maliyyə, ərazi və başqa 
dividendlər  qazanmaq  məqsədi  güdmür.  Məqsədi-
miz tarixi ədalətin bərpasına nail olmaq, cinayətkar-
ları  ifşa  etmək  və  onları  dünya  ictimaiyyətinin  mü-
hakiməsinə verməkdir. Ona görə də erməni şovinist 
millətçilərinin  regionda  həyata  keçirdikləri  etnik  se-
paratizmin, başqa xalqlara qarşı nifrət və terror ideo-
logiyasının dünya üçün təhlükəsi açılıb göstərilməli-
dir. Bu, qəhrəman Xocalı şəhidlərinin ruhu qarşısında 
bizim vətəndaşlıq və insanlıq borcumuzdur.

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
52
Məlumat-soraq materialları
  Ermənistanın  Azərbaycana qarşı hərbi 
təcavüzü
Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  regionuna  Ermə-
nistanın  və  yerli  erməni  separatçılarının  xaricdəki 
erməni diasporunun köməyi ilə ərazi iddiası nəticə-
sində baş vermiş hərbi-siyasi konflikt. 1988-ci il fev-
ralın 20-də Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Soveti-
nin sessiyası vilayətin statusuna baxılması haqqında 
Azərbaycan SSR Ali Sovetinə müraciət edib. 
1989-cu  il  dekabrın  1-də  isə  Ermənistan  parla-
menti Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi 
haqqında antikonstitusion qərar qəbul edib. Bu Er-
mənistan tərəfindən Azərbaycan SSR-in ərazi bütöv-
lüyünə qarşı açıq hüquqi müdaxilə aktı idi. Azərbay-
can Respublikası tərəfindən 1991-ci il noyabr ayının 
26-da isə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin statusu 
ləğv olunub. 
1991-ci ilin sonlarından SSRİ-nin dağılması ilə Er-
mənistan, faktiki olaraq, Azərbaycana qarşı açıq və 
ədalətsiz  müharibəyə  başladı.  Ermənistanın  hərbi 
birləşmələri  Azərbaycanın  sərhədlərini  pozub  Qa-
rabağa  daxil  oldular  və  Dağlıq  Qarabağın  erməni 
separatçıları-terrorçuları  ilə  birləşərək  Azərbaycan 
torpaqlarının işğalına başladılar. 
Əvvəlcə  Dağlıq  Qarabağın  azərbaycanlılar  yaşa-
yan məskənlərinin işğalına başlandı.
1992-ci il fevralın 26-na keçən gecə Azərbaycanın 
müasir  tarixində  ən  faciəli  hadisə  baş  verdi.  Ermə-
ni hərbi birləşmələri Xocalıda azərbaycanlılara qar-

www.aliyevheritage.org
53
XOCALI - 1992
şı  dəhşətli  soyqırımı  törətdi.  1992-ci  ilin  mayında 
erməni hərbi birləşmələri Şuşanı ələ keçirdilər. Bu-
nunla  da  ermənilər  Dağlıq  Qarabağın,  demək  olar, 
bütün ərazisini işğal etdilər. Növbəti addım Dağlıq 
Qarabağı Ermənistanla birləşdirən Laçın rayonunun 
işğalı oldu. Daha sonra, 1993-cü ilin aprelində Kəl-
bəcər, elə həmin ilin iyul-oktyabr aylarında Ağdam, 
Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı və Zəngilan rayonları işğal 
olundu.
1988-1992-ci illər ərzində Ermənistanın hərbi təca-
vüzü nəticəsində 20 min nəfər azərbaycanlı həlak ol-
muş, 100 min nəfər yaralanmış, 50 min nəfər müxtə-
lif dərəcəli xəsarət alaraq əlil olmuşdur. 
Təcavüz  dövründə  4852  nəfər  (o  cümlədən  54 
uşaq,  323  qadın,  410  qoca)  azərbaycanlı  itkin  düş-
müş, onlardan 1368 nəfəri (o cümlədən 169 uşaq, 338 
qadın, 286 qoca) əsirlikdən azad edilmiş, 783 nəfəri 
(o cümlədən 18 uşaq, 46 qadın, 69 qoca) isə bu günə-
dək Ermənistanda əsirlikdədir. Beynəlxalq Qızıl Xaç 
Komitəsinin  məlumatına  görə  439  nəfər  əsirlikdə 
ölmüşdür. 1 milyon nəfər insan işğal nəticəsində öz 
yurd-yuvalarından qaçqın düşmüşdür.
İşğal  nəticəsində  Azərbaycana  431  milyard  536 
milyon (2011-ci ilin əvvəllərinə görə) ABŞ dolların-
dan artıq maddi zərər dəyib.  (E.Süleymanov; V.Süley-
manov “Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü 
və işğalın ağır nəticələri “ Bakı, CBS, 2012) 
  Ağdam rayonu 
Azərbaycan  Respublikasında  inzibati  rayon. 
Ərazisi - 1150 km
2
-dir. Əhalisi 167,3 min nəfərdir. 

