Ət və iqtisadiyyat Gürcüstan Konstitusiyasında n ə s ə
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ə
miştirakını t
min etm
ə k üçün öz t ə ş
bbüsl
rinizi (
ə g
r bel
bir şey varınızdırsa) t ə svir ed
ə siniz.
Usupaşvili - Respublikaçılar
www.partiebi.ge
11
Qadın hüquqlarının müdafiəsi və gender bərabərliyinin bərqərar olunması qadın hüquqlarını qorumaq üçün bir sıra qanunvericilik dəyişikliklərinə baxmayaraq, çox hallarda, yalnız sözlə deyilir. Gürcüstan Parlamentində cinsiyyətinə görə qadın qətllərini (femisid) ayrıca cinayət kimi tanımanı, siyasi fəaliyyətdə qadınları qoşmağı həvəsləndirənlər (seçki siyahısında gender kvotalar) qanun layihələri uğur qazana bilmədilər. Qanunvericilik və xüsusi ilə də, icraçı səviyyədə qadın və kişi arasında mövcud olan bərabərsizliyi aradan qaldırmaq üçün daha çox səy gərəkdir. Siyasətdə qadınların iştirakını həvəsləndirən qanunvericilik mexanizmlərini gətirmək yenədə aktual mövzu olaraq qalır. Problemlərin geniş diapazonu sistemli və dərin yanaşmanı formalaşdırmanın zəruriliyini şərtləndirir. Ən böyük iş qadınlara qarşı törədilən zorakılığa qarşı və onların ağır sosial vziyyətini aradan qaldırmaq üçün mexanizmləri hazırlamaq və işə salmaqdır. Bunun üçün zəif altqrupları eyniləşdirmək və fərdi yanaşmanı formalaşdırmaq gərəkdir. Belə altqruplar kimi: -
-
tənha və sığıncağı olmayan qocaları -
qaçqın qadınları -
submədəni və marqinallaşdırılmış qrup nümayəndələri olan qadınları (etnik, dini, LBT qrup qadın nümayədələrini) -
kənddə yaşayan qadınları -
evdar xanımları -
məhbus, prostitusiyaya qoşulmuş və narkotikə mübtəla olan qadınları hesab edə biərik. Qadınların siyasətdə iştiraklarını həvəsləndirəcək qanunvericilik mexanizmlərini gətirmək yenə də aktual mövzu olaraq qalacaqdır. Qərarın alınma prosesində qadınların lazımınca təmsil olunmaları ədalətlidir. ə yata keçirilm ə si il
ə bağlı partiyanız n ə kimi probleml ə r görür v ə Gürcüstanda h ə r bir uşağın hüququnun qorunması üçün n ə kimi siyas ə t yürütm
ə yi düşünürsünüz? Uşaqlar və yaşlılara qeyri-bərabər yanaşma, yoxsulluq, küçədə yaşamaq, zorakılıq və trefiking, ölüm halları ən əhəmiyyətli ptoblemlərdən olaraq qalır. Onların hüquqları və rifahları məsələlərinin aktuallaşdırılması və büdcədə əks olunması gərəkdir. Küçədə yaşayan uşaqların resosiallaşdırılması və reabilitasiyası mexanizmləri yaradılmalıdır. Aksent xüsusi ilə uşaqları tərk etməyi prevensiya edən dövlət proqramlarının hazırlanması üzərinə edilməliməlidir. Sığınacağı olmayan qocalar üçün icma evləri yaradılmalıdır. 7. Xahiş edirik, ekoloji c
h
td
n daha sağlam v ə t
hlük
siz mühiti yaratmaq üçün t ə klifl
ə rinizi (bel ə si varsa) söyl
y
siniz. Siyasətimiz fokusuna ətrafmühiti qorumaq məsələlərini daxil etmək onu sübuta yetirir ki, ətrafmühitin tənzzülü iqtisadi olaraq zərərlidir və əksinə, ətrafmühiti qorumaq iqtisadicə sərfəlidir. Ətrafmühitə vurulmuş zərərin və onun sosial və mədəni nəticələrinin aradan qaldırılması daha baha başa gəlir, nəinki iqtisadi və resurslardan aqilanə istifadə etmək(bu bir dəfə və qısa perspektivdə, daha çox sərmayə tələb edir, ancaq uzunmüddətli perspektivdə sərfəlidir). Bu baxımdan xüsusi diqqətə yüksəkdağlı regionlarda qorunmuş ərazilərin inkişafı və onların ətrafında iqtisadi aktivliklərin yayılması layiqdir. Artıq mövcud olan praktikadan bəlli olunur ki, müdafiə olan ərazilərin yaradıldığı yerdə, yerli icma iqtisadi aktivliyi asandca mənimsəyir, gesthauzlar yaranır, kəndtəsərrüfatı məhsullarının istehsalatı yaradılır, ekoturizmin infrastrukturu inkişaf edir, özünəmıxsus və dayanıqlı icma iqtisadiyyar infrastruktur yaradılır. Usupaşvili - Respublikaçılar
