Fakultə: “Əmtəəşünaslıq” İXTİsas:”İstehlak mallarının ekspertizası və marketinqi”
Yüklə 317,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dülgərlikdə işlədilən ağac malları.
- Ağacın içində qeyri-normal çöküntülər.
- Gövdə formasının nöqsanları.
- və yarımfabrikatının qorunub saxlanmasına kömək edən amillər
- Nəticə və təkliflər
- Ədəbiyyat 1.
|
Şalban. Şalbanın əsas növləri inşaat şalbanından, mişar şalbanından və kötükdən ibarətdir. Inşaat şalbanı – yuxarısının yəni ən nazik yerinin diametri 12 sm-dən az olmayan ağac gövdəsi parçalarından ibarətdir. Inşaat şalbanları iynəyarpaqlı ağaclardan şam, küknar, qaraşam, sidr, ağşam və enliyarpaqlı ağac cinslərindən ağcaqovaq, tozağacı, cökə, qızılağac, qovaq və s. hazırlanır. Iynəyarpaq cinsli ağac şalbanların standart uzunluğu 4-dən 9 metrə qədər, enliyarpaq ağac cinslərinin isə 3 metrdən yuxarı olur. Mişarlanmış ağac malları. Şalbanları uzununa mişarladıqda bir neçə növ taxta malları alınır. Ticarət təşkilatlarında ağac yarımfabrikatları içərisində yonulmuş taxta və tirciklərə də rast gəlmək olur. Ticarətdə taxtaların uzunluğuna, eninə, qalınlığına, quruluğuna, düyünsüz olmasına, kənarlarının mişarlanıb hamarlanmış olmasına, çatlamayan, sınmayan və iki ucunun da eyni enlilikdə olmasına baxırlar.
42 Taxta və tirciklər iynəyarpaqlı və enliyarpaqlı ağaclardan hazırlanaraq yonulmuş və tıxaclanmış olur. Tıxaclanmış taxtaların bir tərəfində tıxac (girinti), o biri tərəfində isə yanındakı taxtanın tıxacına girən çıxıntı vardır. Tıxac və çıxıntılar düzbucaqlı, üçbucaqlı, trapesiya və seqment çəkilli ola bilir. Tıxaclanmış taxtalar döşəmə, arakəsmə düzəltmək və ümumiyyətlə, taxtalar arasında boyuna əlaqə yaratmaq və sıx birləşmə tələb olunan hallarda tətbiq edilir. Profilli pəstahlar və məmulatlar. Belə məmulat müxtəlif profilli olur. Plintus və qantellər döşəmə ilə divar arasındakı bucaqları örtmək üçün, sürahilər, pilləkən məhəccərləri üçün, haşiyələr, pəncərə və qapı çərçivələrini örtmək üçün işlədilir. Dülgərlikdə işlədilən ağac malları. Bu ağac malları aşağıdakı qruplara ayırmaq olar: boçka istehsalı üçün, fayton və araba üçün, mebel üçün, musiqi aləti üçün, təsərrüfat şeylərinin tamamlanmasında işlədilən ağac malları.
50 mm olan taxtalardan düzəldilmiş 1400X1400 mm ölçüdə lövhədir. Lövhənin hissələri yapışqan və zıvanalarda bir-birinə birləşdirilmiş və dörd kvadrata bölünmüşdür. Həmin lövhənin üzərinə qalınlığı 14-17 mm olan ayrı-ayrı parket taxtacıqları yapışdırılır və ya mıxlanır.
vardır. Faner enliyarpaqlı və iynəyarpaqlı ağacların oduncağından hazırlana bilər. Yapışdırılmış faner – soyulmuş təbəqələrin, yəni şponların bir-birinə yapışdırılmasından alınan materialdır. Bir təbəqədə şponların sayı 3-dən 13-ə qədər 43 ola bilər. Qabaqcadan buxara verilmiş şalban parçasından xüsusi soyma dəzgahlarında şpon alınır. Şalbandan soyma yolu ilə şponun alınmasını topdakı kağızın açılması ilə müqayisə etmək mümkündür. Iki qonşu təbəqənin lifləri bir-birinə perpendikulyar olmaq şərti ilə şponları yapışdırırlar ki, bununla da yapışdırlımış fanerin möhkəmliyi daha yüksək və bir bərabərdə olur. Çox vaxt yapışdırlımış şam ağacı, toz ağacı, küknar və qızılağacdan hazırlanır. Tətbiq edilmiş yapışqanın növündən asılı olaraq albumin, kozein yapışqanları ilə yapışdırılmış fanerlər (FB markalı) və süni qətranlarla yapışdırlımış fanerlər (FSV markalı) vardır.