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
54
Azərbaycan  Respublikasının  cənub-qərbində 
yerləşən inzibati rayon. Ərazisi 1049,8 km², əhalisi 
66,4  min  nəfərdir.  23  avqust  1993-cü  ildə  erməni 
hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunmuşdur. 97 
yaşayış  məntəqəsi,  8  sənaye,  44  kənd  təsərrüfatı, 
65 rabitə obyekti, 83 səhiyyə, 91 tədris, 149 mədə-
niyyət müəssisəsi, 180 maldarlıq təsərrüfatı Ermə-
nistan silahlı qüvvələri tərəfindən dağıdılmışdır. 
Rayona üç milyard dörd yüz əlli milyon üç yüz 
min ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir.
  Cəbrayıl rayonu
Azərbaycan  Respublikasının  cənub-qərbində 
inzibati  rayon.  Ərazisi  1700  km
2
-dir.  7  iyul  1993-
cü  ildə  erməni  silahlı  birləşmələri  tərəfindən  işğal 
olunmuşdur.
  Ağdərə rayonu
Rayon 1993-cü ilin iyul ayının 23-də ermənilər tərə-
findən işğal olunmuşdur. 
İşğal  nəticəsində  82  yaşayış  məntəqəsi,  34.680 
yaşayış evi və mənzil,  17 sənaye obyekti, 57 rabitə 
obyekti,  120  səhiyyə  müəssisəsi,  114  tədris  müəs-
sisəsi, 59 məktəbəqədər müəssisə, 108 mədəniyyət 
müəssisəsi, 16 məscid, 3 su anbarı, 5 maldarlıq təs-
sərüfatı, 10 körpü, 180 maqistral su xətti Ermənis-
tan silahlı qüvvələri tərəfindən dağıdılmış və məhv 
edilmişdir.  6  min  nəfər  rayon  sakini  şəhid  olmuş-
dur.
Rayona altı milyard yüz milyon yüz yeddi min 
ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir.

www.aliyevheritage.org
55
XOCALI - 1992
  Füzuli rayonu
Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Əra-
zisi  -  1390  km
2
-dir.  Əhalisi  -  147,1  min  nəfərdir.  23  
avqust 1993-cü ildə Füzuli rayonu Ermənistan ordusu 
tərəfindən  işğal  olunmuşdur.  84  yaşayış  məntəqəsi, 
45 sənaye, 990 kənd təsərrüfatı, 39 rabitə obyekti, 127 
səhiyyə, 88 tədris, 76 məktəbəqədər, 183 mədəniyyət 
müəssisəsi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən da-
ğıdılmışdır. Dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərin-
dən biri – Azıx mağarası Füzuli rayonu ərazisindədir. 
Füzuli sakinlərinin 1100 nəfərdən çoxu işğal zama-
nı şəhid olmuş və itkin düşmüş, 113 nəfər girov götü-
  Dağlıq Qarabağ
Azərbaycanın cənub-qərbində region. 7 iyul 1923-
cü  ildə  Azərbaycan  SSR-in  tərkibində  yaradılmış 
muxtar vilayətin ərazisi (Dağlıq Qarabağ Muxtar Vi-
layəti) nəzərdə tutulur. Tərkibinə Ağdərə, Əsgəran, 
Şuşa, Xocavənd, Hadrut rayonları daxil idi. Erməni 
separatçılarının terror və təcavüzkarlıq fəaliyyətinə 
görə 26 noyabr 1991-ci ildə Dağlıq Qarabağın mux-
tariyyət  statusu  ləğv  olunub.  Hazırda  ətrafındakı 
7 əlavə rayon da daxil olmaqla Ermənistanın işğalı 
altındadır.  Ermənistan  Dağlıq  Qarabağda  əslində 
özünün yaratdığı separatçı erməni rejiminin idarəçi-
liyini bəhanə gətirərək Dağlıq Qarabağı işğal etmə-
si  faktından  boyun  qaçırmağa  çalışır.  Azərbaycan 
tərəfi işğal olunmuş torpaqların azad edilməsi, ərazi 
bütövlüyünün bərpa olunması şərtlərilə Dağlıq Qa-
rabağa Azərbaycanın tərkibində yüksək muxtariyyət 
statusu verməyi təklif edir.

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
56
rülmüş, 1450 nəfər yaralanmışdır. 
Rayona  dörd  milyard  yeddi  yüz  qırx  iki  milyon 
doqquz  yüz  otuz  iki  min  əlli ABŞ  dolları  həcmində 
zərər dəyib. 
  Xocalı
Xankəndi-Ağdam yolunun üzərində şəhər. Xoca-
lı rayonunun inzibati mərkəzidir. 1990-cı ildə şəhər 
statusu verilmişdir. 26 fevral 1992-ci ildə erməni si-
lahlı birləşmələri tərəfindən keçmiş SSRİ-nin  366-cı 
motoalayının dəstəyi ilə işğal olunmuşdur. Xocalını  
işğal etməklə ermənilər bir tərəfdən Qarabağın dağ-
lıq hissəsində azərbaycanlılardan ibarət olan, strateji 
əhəmiyyətli  maneəni  aradan  qaldırırdılarsa,  digər 
tərəfdən  ümumiyyətlə,  bu  şəhəri  yer  üzündən  bir-
dəfəlik silmək istəyirdilər. Çünki Xocalı Azərbaycan 
tarixinin  qədim  dövrlərindən  müasir  dövrə  qədər 
tarix və mədəniyyət ənənələrini özündə əks etdirən 
yaşayış məskəni idi. Bu xüsusi mədəniyyət tarixə Xo-
calı-Gədəbəy mədəniyyəti kimi düşmüşdür. 
Xocalı  əhalisindən  613  nəfər  öldürülmüş,  487 
nəfər şikəst olmuş, 1275 nəfər dinc sakin - qocalar, 
uşaqlar, qadınlar əsir götürülərək ağlasığmaz ermə-
ni zülmünə, təhqir və həqarətlərinə məruz qalmışlar. 
150 nəfərin taleyi hələ də məlum deyildir. 
Xocalıda öldürülmüş 613 nəfərdən 106 nəfəri qa-
dın, 63 nəfəri uşaq, 70 nəfəri qoca insanlar olmuşlar. 
Xocalı faciəsində 8 ailə bütövlükdə məhv edilmiş, 25 
uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq isə valideynlərin-
dən birini itirmişdir.