www.partiebi.ge
12
Müdafiə olunan ərazilər həmçinin su qaynaqlarının saxlanılması üçün vacibdir. Şərqi Gürcüstan, ən əvvəli də Tbilisi, cəmi Gürcüstan əhalisinin təxminən 1,5 mln insanı, Pşav-Xevsureti çaylarından gələn sulardan asılıdır. Əgər şərqi Gürcüstan Meşələrinin tənəzzülə uğraması davam etsə bu su təhlükə altında qalacaqdır. Onları bərpa etmək isə daha baha başagələn və daha uzunmüddətli prosesi tələb edəndir. Təbii qaynaqların qeyri-rasional istismarı böyük problemdir. Hazırda ətrafmühitə müdaxilə etməni necə olmasına dair və sərmayəçinin ətrafmühitə vurduğu zərərə görə nə kimi tələblər olmasına dair heç bir siyasi baxıç və strategiya mövcud deyildir. Bu istiqamətdə biz aktorlararası kommunikasiyanın müvafiq mexanizmini yaradacaq və şəffaflığın lazımlı standartını quracağıq. Bu korrupsiyan və hakimiyyətdən sui- istifadə etmənnin ehtimalını azaldacaqdır. Bununla belə, nəzərə alınmalıdır ki, ətrafmühitə vurulan zərərə sosial və iqtisadi qiymət də əlavə olunur. Bütün bu bərabərliyin təhlili və qısa, orta və uzun müddətli qazanc parametrlərinə görə ətrafmühiti qoruma strategiyasını işləmək. Xüsusən urban mühitləinin ekologiyası problemləri acınacaqlı vəziyyətdədir. Bu cəhətdən inşaat sektoru və şəhərin inkişafı siyasəti, nəqliyyat infrastrukturu və ictimai mühiti səhmana salmaq məsələləri diqqət mərkəzimizdədir. 8. Ölk
ə d
yol h
r
k
ti t
ə hlük
ə sizliyini daha da yaxşılaşdırmaq üçün n ə s
xüsusi siyas
t yürütm ə yi
düşünürsünüzmü? Yol hərəkət təhlükəsizliyini yaxşılaşdırmaq üçün maşınların təxniki vəziyyətinin standartlarını müəyyənləşdirmək və maşınlar parkının icbari vaxtaşırı texniki nəzərdən keçirilməsi vacibdir; yol hərəkət qaydalarını pozmaq üçün aqil çərçivələrdə sanksiyalar sərtləşdirilməlidir; Vergi güzəştlərini gətirmə yolu ilə yeni maşınların, hibrid maşınlarının və elektrikmobillərinin idxalına dəstək olmaq lazımdır. Bunlar ətrafmühitin yaxşılaşdırılmasına imkan yaradacaqdır. 9. V
t
ndaş sektorunun/qeyri-hökum
t t
ə şkilatlarının gücl ə ndirilm
ə si üçün n ə kimi siyas ə t yürütm ə yi
düşünürsünüz? Bu məsələyə dair partiyanın mövqeyi naməlumdur. Xarici siyasət, təhlükəsizlik və beynəlxalq əlaqələr 1. Xahiş edirik, xarici siyas ə tin
ə sas prioritetl ə rini müzakir ə edin v
ə bu prioritetl ə ri gerç
ə kl
şdirm
k üçün
n ə kimi strategiyanın h ə yata keçirilm ə sini düşünürsünüz. Gürcüstan müstəqil dövlətlərin dünya sistemində ləyaqətli yer tutmalı və ökənin təhlükəsizliyi, iqtisadi artması və mədəni inkişafını təmin etmək üçün effektli xarici siyasət aparmalıdır. Bunun üçün demokratik dövlətlərin təhlükəsizliyi və əməkdaşlığının avroatlantik sistemində, regionumuzun hər bir, Gürcüstanın suverenliyinə hörmət bəsləyən, dövləti ilə mülayim qonşuluq münasibətlər dərinləşdirilməlidir. Ölkə üçün əsas təhlükə son illərdə xüsusilə fəallaşmış rus imperializmidir. Rusiyanın aqressiv məqsədləri və ambisiyaları Gürcüstan istiqamətində Abxaziya və cənubi Osetiyanı işğal etməklə və de-fakto ilhaqla bitməmişdir. Rus təhlükəsi yalnız iki ölkə arasında deyil, regional və qlobal kontekstdə müşahidə olunmalıdır.