Fanerlər taxtalarını ip ilə tay bağlayırlar ki, hər bir tayın ağırlığı 80 kq-dan artıq olmamalıdır. Hər dikt tayının üzərində vərəqələrin sayı, onların qalınlığı, ölçüsü və çeşidləri göstərilir. Tir – iki tərəfdən yaxud dörd tərəfdən mişarlanmış eni və qalınlığı 100 mm-dən artıq olan şalbanlara deyilir. Tirlər cinsinə görə iynəyarpaq və enliyarpaq ağac cinslərindən və emalına görə iki haşiyəli və dörd haşiyəli, uzunluğuna görə isə iynəyarpaq ağaclar 1-dən 6,5 m-ə qədər uzunluqda olur.
44
2.2.İstehlak bazarına daxil olan ağac xammalı və yarımfabrikatlarında rast gəlinən nöqsanlar. Ağacın möhkəmliyini və xarici görünüşünü təkcə cinsindən deyil, habelə ağacdakı nöqsanlardan da xeyli asılıdır. Bu nöqsanlar taxta şalban materiallarının və hazır məmulatın çeşidə ayrılmasında ən mühüm amillərdən biridir. Ümumiyyətlə ağacın nöqsanları dedikdə ağacın zahiri görünüşünə, quruluşuna, bütövlüyünə və toxumalarının möhkəmliyinə dair müvafiq normaların pozulması nəzərdə tutulur. Bu nöqsanlar hələ kəsilməmiş ağaclarda və istərsədə taxta şalban materiallarının saxlandığı və istismarı zamanı baş verə bilər. Nöqsanlar bir qayda olaraq, ağacın keyfiyyətini, çeşidini və dəyərini aşağı salır; burada ağacın quruluşunda müşahidə edilən bəzi nöqsanlar (düyünlər, fırlar) müstəsnalıq təşkil edir, belə nöqsanlar ağaca dekorativ xassələr verir və deməli, onun dəyərini qaldırır. Nöqsanların əmələ gəlməsi səbəbləri və ağacların keyfiyyətinə onların təsiri, habelə nöqsanların növləri çox müxtəlifdir. Nöqsanların siniflərə bölünməsi və onların müvəssəl təsviri müvafiq standartlarda verilmişdir. Taxta şalban materiallarında və məmulatında yol verilən nöqsanların növləri və miqdarı standartlarda və texniki şərtlərdə dəqiq müəyyənləşdirilmişdir. Ağacın nöqsanlarına düyün, çatdaq, qurd dəymiş yerlər, ağacın daxilində əmələ gələn qeyri-normal 45 çöküntülər, ağacın quruluş nöqsanları, gövdə formasının nöqsanları, çürük və qeyri- normal rənglər daxil olur. Düyün. Düyünlər ölçüsünə görə iri və xırda; ağacda yayılma dərəcəsinə görə yapışmış, qismən yapışmış və yapışmamış; forma etibarı ilə girdə-oval, tikişli, pəncəli; ağacın vəziyyətinə və düyünlərin rənginə görə sağlam, bərk, buynuzvarı və qatranlı olur. Düyün çox iri olduqca ağacın keyfiyyəti aşağı düşür. Düyünlərin ölçüsü – girdə taxta-şalban materiallarında gövdənin oxuna perpendikulyar istiqamətdə götürülən diamettrindən, mişarlanmış materiallarda isə taxtanın, yaxud tirin uzununu perpendikikulyar istiqamətdə müəyyənləşdirilir. Düyünlərin ölçüsü ya millimetirlə yaxud da materialın enini və ya qalınlığının hissələri ilə göstərilir. Xarrat məmulatı və çox qatlı faner istehsalında zahirə çıxan düyünləri deşib çıxarır və yerinə mantar taxırlar. Çatdaq . Çatdaq həm canlı (kəsilmiş) ağacda (şaxtadan, zərbədən, qopmadan əmələ gələn), həm də quruyan ağacda (baş tərəflərdə, böyürlərdə) əmələ gəlir. Çatdağın uzunluğu eni və dərinliyi ölçülür və mm-ilə yaxud materialın uzunluğunun hissələri ilə göstərilir. Dülgər məmulatında çatdaqlara qətiyyən yol verilmir, taxta- şalban materiallarına gəldikdə isə onların çeşidindən asılı olmaqla, məhdud miqdarda və ölçülərdə çatdaq olmasına yol verilir. Quruma nəticəsində əmələ gələn çatdaqlar taxta-şalban materiallarının düzgün qurumadığını göstərir.
