F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

tu
r

---

65 
Cəd. 3.1.- də, şək. 3.10.- da təqdim olunmuş 
müxtəlif emal üsullarının tətbiq məqsədləri haqqında 
qısa məlumat verilmişdir. 
 
Cədvəl 3.1. Termiki emal üsulları və üsulun məqsədi. 
 
Emal üsulu 
Məqsəd 
Diffuziyaya qədər, 
1050-1250
0
C 
Kristal rüşeymlərinin kompensasiyası (S, C). 
Kobud dənəcik alma, 
950-1100
0
C 
Mexanik emalın yaxşılaşdırılması. 
Tabalma, 
900-1100
0
C 
Xam dəmirdə Fe
3
C qrafitə çevrilir. 
Normal közərtmə, 
800-920
0
C 
Eyni ölçülü, narın dənəcikli struktur, α-γ- 
çevrilməsi. 
Yumşaq közərtmə, 
620-840
0
C 
Yarpaq perlitin dənəli perlitə çevrilməsi, C>0,5% 
polada formavermənin yaxşılaşdırılması. 
Rekristallizasiya, 
500-700
0
C 
Soyuq emaldan sonra dənəciklərin narınlaşması və 
bərkiməni aradan qaldırma. 
Gərginliyi azaltma,
500-650
0
C 
Qalıq gərginliklərin ≤4...10N/mm
2
azaldılması, isti 
deformasiya, qaynaq və tökmədən sonra 
xüsusiyyətlərin yaxşılaşdırılması. 
Hidrogendən azad etmə, 
≈250
0
C 
Qaynaqdan sonra qalıq hidrogenin axması 
(effuziyası). 
 
 
 
3.2. L
egirləyici elementlərin poladın fiziki-
me
xaniki xüsusiyyətlərinə təsiri 
Dəmir-karbon 
hal 
diaqramının 
analizindən 
məlumdur ki, şərti olaraq dəmir-karbon ərintisinin 
tərkibində yalnız dəmir və karbonun olduğu qəbul 

---

66 
edilmiş və digər elementlərin miqdarının norma 
daxilində olması ilə əlaqədar olaraq, onların təsirləri 
nəzərə alınmamışdır. Poladın tərkibində olabilən və bu 
tərkibə qoşulabilən elementləri nəzərə alaraq, şək. 
3.10.- da sxem təklif olunmuşdir.