Usupaşvili - Respublikaçılar
www.partiebi.ge
13
Ölkə üçün həmçinin silahlı münaqişələr və qonşuluqda get-gedə böyüyən hərbi-siyasi rəqabət, beynəlxalq terrorçuluq, avropada avropaya inamsızlığın artırılması , ABŞ xarici siyasətində təcridçiliyin artırılması, avroatlantik inteqrasiyasının aşağı səviyyəsi və rus aqressiyasının yüksələn tempi əhəmiyyətli təhlükə təşkil etməkdədir. Xarici siyasi çağırışlarla baş-başa gəlmək üçün daha effektli, ardıcıl və dinamik xarici siyasət hazırlanması və həyata keçirilməsi üçün bunlar lazımdır: -
Ölkənin uzunmüddətli strateji prioritetləri haqqında geniş siyasi və ictimai konsensusa nail olmaq və onu qorumaq; -
çevirmək; -
Ölkənin daxili və xarici siyasətinin daha yaxşı uyğunlaşdırılması; -
Regional miqyasda sülv və əməkdaşlıq siyasəti və iqtisadi təşəbbüslər təklif etmək; -
Strateji tərəfdaşlarla əməkdaşlıqdan konkret layihələri qabağa sürməklə daha tutarlı fayda almaq; -
Diplomatik xidmətinin hakimiyyətdə olan siyasi qüvvələrin dar partiya-seçki öhdəliklərindən tamamilə azad etmək; -
və onların fəaliyyəti və həyatının ləyaqətli şəraitlərini təmin etmək; -
2010-cu ilin Konstitusiya islahatı nəticəsində, xarici siyasəti hazırlamaqda və həyata keçirilməsində parlamentin zəifləmiş rolunun konstitusiya ya başqa mexanizmlərlə artırılması. 2. Hansı ölk
/ölk
ə l
r birl
şm
si/alyansları il
strateji, o cüml ə d
n h
rbi-strateji t ə r
fdaşlığı v
m
kdaşlığı formalaşdırmağın ya möhk
ml
tm
yin qeydin ə qalacaqsınız? Bu istiqam ə td
n
kimi addımlar atacaqsınız? Gürcüstanın
sas strateji t ə r
fdaşı kimi hansı ölk
/birl
ə şm
/alyansı görürsünüz? Gürcüstanın strateji siyasi, iqtisadi və təhlükəsizlik maraqlarını NATO-ya və Avropa İttifaqına inteqrasiya prosesinin artması və sonunda tamhüquqlu üzv olması təşkil edir. Bununla belə, həm bu prosesin uğuru, həm də iqtisadi irəliləmənin təmini NATO və Avropa İttifaqının aparıcı dövlətləri ilə, ilk növbədə, ABŞ- la strateji əməkdaşlığı dərinləşdirilməsindən asılıdır. 3. Avropa İttifaqı il ə assosialaşdırma v ə d
rin v
hat
li müqavil ə l
rinin gerç
kl
şdirm
prosesind ə xüsusi
diqq ə ti hansı m ə s
l
l
r
verirsiniz? Ölkənin qurulmasında və Gürcüstanın avropa ailəsinin bərabərhüquqlu üzvü olmasında avropanın bizə yardım etməsi üçün, Gürcüstan tərəfindən Avropa İttifaqı ilə inteqrasiyanın siyasi kursunun uğurla həyata keçirilməsi, Avropa İtitfaqı ilə dərin və əhatəli azad ticarət razılaşmasının imkanlarından effektli istifadə etməsi gərəkdir. Gürcüstana gəldikdə, ilk mərhələdə (Association, pre-accession period) yüz milyonlarla avronun, sonra isə – milyardlarla avronun ayrılması perpektivi olduqca realistikdir. Aktiv işləmək və Avropa İttifaqının struktur və başqa fondlardan, o cümlədən, avropanın regional inkişafı (ERDF), avropa sosial (ESF) və Avropa Koheziya (bərabərləşdirmə/bərabərsizliyin azaldılması-GF) fondlarından tutarlı vəsaitlər almalıyıq. Ən əhəmiyyətlisi ERDF-lə və CF-lə münasibətdir. Onlar regional inkişaf v ə regional bərabərsizliyi azaltmağa yönəldilmiş fondlardırlar. Avropa İttifaqından yardım almağın çoxcəhətli imkanlarından əhəmiyyətlisi regional siyasət və rural (kənd) inkişafıdır. Bunun nəticələri əhali üçün ən hiss olunandır, çünki onun çərçivəsində infrastruktur Usupaşvili - Respublikaçılar