www.aliyevheritage.org
57
XOCALI - 1992
  Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti 
Azərbaycanda  Kiçik  Qafqazın  dağ  və  dağətəyi 
rayonlarında,  Kür-Araz  çayları  arasında  son  Tunc 
və  ilk  Dəmir  dövrlərinə  (e.ə.13-7  əsrlər)  aid  mədə-
niyyət.  Xocalı  şəhəri  yaxınlığında  və  Gədəbəy  ra-
yonunda  ilk  dəfə  tədqiq  olunmuş  abidələrin  adı 
ilə  adlandırılmışdır.      Xocalı-Gədəbəy  mədəniyyəti 
abidələri  yaşayış  yerləri,  emalatxanalar,  qəbirlər, 
ibadətgahlardan  ibarətdir.  Mədəniyyətin  yayıldığı 
ərazi-də misəritmə kürələri, mis və tunc məmulatları 
hazırlayan emalatxanaların qalıqları, çaxmaq daşın-
dan alət və silahların istehsal tullantıları aşkar edil-
mişdir. Buradan Neolit dövründə yaşayan insanlara 
aid  əmək  alətləri  də  tapılmışdır.  Torpaq,  daş  qutu 
qəbirlər  və  kurqanlarda  ölülər  bükülü,  uzadılmış, 
oturdulmuş  vəziyyətdə  dəfn  olunmuşdur.  Qəbirlə-
rin  keramikası  demək  olar  ki,  eynidir.  Qəbirlərdən 
tunc, qılınc, təbərzin, toppuz, ox, yaba, xəncər, nizə 
ucluğu, bardaq, qazan, cilov, bilərzik, üzük, sümük-
dən hazırlanmış bəzək əşyaları, gildən və daşdan ha-
zırlanmış müxtəlif məmulatlar aşkar edilmişdir. Er-
məni işğalından sonra bütün bu maddi mədəniyyət 
abidələrinin  məhv  edilməsi  və  dünyanın  ən  qədim 
məzarlıqlarından  sayılan  Xocalı  qəbiristanlığının 
texnika vasitəsilə darmadağın edilməsi erməni van-
dalizminin  bariz  nümunəsi  olmaqla  yanaşı,  dünya 
mədəniyyətinə qarşı zorakılıq aktıdır. Tarixi faktlar 
sübut  edir  ki,  Xocalı  rayonu  ərazisi  Azərbaycanın 
ən  qədim,  qocaman  diyarlarından  biridir. Aparılan 
araşdırmalar göstərir ki, xalqımızın uzaq keçmişin-
dən tutmuş bu gününədək olan məşğuliyyəti, sənət-

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
58
karlığı, dini baxışları, mədəniyyəti Xocalı toponimi-
yasında öz əksini tapmışdır.
  Xocavənd rayonu
Azərbaycan  Respublikasının  cənub-qərbində  in-
zibati rayon. Ərazisi 1458 km². 2 oktyabr 1992-ci ildə 
rayonun  ərazisi  erməni  silahlı  birləşmələri  tərəfin-
dən işğal edilmişdir.
  İşğal olunmuş torpaqlar
Ermənistan-Azərbaycan  müharibəsi  nəticəsində 
Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal etdikləri (1991-
1994) Dağlıq Qarabağ və onun ətrafındakı 7 rayonun 
ərazisi.
  Kəlbəcər rayonu
Azərbaycan Respublikasının qərbində inzibati ra-
yon. Ərazisi 3054 km², əhalisi 73,6 min nəfərdir. 2 ap-
rel 1993-cü ildə erməni hərbi birləşmələri tərəfindən 
işğal edilmişdir. 128 yaşayış məntəqəsi, 18 sənaye, 627 
kənd təsərrüfatı, 2 rabitə obyekti, 76 səhiyyə, 97 tədris, 
7 məktəbəqədər, 254 mədəniyyət müəssisəsi Ermənis-
tan silahlı qüvvələri tərəfindən dağıdılmışdır. Erməni 
işğalı zamanı Kəlbəcərin 511 dinc sakini öldürülmüş, 
321  nəfər  isə  əsir  götürülmüş  və  itkin  düşmüşdür. 
Rayona bir milyard yeddi yüz yetmiş dörd milyon 
ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir.
  Qaçqınlar
Qarabağ müharibəsində Ermənistandakı evlərini 
tərk  edərək  Azərbaycana  pənah  gətirmiş  azərbay-
canlılar. Onlara qaçqın statusu verilib.