zədəli yerlər əmələ gəlir. Bəzi həşərat yalnız ağacların qabığını deşir, digərləri isə 46 ağac yeyeən, ağac gəmirən və ağac ovan olur. həşəratlar zəif yaxud qurumuş ağaclara toxunur və ona görədə həşərat zədələyən ağaclar ağacın aşağı keyfiyyətdə olduğunu göstərir. Həşərat zədələri üzdən (5 mm-ə qədər), dərinlikdə, dərin və ovuntulu olur. Dərin zədələrə yalnız aşağı çeşidli taxta-şalbanda yol verilir. Dülgər məmulatında zahirə çıxan zədələrə mantar tıxanır. Ağaca həşərat nəinki meşədə, hətta anbarda və hazır məmulatda toxuna bilər. Məsələn, şam ağacı taxtalarına çox vaxt anbarda böcək (şam ağacı qurdu), binaların ağac hissələrində ağac ovan qurd və qara uzun bığ böcək, mebel isə mebel qurdu (taxta qurdu, may böcəyi toxunur). Böcəyin süfrəsi bəzən ağacı çürük hala salır. Ağac yeyən həşarata qarşı əsas mübarizə üsülu zədələnmiş ağaca zəhərli mayelə hopdurmaqdan və zəhərli qaz verməkdən ibarətdir. Ağacın içində qeyri-normal çöküntülər. Ağacın bəzi sahələrində qatran yaxud su həddən artıq toplaşır. Qatran toplaşan yerlərdə cürbəcür qatran nöqsanları (qatranlama, qatran cibi, qatran xərçəngi), su toplaşan yerlərdə isə su qatı əmələ gəlir. Qatran ağacın bəzək əməliyyatını çətinləşdirir, su qatı isə ağacı yumşaldır və həmin ağac quruyanda nazik çatdaqlar törənir.
Buruq lifli ağacda liflər yay şəklində, düyünlü ağacda isə dalğa vari yerləşir. Taxtada, tirdə və detallarda rast gələn buruq lifli yerlər həmişə xüsusən yaranan zaman, ağacın möhkəmliyini kəskin aşağı salır və əyilməsinə səbəb olur; bu səbəbdən buruq lifliliyə yalnız çox məhdud midarda yol verilir. Buruq lifliliyin miqdarı liflərin düz
47 istiqamətdən kənara çıxması ilə müəyyən edilir və materialın hər bir metr uzununa nisbətən sm-lə yaxud %-lə göstərilir. Eyni şalbanlar və nahamar taxtalar doğranan zaman ağacın liflərinin çoxusu kəsilir və bunun nəticəsində istehsala buruq lifliliyi əmələ gəli ki, belə hallarda da detallar illik həlqələr boyunca yarılır. Düyün – liflərin dalğavari yaxud dolaşıq yerləşməsindən ibarət olaraq, adətən iri ağacların kökünə yaxud hissələrində, habelə fır deyilən nöqsanların olduğu yerlərdə əmələ gəlir; həmin fırların səthi isə hamar, yaxud qabarıq olur. Illik həlqələrin budaqlar və cücərmələr zonasında olan yerli əyintilərinə qıvrım deyilir. Tirin yaxud detalların kənarında rast gələn qıvrımlar onların möhkəmliyini xeyli aşağı salır.
