Geometrik optika va fotometriya yupqa linzalarning fokus oraliqlarini

II - usul. Fokus oralig`ini buyum bilan uning tasviri kattaligiga va linza bilan

tasvir orasidagi masofaga qarab aniqlash.

Buyum kattaligini h va tasvir kattaligini H bilan belgilaylik. Bu kattaliklar bilan linzadan buyumgacha va tasvirgacha bo`lgan masofalar orasida quyidagicha bog`lanish mavjud:

yoki -d=f∙ (3)

Bu ifodani (2) formulaga qo`yib linzaning bosh fokus oralig`ini topamiz:

Linza yordamida ekranda to`rning aniq tasviri hosil qilinadi. Lineyka bilan to`rning va uning ekrandagi tasvirining kattaliklari h va H o`lchanadi. Tasvir bilan linza orasidagi masofani o`lchab (3) formuladan linzaning fokus oralig`i topiladi. Ekran holatini o`zgartirib bu tajriba bir necha marta takrorlanadi va F ning o`rtacha qiymati olinadi. O`lchangan va hisoblangan qiymatlar jadvalga yoziladi.

№=	h	H	f	F		ΔF

III-usul. Linzani siljitish yo`li bilan uning fokus oralig`ini aniqlash (Bessel usuli).

Agar buyum bilan Ekran orasidagi masofa L linzaning to`rtlangan fokus oralig`i 4F dan katta bo`lsa, linzaning ikki xil hodatida buyumning aniq tasviri hosil bo`ladi, ammo (I) holatda tasvir kattalashgan bo`lsa, (II ) holatda kichraygan bo`ladi.

Linzaning bu ikki xil xolati L masofaning o`rtasiga nisbatan simmetrik ravishda bo`ladi. Linzaning ikki xolati orasidagi masofani bilan belgilab, L masofani buyumdan linzaning (I) holatigacha bo`lgan d masofa orqali quyidagicha ifodalash mumkin:

Bundan ;

Linza bilan tasvir orasidagi masofa f= ga teng. – d va f ning ifodalarini (2) formulaga qo`yib quyidagini topamiz:

F=