www.aliyevheritage.org
59
XOCALI - 1992
  Qafqaz 
Qərbdən  Qara  dəniz  və  Azov  dənizi,  şərqdən 
Xəzər dənizi və şimaldan Kuma-Manıç düzənliyi, cə-
nub-qərbdən Türkiyə və cənubdan İranla əhatə olunan  
ərazi. Sahəsi 440 min km
2
-dir. Dünyanın ən çoxmillətli 
və mədəni müxtəlifliyə malik ərazilərindəndir. Bu əra-
zidə Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan respublikala-
rı və Rusiya Federasiyasının cənub hissəsi yerləşir. 
  Qubadlı rayonu 
Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Ərazi-
si 800 km², əhalisi 35,7 min nəfərdir. 31 avqust 1993-cü 
ildə erməni hərbi birləşmələri tərəfindən işğal edilmiş-
dir. 94 yaşayış məntəqəsi, 8 sənaye, 1080 kənd təsərrü-
fatı, 32 rabitə obyekti, 86 səhiyyə, 63 tədris, 11 məktə-
bəqədər, 180 mədəniyyət müəssisəsi Ermənistan silahlı 
qüvvələri tərəfindən dağıdılmışdır. Rayona bir milyard 
dörd yüz səksən beş milyon altı yüz iyirmi yeddi min 
ABŞ dolları həcmində zərər dəymişdir.
  Laçın rayonu 
Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Əra-
zisi  –  1835  km²,  əhalisi  –  68,5  min  nəfərdir.  Laçın 
rayonu 18 may 1992-ci ildə erməni silahlı qüvvələri 
tərəfindən işğal olunmuşdur. 127 yaşayış məntəqəsi, 
228  sənaye,  244  kənd  təsərrüfatı,  67  rabitə  obyekti, 
142 səhiyyə, 111 tədris, 25 məktəbəqədər, 217 mədə-
niyyət  müəssisəsi  Ermənistan  silahlı  qüvvələri  tərə-
findən dağıdılmışdır. Laçının işğalı zamanı 264 nəfər 
şəhid  olmuş,  65  nəfər  girov  götürülmüş,  103  nəfər 
əlil olmuşdur. Rayona yeddi milyard doxsan doqquz 

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
60
  Məcburi köçkün
Azərbaycan Respublikası ərazisində daimi yaşa-
yış yerini tərk etməyə məcbur olub başqa yerə köçən 
şəxslər və ya başqa ölkədə daimi yaşayış yerini tərk 
etməyə  məcbur  olub  Azərbaycan  Respublikasına 
gəlmiş  Azərbaycan  Respublikasının  vətəndaşları 
“məcburi köçkün” sayılır.
  Şuşa
Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  regionunda 
şəhər. Şuşa inzibati rayonunun (ərazisi 289,0 km²) 
mərkəzi. XVIII əsrin 50-ci illərinin əvvəllərində Qa-
rabağ xanı Pənahəli xan tərəfindən salınmışdır. İlk 
çağlarda  şəhəri  Şuşa  adı  ilə  yanaşı,  xanın  şərəfinə 
Pənahabad  adlandırırdılar.  Həmin  dövrdən  başla-
yaraq Azərbaycanın  Qarabağ  xanlığının  əsas  siya-
si  və  mədəni  mərkəzinə  çevrilməyə  başlamışdır. 
Azərbaycanın  Rusiya  tərəfindən  işğalından  sonra 
da bütün Qarabağ regionunun əsas inzibati, iqtisadi 
və mədəni mərkəzi, həmçinin bütün Azərbaycanın 
əsas  mədəni  mərkəzlərindən  biri  olmuşdur.  Şuşa 
Azərbaycanın bir çox görkəmli mədəniyyət xadim-
lərinin vətənidir. 8 may 1992-ci ildə erməni silahlı 
qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir. Şuşanın işğa-
lı zamanı 200 nəfər şəhid, 150 nəfər əlil olmuşdur.  
1989-cu ilin məlumatına əsasən əhalisi 20.579 nəfər  
olmuşdur.  Onun  19036  nəfərini  azərbaycanlılar, 
1377 nəfərini ermənilər təşkil etmişdir. Hal-hazırda 
Ermənistanın  işğalı  altında  olduğuna  görə  yalnız 
milyon beş yüz iyirmi altı min beş yüz ABŞ dolları 
həcmində zərər dəymişdir. 

www.aliyevheritage.org
61
XOCALI - 1992
ermənilər yaşayır. Şuşanın azad edilməsi Ermənis-
tanın Azərbaycana qarşı silahlı təcəvüzünün aradan 
qaldırılması  üçün  aparılan  danışıqlarda  Azərbay-
can  tərəfinin  təkid  etdiyi  prinsipial  məsələlərdən 
biridir.  Təcəvüz  nəticəsində  rayona  dörd  milyard 
iki yüz əlli yeddi milyon dörd yüz yetmiş dörd min 
ABŞ  dolları  həcmində zərər dəymişdir. 
  Təzəpir məscidi
Bakıda  yerləşən,  bütün  Şərqdə  nadir  gözəlliyi 
ilə diqqəti cəlb edən, yaşı bir əsrdən çox olan tikili. 
Qafqaz  Müsəlmanları  İdarəsi  də  məhz  burada  yer-
ləşir.
  Zəngilan rayonu
Azərbaycan Respublikasında inzibati rayon. Əra-
zisi  707  km²,  əhalisi  37,4  min  nəfərdir.  29  oktyabr 
1993-cü il tarixində təcavüzkar Ermənistan Respubli-
kası tərəfindən işğal edilmişdir. 85 yaşayış məntəqə-
si, 12 sənaye, 2820 kənd təsərrüfatı, 80 rabitə obyekti, 
66 səhiyyə, 81 tədris, 42 məktəbəqədər, 152 mədəniy-
yət müəssisəsi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfin-
dən dağıdılmışdır. Rayona üç milyard dörd yüz on 
dörd milyon yüz yetmiş min ABŞ dolları həcmində 
zərər dəymişdir.
  31 mart 1918-ci il 
Həmin gün Azərbaycanın Bakı, Şamaxı, Quba da 
daxil olmaqla bir sıra şəhərlərində erməni daşnakları 
və bolşeviklər tərəfindən yerli əhaliyə qarşı soyqırı-
mı törədilmişdir.