gövdəli en kəsiyi dairə şəklinə yaxın olan və hər bir metr yuxarı getdikcə ən çoxu bir sm. nazikləşən ağaclardır. Bu normaların pozulması gövdənin nöqsanı sayılır. Həmin qüsurlardan əyriliyi, illik həlqələrin ekssentrik yerləşməsini, ağacın özəkdən hər iki tərəfə doğru müxtəlif sıxlıqda və bərklikdə olmasını, cütözəkliliyi, gövdənin yuxarı gerdikcə həddindən artıq nazikləşməsini, gövdənin aşağı hissəsindəki deşikləri və fırları göstərmək olar. Gövdəsi nöqsanlı ağaclar doğranıb taxta materialı şəklinə salınanda tullantısı artır və ondan yüksək çeşidli materialların alınması azalır. Çürük. Bütün çürüklər ağacın parazit göbələklər tərəfindən zədələnməsinin nəticəsidir. Çürük törədən çoxlu miqdarda göbələk vardır. Bunların bəziləri yalnız parenximlə qidalanıb az zərərli sayılır, digərləri isə ağacın bütün hüceyrələrini
48 dağıdır. Çürük iki cür: səthi (qaralama, kiflənmə) və dərin olur. Çürümə prosesinin başlanğıc mərhələsində ağac yalnız rəngini və qoxusunu itirir. Sonra isə qismən və getdikcə tamamilə dağılır. Çürük zahiri görünüşünə, rənginə (qaraltı, qəhvəyi qaraltı, qızarma, ağ kif, mərmərə oxşar kif, ləkə) ağacın gövdəsində yerləşdiyi yerinə (üst oduncaq hissəsində, içərisində saxta nüvə) və habelə ağacın dağılması dərəcəsinə görə müəyyənləşdirilir. Çürüklər bir qayda olaraq ağac məmulatda yol verilməməlidir və taxta-şalban detallara doğranan yaxud yonulan zaman bu nöqsanlar rədd edilməlidir. Taxta- şalban materiallarında çürüyan miqdarı məhdud edilmişdir; bu nöqsan taxta- şalban materiallarının çeşidini xeyli aşağı salır. Quru binalarda istismar edilən məmulatda müstəsna olaraq, bəzən göbələk zədələrinin başlanğıc mərhələlərinə, məsələn, saxta nüvələrə yol verilir. Lakin burada zədələnmiş hissələrin bərkliyi sağlam hissələrin bərkliyindən fərqlənməməlidir. Çürük törədən göbələklər ağaclara meşədə və ağac materiallarına isə anbarda toxuna bilər. Çürük törədən göbələklərin həyat fəaliyyəti üçün yüksək rütubət tələb olunur; quru ağacda çürümə prosesi dayanır.
etmir, çünki çox zaman bu hallar kimyəvi reaksiyalar nəticəsində baş verir və ağacın fiziki-mexaniki xassələrinə təsir yetirmir. Belə rənglərə gün qaraltısı, suyun törətdiyi sarılıq və s. suda həll olmuş duzların təsiri altında törənmiş boz qara ləkələr daxildir. 49
yarımfabrikatlarının keyfiyyətinin təhlili Istehlak bazarına daxil olan ağac yarımfabrikatlarının keyfiyyətini təhlil edərkən dərnəgül yolunda yerləşən ağac və ağac məmulatları satışı ilə məşğul olan ticarət təşkilatlarına baxış keşirdim. Burada məqsəd malın keyfiyyətinə təsir edən amillərin aşkara çıxarılması, mal ilə rəftar, saxlanma şəraiti və sair. Ilk növbədə bildiyimiz kimi başqa mal qruplarından fərqli olaraq ağac xammalı və ağac yarımfabrikatlarının saxlanma şəraiti düzgün seçilməlidir. Atmosfer təsiri, rütubətli hava şəraiti ağac məmularlarının formasının dəyişməsinə (əyilmə, quruma, şişmə və s.), keyfiyyətinin aşağı düşməsinə və başqa nöqsanların yaranmasına təsir edə
bilər. Ağacdan
olan materiallarıın saxlanma şəraiti
keyfiyyətin qiymətləndirilməsində böyük rol oynayır. Çünki uzun müddət ticarət təşkilatlarında qalan mallar əgər düzgün saxlanmazsa rütubətdən şişər, ağac yeyən xırda canlıların hücumuna məruz qalar. Blləliklə istehlakçıya çürüməyə məruz qalan malların satışı heçdə düzgün olmazdı. Ağac mallarını təmiz yerlərdə saxlamaqdan başqa, onların üzərlərini qətran, mis kuporosu, karbol turşusu yaxud üst qatlarını azca yandırmaqla tez xarab olmasının qarşısı alınmış olur. Ağac yarımfabrikatlarının çeşidini hər şeydən əvvəl təyinatına, təbiətinə emalının xüsusiyyəinə və görünüşünə görə öyrənirik. 50
Hər qrupu ayrılıqda nəzərdən keçirərkən ona hansı tərzdə məmulatlar daxil olduğunu, onların ölçülərini, növlülük əlamətlərini və keyfiyyət və kəmiyyət tələblərini bilmək lazımdır. Bunun üçün materialların müsbət və çatışmayan cəhətlərinə fikir vermək lazımdır. Ticarət şəbəkələrində çox sayda məmulatlara rast gəlmək mümkündür, amma keyfiyyətli mal almaq üçün məmulatın saxlanma şəraitinə diqqət yetirməyimiz məqsədə uyğun olardı.