www.partiebi.ge
14
layihələri həyata keçirilir: su kəmərlərinin və kanalizasiyanın, yolların və körpülərin, məktəblərin və uşaq bağçalarının tikilməsi və reabilitasiyası, muzeylərin və parkların, yaşayış korpusları və inzibati binaların səhmana salınması, həmçinin, kiçik və orta biznes üçün qrantlarla, güzəştli kreditlərlə, istehsalata başlamasını maliyyələşdirmək və s. Bununla bunlar da son dərəcə əhəmiyyətlidirlər: -
Üzvlükdən əvvəl kömək aləti; -
Bələdiyyələrarası əməkdaşlıq imkanatları; -
Üfüq 2020 (Horizon 2020). Şərq tərəfdaşlığı üzvü ölkələrinin yardım resurslarından ən əhəmiyyətlisi qonşuluq sərmayədarlıq alətidir (NIF) – nəqliyyatın, energetikanın, ətrafmühit və sosial sektorların infrastrukur layihələrini həyata keçirmək üçün əlavə resursların səfərbərliyini nəzərdə tutur. Ölkənin avropa inteqrasiyası yolunda növbəti addıma Gürcüstan hakimiyyəti tərəfindən Avropa İtitfaqına üzvlüyünün Avropa İttifaqı razılaşmasının 49-cu maddəsi əsasında rəsmi tələbi olmalıdır. Bunun üçün obyektiv əsaslar var və Gürcüstan dövləti tərəfindən siyasi iradə kəskin şəkildə qarşıya qoyulmalıdır. 4. C
ə nubi qafqaz v ə Qara d
ə niz hovuzunda n ə kimi xarici siyas ə t yürüd
ə c
ksiniz? Bu məsələyə dair partiyanın mövqeyi naməlumdur. 5. Müdafi
t
şkilatını nec
t
s
vvür edirsiniz? Milli təhlükəsizlik və müdafiə üçün dövlət uzunmüddətli siyasət hazırlamalı, ölkənin müdafiəqabiliyyətini möhkəmlətməli, demokratik dövlətlərin təhlükəsizlik sisteminə maksimum dərəcədə inteqrasiya olmalıdır. 2016-cı ilin parlament seçkilərini Gürcüstan ağır çağırışlarla qarşılayır və bu bir tək Rusiya tərəfindən ölkə ərazilərinin işğalına görə deyildir. Rusiya-Ukrayna müharibəsi, Suriya böhranı, Burləşmiş Krallıq referendumu, Avropa da çoxalmış terrorçu aktları, Türkiyədə silahlı üsyandan sonra baş verən hadisələrin və Rusiyanın get-gedə böyüyən qlobal ambisiyaları fonunda Gürcüstan təhükəsizliyinin hərbi-siyasi sistemi, daha da zəif və sınıqan olur. Eyni zamanda bizim ölkəmizdə işğalçı rejimin hər tərəfli fəallaşmağı da göz önündədir: işğal xətti boyu yerləşən kəndlərdə fəallıq, gürcü mediasında fəallıq, siyasi mühitdə və vətəndaş sektorunda fəallıq. Bu gün, son iki onillik ərzində heç vaxt olmadığı kimi, yumşaq güc fəaldır və işğal xəttinin yanında durmuş rus tankları fonunda rus təbliğat maşını daha da güc yığır. Belə şəraitlərdə əgər ölkə üçün əlavə zəmanətlər yaradılmasa ölkənin inkişafı, uğurlu, iqtisadiyyatca güclü Gürcüstan haqqında danışmamız qeyri-mümkündür. Birbaşa əcnəbi sərmayə ki, sosial cəhətdən qorunmuş və iqtisadiyyatca güclü Gürcüstan üçün bu qədər əhəmiyyət kəsb edir, yalnız sabit və təhlükəsiz ölkəyə gəlir.