www.aliyevheritage.org
XOCALI - 1992
62
MÜNDƏRICAT
Oxuculara müraciət ..............................................
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər 
Əliyev Xocalı soyqırımı haqqında .............................
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham 
Əliyev Xocalı soyqırımı haqqında .............................
Xocalı soyqrımı bəşəriyyətə qarşı cinayətdir .....
Məlumat-soraq materialları .................................
7
13
30
40
52

KHOJALY - 1992
Baku - 2014
HEYDAR ALIYEV HERITAGE RESEARCH 
CENTER

The Book “Khojaly – 1992” is dedicated to the memory 
of the victims of the Khojaly genocide committed by the 
Armenian  armed  forces  in  1992.  The  Book  includes 
speeches of the national leader of Azerbaijan Heydar Aliyev 
and President of the Republic of Azerbaijan Ilham Aliyev 
on  the  Khojaly  genocide,  relevant  articles  and  reference 
materials.
© Heydar Aliyev Heritage Research Center 2014

1992
XOCALI
KHOJALY
KHODJALY 
ХОДЖАЛЫ

Advisor  on  «Publication of the Heydar Aliyev  Heritage  Research 
Center» series:
Asaf  NADIROV
Academician  of  Azerbaijan  National Academy  of  Sciences
Scientific  Advisor: 
Elkhan  SULEYMANOV
President of ACSDA, Member of Parliament from Shamakhi, head of 
the Azerbaijani delegation in the EURONEST Parliamentary Assembly
member of the Azerbaijani delegation in the Parliamentary Assembly of 
the Council of Europe 
Head  of  Creative  Group:
Fuad  BABAYEV, 
PhD on Political Sciences
Editors:
Gunduz  NASIBOV
Irina  MUKHTAROVA
Translator: 
Rusif  HUSEYNOV
Linguistic  Editor:
Qılıncxan  BAYRAMOV
Translation  Coordinator:
Tamkin  MAMMADLI
Assisstant  Translation  Coordinator:
Nigar  GASIMOVA
Turkan  MANAFLI
Designers:
Faig  ALIYEV
Elviz  ISMAILOV
Paginator:
Sevda  AGHAYEVA
Materials of AzerTAj were used in the preparation of the Book. 
Photo-materials of the AzerTAj were used in the photo gallery of the book.
The  fragment  of  the  monument  (2008,  sculptors  -  Teymour, Aslan 
and Mahmoud Rustamov brothers,) erected in memory of the victims 
of the Khojaly genocide in Baku has been used on the cover of the Book.
Republished with additions.

Dedicated to the victims of the tragic Khojaly genocide

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
71
Dear readers!
Twenty two years have passed since the genocide 
committed by the Armenian military formations in 
the town of Khojaly, one of the ancient habitations 
of man in Azerbaijan, it horrified the whole world.
Twenty two years ago, on February 26, 1992, the 
armed formations of Armenia, armed detachments 
of the Armenians in the Mountainous Garabagh ter-
ritory of Azerbaijan, with the direct participation of 
the staff and heavy military machinery of Motor-Ri-
fle Regiment 366 of the former USSR located in the 
town  of  Khankendi  of  Azerbaijan  occupied  Kho-
jaly  at  night  and  executed  the  policy  of  genocide 
against the Azerbaijani people. Within a night 613 
civil  residents  of  the  town,  including  63  children, 
106  women,  70  old  men  and  women,  were  mur-
dered with a special cruelty and torture, beheaded, 
their eyes were blinded, the wombs of the pregnant 
women  were  bayoneted,  corpses  were  mutilated 
and  abused inhumanely. As to its scale and essence 
the genocide in Khojaly is in the same rank with the 
genocides committed in Khatyn, Lidice, Song My.
During this criminal operation committed by the 
professional military units against the peaceful ci-
vilians the fundamental principles of human rights 
and laws were grossly violated. Without any warn-
ing  in  the  early  hours  of  the  night  the  town  was 
blockaded, no corridor was left for the leave of the 
residents, the old, the sick, and children were bru-
tally slaughtered.
The real essence of the genocide of Khojaly was 