51
və yarımfabrikatının qorunub saxlanmasına kömək edən amillər Dəyişkən rütubət və temperatur təsiri altında ağac çatlayır və əyilir. Habelə çürümə, həşarat və od təsiri altında dağılır. Müasir texnika ağacın dağılmaqdan qorunması üçün etibarlı üsullardan istifadə edir. Bunlardan ağacın qurudulmasını, davamlı örtük maddələri ilə sürtülməsini yaxud hopdurulmasını, ağacın qaza verilməsini göstərmək olar. Bu məqədlər üçün tətbiq edilən profilaktik tədbirlər çox zaman dondurmaq, yumaq və anbarların sanitar qaydalarına ciddi riayət etməkdən ibarətdir. Ağacın çürüməkdən və yanmaqdan mühafizəsi konstruktiv və kimyəvi üsullarla aparılır.
yüksək tezlikli cərəyanlar vasitəsilə istismar nəmliyinə qədər qurudulur. Ağacın anbarlarda qurudulması – uzun müddət tələb edir. Həm də bu anbarlar düzgün planlaşdırılmalı, taxta-şalban materialları burada düzgün yığılmalı və anbar sahəsi və tikililərin sanitar vəziyyəti üzərində daima nəzarət aparılmalıdır. Bu üsul havada qurutma yaxud təbii qurutma üsulu deyil; bu üsul inşaat yaxud dülgər materiallarının 15-17 % nəmliyə qədər qurudulması üçün tətbiq edilir. Ağacın kamerada qurudulması üsulu – ağac emalı müəssisələrində geniş yayılmışdır. Quruducu kamerada ağacın bərabər qaydada və tez quruması üçün, yəni
52 havanın cərəyanının hərəkət surətinin nizamlaşdırılması üçün lazimi şəraitm yaradılır; ağacın çatlamaqdan və əyilməkdən mühafizə edilməsi üçün quruducu kamerada onu qabaqca nəmlə doldurulmuş qızğın havada qızdırırlar. Kamerada qurudulan ağacın keyfiyyətinin yüksək səviyyədə saxlanması üçün cinsinə, qalınlığına və təyinatına görə hər ağaca aid bir müvafiq rejimə riayət olunmalıdır. Sabit örtüklərin çəkilməsi – uzun müddət istismar edilməsi ağac məmulatının səthinə ağac atmosfer rütubətindən qoruyan lak-boyaq örtüyü çəkilir ki, bununla da ağac məmulatı çatlamaqdan, əyilməkdən və çürüməkdən qorunur. Hopdurma – ağacın dağılmasının qarşısının alınması məqsədi ilə hopdurma üsulundan dəmir yolu şpalları istehsalında geniş istifadə edilir. Hopdurucu maddələrin tərkibində ağacı çürüməkdən qoruyan antiseptiklər və ziyanvericiləri məhv edən zəhərlər vardır. Qaza vermək – ağacın qaza verilməsi üsulu zədələnmiş ağacın içindəki ziyanvericilərin sürfələrinin məhv edilməsi üçün tətbiq edilir. Burada taxta-şalban materiallar yaxud ağac məmulatlar hermetik qapalı qaz kamerasına yerləşdirilir və orada müəyyən müddət zəhərli buxar təsiri altında saxlanılır. Dondurma üsulu – ağacın çürüməkdən və çatlamaqdan qorunması üçün hörmə məmulat hazırlayan faner zavodlarında və müəssisələrində dondurma üsulu tətbiq edilir. Qışda yaxud payızda tədarük ediləsi ağac qarın altında saxlanılıb sulanır və üstünə ağac kəpəyi tökülür, sonra yay gələndə ağacın donu açılıb istehsala verilir. Dondurma üsulu ağacın keyfiyyətinin qorunması üçün ən yaxşı üsuldur. 53 Ağacın saxlanmasına dair əsas şərtlər. – ağacı bir yerdə saxlayan zaman ona göbələk toxunduqda, xüsusən qaraldıqda, kifləndikdə və çatladıqda ağacın qiymətli xassələri aşağı düşür. Bunun qarşısını almaq üçün aşağıdakı profilaktik tədbirlər aparılmalıdır: a) yaş ağac örtüklü çtapellərdə saxlanmalı və bunlar elə yığılmalıdır ki, bütün ştapellərin arasında hava sərbəst cərəyan edə bilsin; b) quru ağac quru və havası dəyişilə bilən binalarda saxlanmalıdır; v) anbarın ərazisində olan zibil və xüsusən çürümüş ağaclar müntəzəm olaraq kənar edilməli və ərazi əhəng məhlulu ilə dezinfeksiya edilməlidir; q) ştapellərə yığılmış taxtaların başlarını perpendikulyar düşən günəş şüaları və quru külək təsirindən qorumaq üçün taxtalar baş-başa düzülməli, bərk ağac cinslərinin başlarına isə gil yaxud zamaska sürtülməli, kağız yapışdırılmalı, yaxud lövhələrdən hasar çəkilməlidir.