Beləliklə, ilk növbədə, məhz iqtisadi böyümə və ölkənin uğuru üçün müdafiə qabiliyyətini artırmaq məqsədi ilə büdcədən daha çox vəsaitlər ayrılmalıdır. Bu gün ölkəyə həlledici, inamlı addımlar atmaq və beynəlxalq münasibətlərdə sərtcə müəyyənləşdirilmiş „qırmızı xəttlər“siyasət gərəkdir. Bu gün, heç vaxt olmadığı kimi, ölkəyə hakimiyyətdə elə siyasi qüvvə lazımdır ki, onun dəyərləri və prinsipləri ola, hansı ki işğala əməli ilə qarşı çıxır, sülh siyasətini ardıcıl aparır, beynəlxalq etibarın
Usupaşvili - Respublikaçılar
www.partiebi.ge
15
möhkəmlənməsinə meyillidir, tərəfdaşlarla münasibətdə ölkə prioritetlərini yaxşı təqdim edir və Gürcüstanın təhlükəsizlik və müdafiəsi üçün əsas məqsədləri həll etməyə çoxillik təcrübəsi var. 6. Gürcüstanın milli t ə hlük
ə sizliyinin memarlığını/prinsipl ə rini nec
ə t
ə s
vvür edirsiniz? Artıq 5 ildən çoxdur ki, Gürcüstanda Milli təhlükəsizliyin strateji sənədlərinə nəzər yetirilməyib. Bunun səbəbi bir-birinə qarışmış səriştələr, təkrarlanmış funksiyalar və hakimiyyət qolları arasında əməkdaşlıqdan kənar atmosferin olmaslıdır. Ölkənin müdafiə qabiliyyəti üçün əsas problem – təhlükələrə qeyri-adekvat olan müdafiə büdcəsi və silahlı qüvvələrin hazırlıq keyfiyyətidir. Büdcə proseslərinin siyasi konyukturadan azad və müstəqil, çoxillik və sistemli işləməsi gərəkdir. Bunun üçün bular zəruridir: -
Milli təhlükəsizliyin konsepsiyası yenidən gözdən keçirilməli və müasir çağırışlara uyğun olaraq strateji sənəd təsdiqolunmalıdır. Gürcüstanın təhlükələri qiymətləndirmə sənədinə fundamental şəkildə yenidən baxılacaqdır; -
Müdafiə haqqında qanunun qəbulu və ölkənin müdafiə qabiliyyətinin möhkəmlənməsində Müdafiə nazirliyinin aparıcı rolunun qanunvericilik qaydası üzrə təsdiqi; -
onu hökumət sistemində böhranları idarə edən mərkəz kmi transformasiya etmək; -
qərarları alan hər bir halqa və qurum üçün effektli doktrinal baza və standart fəaliyyəti prosedurlarını formalaşdırmaq; -
standartlarını yüksəltməklə və müasir təchizatla təmin etmək; -
Müdafiə nazirliyi büdcəsinin strateji, uzunmüddətli və proqramlı planlaşdırmağa keçirmək; -
Silahlı qüvvələrin sistemli yenidənqurulmasının NATO standartlarını təmin etmək məqsədi ilə, o cümlədən, müqavilə üzrə hərbi xidmətə çağrılmağın üçillik planını təsdiqləmək və rezerv və səfərbərlik konsepsiyasını işə salmaq üçün lazımlı qanunvericilik bazasını yaratmaq; -
Müdafiəqabiliyyətli prioritetlərin qabardılması və növbəti 4-8 il perspektivi ilə planlaşdırılması: quru qüvvələrinin gücləndirilməsi, havayaqarşı müdafiə vasitələrinin gücləndirilməsi, anti-tank vasitələrinin gücləndirilməsi; -
NATO və NATO üzvü ölkələri ilə strateji əməkdaşlıq həcmini və istiqamətini genişləndirmək; -
NATO, Avropa İttifaqı və BMT-nin sülh məramlı əməliyyatlarında Gürcüstan silahlı qüvvələrinin iştirakından maksimumfaydalanmaq; -
təzminat mexanizmləri ilə stimullaşdırmaq; -
Milli qavardiyanın funksiyalarının transformasiyası və böhranlar vaxtı ondan istifadə etməyin sadələşdirilməsi. Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|