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
72
best expressed by Heydar Aliyev, national leader of 
the Azerbaijani people: “The tragedy in Khojaly is 
a bloody page of the policy of ethnic cleansing and 
genocide  pursued  over  two  hundred  years  by  the 
militant  Armenian  nationalists”.  On  the  initiative 
of Heydar Aliyev, who commemorated the victims 
of the genocide all the time and highly appreciated 
the  memory  of  the  martyrs,  the  parliament  of  the 
Republic of Azerbaijan gave the legal appreciation 
of this genocide in 1994 and issued a decree on the 
February  25,  1997,  “On  Commemoration  of  the 
Memory of the Victims of the Genocide in Khojaly 
with the Silence of a Minute”. He condemned the 
genocide  severely  and  called  it  the  gravest  crime 
against the mankind.
Just from this point of view I think that the publi-
cation of a book devoted to the genocide in Khojaly 
by the Heydar Aliyev Heritage Research Centre is 
symbolic.
Heydar Aliyev attached great importance to the 
delivery of the truth  about this tragedy to the world 
public:”At present the Azerbaijani government and 
people  face  the  task  of  conveying  the  truth  about 
the genocide in Khojaly and the cruelty committed 
by  the  Armenians  in  the  Mountainous  Garabagh 
wholly, with their scale and horrors, to all the states 
of the world, to the parliaments and to the public of 
the world, it is necessary to achieve the recognition 
of all this as an act of a real genocide”.
It  is  necessary  to  stress  that  the  Heydar Aliyev 
Foundation chaired by Mehriban Aliyeva is mate-

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
73
rializing  large-scale  projects  in  this  direction.  The 
Foundation  has  published  different  literatures  on 
the genocide in Khojaly. Every year on the initiative 
of the Foundation different events dedicated to this 
genocide are held in many countries of the world. 
The  campaign  called  “Justice  for  Khojaly”  initiat-
ed by Leyla Aliyeva, vice-president of the Heydar 
Aliyev Foundation has gained a wide scope. More 
detailed information about it has been included to 
the Book. 
We would like to note that one of the organiza-
tions working in this direction is the Association for 
Civil  Society  Development  in Azerbaijan.  In  2006,  
the Association published a book in English, Rus-
sian and Azerbaijani titled “The Khojaly Genocide 
(documents, facts and its echo in the foreign press)”.
In 2007 the Association held a wide scope action 
under  the  slogan:  ”The  genocide  in  Khojaly:  one 
million  signatures,  one  demand”. As  a  result,  the 
Association collected the signatures of one million 
Azerbaijani  citizens  demanding  the  recognition  of 
the genocide in Khojaly.
It  is  necessary  to  stress  particularly  that  these 
signatures are not only a demand, but live evidenc-
es of the witnesses of the genocide for the history, 
moral-political and historical-legal document. Be-
cause  of  it  these  signatures  have  been  submitted 
to many influential libraries and archives of Azer-
baijan and foreign countries, as well as to the par-
liaments of the super states for the restoration of 
truth and historical justice, and a book of the same 

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
74
title has been published.
It should be noted that the world countries do 
not give political and legal assessment to the Kho-
jali tragedy, it leads to new tragedies. Sophisticated 
provocations or technogenic incidents in the occu-
pied territories, which are beyond Azerbaijan`s con-
trol, may put under risk tens of thousands of people. 
Any accident connected with the current situation 
in Sarsang Water Reservoir is real and inescapable. 
Taking  it  into  account  the Association  for  Civil 
Society  Development  in  Azerbaijan  started  a  big 
project in 2013. The purpose of the project is to in-
form  not  only  the Azerbaijani  public,  but  also  the 
world  public  on  the  present  situation  connected 
with  Sarsang  Water  Reservoir,  the  humanitarian 
catastrophe, biological and ecological crisis, which 
it may create, to achieve the adoption of respective 
documents on the issue by the international orga-
nizations,  to  develop  the  package  of  measures  for 
preventing  the  birth  of  humanitarian  catastrophe 
and ecological crisis.
Sarsang  Water  Reservoir,  which  is  of  strategic 
importance for Azerbaijan, is situated in the terri-
tory occupied by Armenia. It was built on the Tar-
tar River in 1976. Due to the occupation regime, the 
reservoir`s technical facilities have faced desolation 
and  are  in  catastrophic  conditions.  Therefore,  the 
possibility  of  collapse  of  water  reservoir  because 
of  a  natural  disaster,  technical  failure,  or  pre-con-
ceived provocation seriously threatens the lives of 
400,000 people in seven Azerbaijani districts. Con-

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
75
sequently, Sarsang Water Reservoir has turned into 
a source of great danger to Azerbaijan and this dan-
ger is growing. 
Due  and  objective  appreciation  of  such  prob-
lems, including the genocide in Khojaly and the ag-
gression of Armenia against Azerbaijan as a whole, 
restoration of historical and legal justice may obsta-
cle other misfortunes which may take place in the 
region in future.
Dear readers!
As it is seen from the Book in front of you, the 
great statesman Heydar Aliyev and President of the 
Republic of Azerbaijan Ilham Aliyev have not once 
given the appreciation of the genocide in Khojaly in 
their speeches and appeals, and characterized it as 
the most terrible event of the 20th century, a crime 
against the humanity.
It is also symbolic that the Book has been pub-
lished  in  English,  French  and  Russian  along  with 
Azerbaijani, because these languages are the official 
languages  of  the  countries  which  are  co-chairing 
the  Minsk  Group  of  OSCE  instituted  for  the  solu-
tion of the Armenian-Azerbaijani conflict over the 
Mountainous  Garabagh.  By  This  Book  its  creative 
board  once  more  draws  the  attention  of  the  read-
ers to the reality connected with this most dramatic 
and bloody event. We can express it with the words 
of  the  Azerbaijani  President  Ilham  Aliyev:  “…the 
threat of the ideology of ethnic separatism, hatred 
to other nations and terror for the world conduct-