54
Təhlil və müşahidələr göstərdi ki, son dövürdə ağac və ağac yarımfabrikatları əmtəə dövriyyəsində əhəmiyyətli yer tutur Ağac təbii xammal və ya istifadə vasitəsi kimi insanlara çox qədimdən məlumdur. Bundan əlavə onlar digər növ məmulatların, tikinti, istehsalat və sənaye sahələrinin inkişafına təkan verən ən samballı bazaya çevrilir. Ağac və meşə əmtəələri öz-özlüyündə tükənməz resurslara malikdir. Onlar adi, emal edilmiş halda, hətta çürüntülərindən, yonqarlarından, kəpəyindən, köklərindən və budaqlarından, tərkibində olan aşılayıcı və qətranlı maddələrindən tam mənada isifadə etməyə imkan verir. Meşə kimyası, kağız-karton, sellüloza, süni ipək istehsalı sahələri demək olar ki, tamamilə meşə və ağac materiallarından istifadəyə əsaslanır. Ağacşünaslığın həm də əmtəəşünas-ekspert elmi mövqeindən öyrənilməsi hər il çoxlu yeniliklərin meydana gəlməsinə, əmtəə istehsalı və əlaqələrinin inkişafına təkan verir.
Təhlil göstərdi ki, əmtəəşünaslıqda ağacın oduncağı ekspertlər tərəfindən daha geniş öyrənilir. Bundan əlavə ağac əsasında hazırlanan tikinti materialları, mebel və digər məişət üçün malların çeşidi və keyfiyyəti əmtəəşünaslığın müxtəlif bölmələrində ciddi nəzərdən keçirilir. Bu da yeni istehlak xassələrinə malik olan istehlak mallarının meydana gəlməsinə, onların istehsalının artırılmasına, çeşidi və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına köklü surətdə kömək edir.
55 Lakin son dövürdə əhali hazır ağac materialları və yarımfabrikatlarını almaqla onlardan öz istəklərinə və təxəyyülünə uyğun olaraq məişət üçün təmir işlərində, tikintidə, bəzi əşyaların hazırlanmasına istifadə edirlər. Hazırki dövürdə də ağac ən müasir xammal mənbəi hesab edilir. Çoxlu taxta şalban, mişar materialı, oduncaq, yonqarlı plitələri, siyrilmiş materiallar, fanerlər ağacdan istifadə edilməklə hazırlanır. Ağac artıq sellüloza, kağız, ipək, lif, plenka, dərman maddələri və çoxlu sayda digər qiymətli materiallar istehsalı üçün əsas xammal mənbəidir. Azərbaycanda bitki ağac cinsləri özünün və oduncağının keyfiyyət göstəricilərinə görə dünya miqyasında üstün tektura və bəzək keyfiyyətlərinə malikdirlər. Bu ağacların ehtiyatının çox az olmasına baxmayaraq (Azərbaycan ərazisinin 11 %-ə qədəri meşədir) onlar dəyərinə, sambalına və kefiyyətinə görə bütövlükdə Rusiyanın ərazisində bitən iynəyarpaqlı ağacların dəyərinin 35-50%-ə qədərini əhatə edə bilər. Odur ki, Azərbaycanda ağac mallarının çeşidi və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına, istehsalı və satışının inkişafına kömək edən bütün imkanlar nəzərə alınmalıdır.
Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq aşağıdakı təklifləri irəli sürməyi məqsədə uyğun görürəm. 1.Yaxşı olardı ki, Azərbaycanda bitən zəngin teksturalı palıd, çinar, fıstıq, ağcaqayın, qoz, şabalıd, qaraağac və bu kimi ağac növlərinin sənayedə xam halda
56 oduncaq kimi tətbiqi məhdudlaşdırılmış olsun və uyğun olaraq zəngin teksturalı siyrilmiş şipon, faner üzlük materiallarının istehsalı və satışı təşkil edilsin. 2.Təhlil göstərir ki, zəngin teksturalı ağac cinslərinin tətbiqini rütubətə və çürüməyə daha davamlı olan və yüngül iynəyarpaqlı ağac cinsləri ilə əvəz edilməsi üçün dövlət səviyyəsində tədbir görülməsini də vacib hesab edirəm. 3.Azərbaycanda meşəçiliyin inkişafı üçün böyük şərait vardır.Yaxşı olardı ki, hazırda yaranan xüsusi fermer təsərrüfatları arasında meşə zolağı salınması üçün ehtiyat torpaq fondu ayrılsın və meşəçiliyin ən yaxşı ağac cinsləri üzrə inkişafı bu cür istiqamətlənmiş olsun.
57
Ədəbiyyat 1. Ə.P.Həsənov, C.M.Vəliməmmədov, N.N.Həsənov, T.R.Osmanov və başqaları.”Qeri-ərzaq mallarının ekspertizası” II hissə, Çaşıoğlu 2006
Ə.P.Həsənov, C.M.Vəliməmmədov, N.N.Həsənov, T.R.Osmanov, S.B.Dadaşov və başqaları.”Qeri-ərzaq mallarının laboratoriya tədqiqatı” Bakı 2001 3. Ə.P.Həsənov, C.M.Vəliməmmədov, N.N.Həsənov, T.R.Osmanov və başqaları “İstehlak mallarının nəzəri əsasları ” Bakı 2003
Ə.P.Həsənov, C.M.Vəliməmmədov, N.N.Həsənov, T.R.Osmanov və başqaları “Əmtəəşünaslığın nəzəri əsasları ” Bakı 2003
Ə.P.Həsənov və başqaları. Qeyri-ərzaq mallarının ekspertizasının praktikumu. “İqtisad universiteti”2014
N.M.Ağabəyov “Oduncaqşünaslıq və meşə əmtəəşünaslığının əsasları” “Maarif nəşriyyatı” 1990
Q.Xanməmmədov, A.Bədəlov “İnşaat materialları” “Marif” 1971 8. Azərbaycan respublikasının statistik göstəriciləri. 2009 9. Н.С.Алексейев, Д.М.Орлов, М.Д.Резонов. Metal, inşaat və ağac malları. Bakı 1962.
Д.И.Брозовский и др.Товароведение промышленных товаров (пластмассы, хозяйственных и страительных товары). Москва Экономика 1979
Ю.И.Марев Товароведение металлохозяйственных и елоктробытовых товаров. Москва Экономика 1986 58
А.В.Викторов и др. Справочних товароведа непродовольственных товаров. 3 т. Москва Экономика 1990 13. М.А.Николоева Товароведение експертиза.Москва 1998 14. Г.И.Горчаков. Строительные материалы. Москва, 1981 15. Д.Фенгел, Г. Вегенер Древесина химия, ултраструктура реакции. Москва, «ЛП», 1988
Е.С.Пояк, Спровочник товароведа непродовольственных товаров. Москва «Экономика», 1990 том 3
Н.С.Алексеев. Товароведение хозяйственных товаров. Том 1 Москва, «Экономика»,1989
В.Н.Голь и др. Справочник товароведа непродовольственных товаров. Москва «Экономика», 1984 том 3
И.М. Лифиц и др. Исследование непродовольственных товаров. Москва «Экономика», 1988.
Н.А.Николаева Товароведение потребительских товаров (теоретические основы) Москва, «Экономика» 1998 21. İntrnet materialları. Yüklə 317,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|