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
76
ed  by  the  chauvinist Armenian  nationalists  in  the 
region must be exposed. It is our debt as a citizen 
and human being in front of the spirits of the heroic 
martyrs of Khojaly”.
We  hope  that  after  getting  acquainted  with  the 
second edition of This Book, the persons, who dis-
tort the truth and try to present the events, which 
took place one hundred years ago in the Ottoman 
Empire,  as  “the Armenian  Genocide”,  will  have  a 
chance  to  distinguish  the  people  subjected  to  the 
real genocide and those who committed the geno-
cide.
Elkhan Suleymanov
President  of  the  Association  for  Civil  Society 
Development in Azerbaijan, MP from Shamakhi 
District,  head  of  the  delegation  of Azerbaijan  in 
the EURONEST Parliamentary Assembly, member 
of the Azerbaijani delegation in the Parliamentary 
Assembly of the Council of Europe.

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
77
National leader of the Azerbaijani people 
Heydar Aliyev about the Khojaly genocide
 

From the statement of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at 
the summit of the CIS member-states - 
December 24, 1993
...Nearly 100,000 Armenians living in the territory 
of the Mountainous Garabagh, not having significant 
resources, are not able to wage large-scale military 
operations against a country with seven million pop-
ulation and occupy 20 per cent of its territory. There 
are attempts to ignore the rights of 50,000 Azerbai-
janis of the Mountainous Garabagh, who fled from 
Shusha,  Khojaly,  Khojavand,  Hadrut  and  Aghdara 
as a result of the ethnic cleansing...
 

From the address of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev 
to the families of the victims of Khojaly 
genocide - March 1, 1994
...On February 26, 1992, the world witnessed an 
unparalleled  ferocity  in  the  town  of  Khojaly.  The 
Armenian military forces destroyed Khojaly, which 
was in siege for months. The helpless civilians were 
brutally  massacred.  They  did  not  pity  the  infants, 
the old, women and children.The Khojaly genocide 
committed against the Azerbaijani people is an un-
paralleled act of ferocity in the history of mankind 
with  its  brutality  and  anti-humanism.  It  is  also  a 
crime against to the whole mankind...

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
78
 

From the address of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to 
the Azerbaijani people on the occasion of 
the third anniversary of  Khojaly genocide - 
February 25, 1995
...This genocide committed by the Armenian ag-
gressors  with  the  help  of  the  foreign  imperialistic 
forces entered the history of the 20
th
 century as the 
most  ruthless  episode  and  horrible  act  of  savagery 
committed  against  Azerbaijan  and  as  a  crime  not 
only  against  the Azerbaijani  people,  but  the  whole 
humanity.  The cruel massacre of the innocent peo-
ple  displayed  the  real  face  of  the Armenian  barba-
rism and of their foreign patrons to the world com-
munity...
 

From the speech of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at the 
ceremony dedicated to the third anniversary 
of  Khojaly genocide, Tazapir Mosque, 
February 26, 1995
...There have been a lot of cases of barbarism of 
men against each other in history...
...The cases of genocide committed by the Arme-
nian  aggressors  against  Azerbaijan  are  among  the 
most brutal ones and have wounded our people bad-
ly throughout the 20
th
 century. One of the most hor-
rible wounds was the genocide in Khojaly... 
...Khojaly genocide demonstrated that the Arme-
nians not only wanted to occupy our lands, but also 
annihilate our people. The Azerbaijani people were 

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
79
stabbed in the heart in that horrific night. This wound 
still hurts us. The brutal massacre of civilians, includ-
ing women, children, the old and the sick, proves the 
savagery of our enemies...
...Khojaly genocide remains one of the most brutal 
tragedies in the history of mankind. All the people 
murdered that night are martyrs, as well as examples 
of heroism and bravery of the Azerbaijani people... 
...Khojaly genocide is our national sorrow. At the 
same time it is a glorious page of struggle and na-
tional freedom of our people. We have always had 
difficulties.  However,  nothing  can  break  the  spirit 
of the Azerbaijani people. Now we have to be more 
courageous. We have to defend our independence...
 

From the address of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to 
the Jewish community in Azerbaijan on 
the occasion of the genocide of the Jewish 
people – April 26, 1995
...From the beginning of 1988 the policy of geno-
cide  of  the Armenian  aggressors  against  the Azer-
baijani people, massacre of the innocent population, 
unprecedented  ravages  in  the  occupied  territories, 
atrocities, and the genocide in Khojaly shocked the 
whole world and still remains as an incurable wound 
in our hearts...
 

From the address of the Azerbaijani 
President Heydar Aliyev to the Azerbaijani 
people on the occasion of the fourth 

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
80
 

From the speech of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev at the 
meeting with a group of Khojaly residents 
on the occasion of the fourth anniversary 
of Khojaly genocide -  Presidential Palace
February 24, 1996
...Khojaly genocide is the most terrible action com-
mitted by the Armenians against the Azerbaijani peo-
ple.  We  must  tell  the  world  community  about  this 
ferocity,  anti-humane  event.  This  tragedy  can  never 
be forgotten. We must show the world and our future 
generations how many victims our people have given 
for our freedom...
...Khojaly  genocide  is  not  a  simple  crime.  This 
genocide must not be forgotten even after hundreds 
of years. The future generations must be informed of 
the ferocity committed against our people... 
...The genocide committed against our people will 
remain as one of the most brutal crimes in the history 
of mankind. It demonstrated to the world the feroci-
ty of the Armenian aggressors once more...
 

From the address of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to 
the Azerbaijani people on the occasion of 
the fifth anniversary of Khojaly genocide - 
Baku, February 25, 1997
...On February 26, 1992, the Armenian armed for-
anniversary of Khojaly genocide - Baku, 
February 24, 1996

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
81
mations, with the direct participation and support of 
the  pro-imperialistic  forces  committed  an  unprece-
dented genocide in Khojaly. Thousands of unarmed 
civilians  of  Khojaly  exposed  to  the  unexpected  and 
merciless attack of the enemy armed to the teeth with 
modern military equipments. Hundreds of innocent 
people, including women, children and the old, were 
murdered with matchless ferocity and taken hostages. 
...Khojaly genocide, which exposed the real face of 
the Armenian fascism, was a historical crime not only 
against the Azerbaijani people, but also against the en-
tire world. This crime must be judged according to the  
international law...
 

From the address of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev 
to the Jewish community in Azerbaijan – 
May 3, 1997
...The  military  aggression  of  Armenia  against 
 

From the speech of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev 
at the opening ceremony of the Fourth 
International Congress of Pediatric 
Societies held in Baku - Azerbaijan State 
Academic Theatre of Opera and Ballet, 
September 21, 1997
...Due to the scale of the Armenian atrocities, the 
genocide  in  Khojaly,  which  is  a  bloody  page  in  the 
history of our people, can be compared to the mur-
ders committed by the fascists in Kiev, Warsaw and 
Krakow...

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
82
Azerbaijan  has  begun  since  1988. As  a  result  of  the 
aggression 20 per cent of the territory of the Repub-
lic of Azerbaijan has been occupied by the Armenian 
armed  forces.  Over  one  million  Azerbaijanis  have 
been forced to leave their homes from the occupied 
territories; now most of them live in tent camps. They 
are the people, who could flee. But tens of thousands 
of  people,  including  children,  became  martyrs  de-
fending our native lands. There are children among 
the captives, too. This is the tragedy of the Azerbaijani 
people, which took place at the end of the 20
th
 century. 
The most terrible event of this tragedy is the genocide 
in  Khojaly.  Everybody  must  learn  about  the  brutal 
massacre of the people in Khojaly, which is one of the 
most terrible and dark pages of the history of man-
kind. It was not a simple crime, but the murder of peo-
ple accompanied by brutal tortures and sufferings; it 
was a real genocide. All these factors have affected the 
socio-political life of Azerbaijan, damaged the social 
situation, inflicted harm on the health of people. There 
are 400,000 children among one million internally dis-
placed persons and refugees, most of whom are ac-
commodated in tents. It is a horrible picture!..
 

From the address of the Azerbaijani 
President Heydar Aliyev to the Azerbaijani 
people on the occasion of the sixth 
anniversary of the genocide in Khojaly - 
Baku, February 23, 1998
...The genocide in Khojaly committed against the 
Azerbaijani people is a historical crime with unimag-
inable cruelty and anti-humane methods of cruelty... 

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
83
...The aggression launched by a group of Arme-
nian  nationalist  and  separatist  forces  in  the  Moun-
tainous  Garabagh  in  1988  led  to  a  10-year  bloody 
conflict between the Armenian and Azerbaijani peo-
ples, ethnic conflicts in the Caucasus and other trag-
edies, including the genocide in Khojaly. The world 
community  understands  the  danger  of  separatism 
and protests against it. It is condemned and evaluat-
ed politically and legally in international meetings... 
...We  shall  not  forget  the  blood  which  has  been 
shed.  The  day,  when  the  genocide  in  Khojaly  will 
be internationally recognized and the guilty persons 
will be punished sooner or later, is inevitable...
 

From the speech of the President of the 
Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev on 
the occasion of the International Children`s 
Day – June 1, 1998
...The  Armenian  aggression  against  Azerbaijan 
resulted in the military conflict, battles, victims and 
martyrs of our people. Unfortunately, many children 
become  victims  of  this  conflict  and  of  the  tragedy 
called the Black January. There were children among 
the victims in the genocide of Khojaly, too. It grieves 
us very much. It is the most painful spot of our so-
ciety, of our life. As a result of the occupation of the 
Azerbaijani territories, a lot of people, including chil-
dren, have become refugees and been living in tent 
camps for several years. They live, grow and get ed-
ucation in tents. Our life has such painful aspects...
 

From the opening and final speeches of 
Heydar Aliyev, President of the Republic of 

KHOJALY - 1992
www.aliyevheritage.org
84
Azerbaijan, Supreme Commander-in-Chief 
of the Armed Forces, at the ceremony of 
awarding the parents and family members 
of the martyred National Heroes, persons 
killed and distinguished in battles, who 

Yüklə 13,59 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin