Ər psixologiya elminin sürə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   50

Y.L. Sıerdin
  r
ə
hb
ərliyi  altında  həyata  keçirilmişdir. 1980
-

 ild
ə
  
L.Y.Sıerdin  
“Mə
kt
ə
bd
ə
    psixoloji    xidm
ət    şə
raitind
ə
    testl
ə
rin    t
ə
tbiqin
ə
    veril
ə
n  

 
64 
 
 
praktik    t
ə
l
ə
bl
ər    haqqında,
    1983-
cü    ildə
    is
ə
    X.Y.Liymetsin   
“Sovet  
pedaqoji    sistemind
ə
    m
ə
kt
ə
b    psixoloji    xidm
əti”
   
adlı    ə
s
ə
rl
ərinin    çap  
olunması  bu  sahə
d
ə
  
görülə
c
ək işlə
r
ə
 
ə
h
ə
miyy
ə
tli t
ə
kan  ve
rmiş  oldu.  Elə
  
h
əmin il ―Mə
kt
ə
bd
ə
  psixoloji  xidm
ət‖  adlı  Ümumittifaq  konfransı  keçirildi. 
Bu  cür  işlər  ölkə
nin    dig
ər  regionlarında  da  başlasa  da, onun  təşkilati  
formalarının,    mə
qs
ə
d,    v
ə
zif
ə
,    metod    v
ə
    f
ə
aliyy
ət    formalarının  
müə
yy
ə
nl
əşdirilmə
sind
ə
    ziddiyy
ə
tl
ər    mövcud    idi.    1982
-1987-ci    ill
ə
r  
ə
rzind
ə
    Moskva    m
ə
kt
ə
bl
ə
rind
ə
    psixoloq    v
ə
zif
ə
sinin    t
ə
sis    edilm
ə
si    v
ə
  
m
ə
kt
ə
b  psixoloji  xidm
ətinin  inkişafı  üzrə
  5 illik  eksperiment t
ə
tbiq  olundu.  
Moskva    m
ə
kt
ə
bl
ə
rind
ə
    qoyulan    bu    eksperimentin    m
ə
qs
ə
di    psixoloqun  
m
ə
kt
ə
bd
ə
   
işi    ilə
   
bağlı    nə
z
ə
ri    v
ə
    t
əşkilati    mə
s
ə
l
ə
l
ərin    işlə
nib  
hazırlanmasından,  mə
kt
ə
b    psixoloji    xidm
ət    sisteminin    yaradılması    və
  
onun    sonradan    xalq    t
əhsili    sisteminin      bütün    sahə
l
ə
rind
ə
    h
ə
yata  
keçirilmə
sini    t
ə
min    etm
ə
kd
ə
n      ibar
ə
t    idi.    H
ə
min    eksperimentin  
keçirilmə
sind
ə
  
çoxsaylı  yaradıcı  kollektivlə
r,  m
ə
kt
ə
bl
ə
rd
ə
  v
ə
  rayon  t
ə
hsil  
şöbə
l
ə
rind
ə
   
çalışan    psixoloqlar    qrupu      iştirak    edirdi.    Eksperimentlə
r
ə
   
r
ə
hb
ərlik  SSRİ  PEA
-
nın Elmi  Tədqiqat  Ümumi  və
    pedaqoji    psixologiya   
İnstitutunun    psixoloji    xidmət    laboratoriyasının    ə
m
əkdaşlarına    hə
val
ə
  
edilmişdi. Problemin nə
z
ə
ri c
ə
h
ə
td
ən öyrə
nilm
ə
si,  elmi-metodik  m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin 
eksperimental  t
ə
dqiqi  v
ə
  m
ə
kt
əb  psixoloqlarının  iş
  t
əcrübəsinin  ümumiləş
-
dirilm
əsi  o  dövrdə
 
SSRİ
-d
ə
  m
ə
kt
ə
b  psixoloji  xidm
ət  konsepsiyasının 
yaradılmasına  tə
minat  
yaratmış  oldu. 
 
 
Ötə
n  
ə
srin  80-
cı  illərinin  ortalarından  başlayaraq  Rusiyada  gə
nc  v
ə
  
inensiv  inkişaf  etmə
kd
ə
  olan bu  sah
ə
y
ə
  a
id  bir  sıra  ə
s
ə
rl
ər  çap olundu.  
Onların    sırasında  İ.V.  Dubrovinanın
 
redaktorluğu    altında    çap    olunmuş  
“Mə
kt
ə
bd
ə
  psixoloji xidm
ət”
 (M., 1984.), Y.K.Babanski,  A.A. Bodalev  v
ə
  
İ.V. Dubrovinanın redaktorluğu ilə
  
buraxılmış “Mə
kt
ə
b  psixoloji  xidm
ə
tinin 
elmi-praktik probleml
əri”
 (M.,1987) 
kimi monoqrafiyaların, İ.V.Dubrovinanın 
“Mə
kt
ə
bd
ə
  psixoloji  xidm
ət”
 
(―Советская    педагогика,‖
 
1986,  №1), 

 
65 
 
 
“Mə
kt
ə
b  psixoloji  xidm
ə
tinin  m
ə
qs
ə
d  v
ə
  v
ə
zif
ə
l
əri”
 
(«Вопросы 
психологии»,    1988,    №5),  L.A.Rodzixovskayanın
   

Psixologiya    sah
ə
sind
ə
  
praktik    f
ə
aliyy
ət  haqqında‖  («Вопросы  психологии»,  1987,  №3)
  v
ə
  s. 
adlarını qeyd etmə
k olar. 
 
T
ə
hsil sistemind
ə
 n
ə
z
ə
ri v
ə
 eksperimental  t
ədqiqatlarını ümumiləşdirə
n  
rus  psixoloqu İ.V.Dubrovina  1988
-ci    ild
ə
   

M
ə
kt
ə
b    psixoloji    xidm
ə
tinin  
inkişafının  nə
z
ə
ri  v
ə
  t
ə
tbiqi    aspektl
əri”
 
mövzusunda  doktorluq 
dissertasiyasını    müdafiə
   
etdi.    Bu  dövrdə
   
rus    psixoloqları  mə
kt
ə
bd
ə
  
psixoloji  xidm
ə
t  sisteminin t
əşkilinin  ayrı
-
ayrı  sahə
l
ə
rin
ə
 - psixodiaqnostika, 
psixokorreksiya, psixoloji  m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ə
rin  t
əşkilinə
  
aid  bir  sıra  ə
s
ə
rl
ər  çap  
etdirmişlə
r. 
 
1987-ci    ild
ə
    Moskva    m
ə
kt
ə
bl
ə
rind
ə
 
başa    çatmış    eksperimentlə
rin 
n
ə
tic
ə
l
ə
rinin    t
ə
hlili,    qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
si    v
ə
   
ümumiləşdirilmə
sinin    yekunu  
olaraq   o vaxtlar  SSRİ
-nin  t
ə
hsil  sistemind
ə
  bu  xidm
ə
t  sisteminin  t
ə
tbiqi  
z
ə
ruri  hesab  edildi  v
ə
  1989-cu  ild
ə
 
“Xalq  Tə
hsili  sistemind
ə
 Psixoloji  
xidm
ət  haqqında  Əsasnamə”
  
hazırlanaraq  bütün  r
e
spublikaların  tə
hsil  
nazirlikl
ə
rin
ə
  
göndə
rildi. 
 
XXI 
ə
srin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ən başlayaraq Rusiyanın tə
hsil sistemind
ə
 psixoloji 
xidm
ə
tin t
ətbiqi reallaşmışdır. Bu sahə
d
ə
 
rus psixoloqlarından V.A. 
Rodionov, 
O.V.Kardaşina,  M.V.Zin
ovyev
a,  A.L.Venqer,  R.S.Nemov,  E.İ.Ro
qov, 
O.A
.Davıdenko,  L.M.Fridman,    A.V.Potap
ova,  K.C.Nartova 

 
Boça
ver  v
ə
  b. 
f
ə
aliyy
ətini xüsusi
 qeyd etm
ə
k olar. 
 
1.2.3.     Az
ərbaycanda  yaş  və
  pedaqoji  psixologiya sah
ə
sind
ə
     
aparı
lm
ış  tə
dqiqatlar v
ə
  onlar
ı
n m
ə
kt
ə
b  t
əcrübə
si  
 
üçün  ə
h
ə
miyy
ə
ti 
 
Az
ərbaycanda psixologiya  elminin  inkişafı  ötə
n  
ə
srin  20-ci  ill
ə
rind
ə
n  
başlayaraq 
respublikada    ilk    ali    t
əhsil    müə
ssis
ə
l
ərinin    açılması    ilə
 
sıx
  
bağlıdır.  1919
-cu    ild
ə
    respublikada    ilk    ali    t
əhsil  müə
ssis
əsi  olan  Bakı  

 
66 
 
 
Dövlə
t    Universiteti,    1921-ci  ild
ə
    is
ə
   
ilk    Pedaqoji  İnstitut    fə
aliyy
ə
t
ə
  
başlamışdır. Hə
min  ali  m
ə
kt
ə
bl
ə
rd
ə
  pedaqogika  v
ə
  
psixologiya  kafedraları  
v
ə
 
ilk psixologiya  laboratoriyaları yaradıımışdır. Respublikada  ilk  psixologiya  
laboratoriyası  görkəmli    psixoloq  F.İbrahimbə
yovun    r
ə
hb
ə
rliyi    il
ə
    1926-
cı  
ild
ə
  
Bakı  Dövlə
t  Universitetind
ə
   t
əşkil  olunmuş  və
   burada  xronoskop, 
taxistoskop,  vizual  adaptometr,   audometr,  erqoqraf v
ə
  s.  kimi  psoxoloji  
cihazlar      quraşdırılmışdır.  Bu    laboratoriya    tə
l
ə
b
ə
l
ə
rin    psixologiya    f
ə
nni  
üzrə
  praktik m
əşğə
l
ə
l
ərini  yüksə
k s
ə
viyy
ə
d
ə
 t
əşkil etmə
y
ə
, ilk  eksperimental 
t
ə
dqiqatlar 
aparmağa  zəmin  yaratmışdır.  Belə
    laboratoriyalardan  biri    is
ə
 
1931-ci    ild
ə
    Az
ərbaycan  Dövlət  Pedaqoji  İnstitutunda,  daha  sonra  isə
 
Bakı    Xalq  Maarif  Şöbə
si  n
ə
zdind
ə
 
açılmış,  bununla  da
,    respublikada  
psixologiya  elmi  sürətli  inkişaf  yoluna  qə
d
əm  qoymuşdur.
 
 
1941-1945-ci ill
ə
rin 
Böyük  Və
t
ə
n  M
üharibə
sind
ə
n  sonra, 1947-1948-ci  
d
ə
rs  ilind
ə
n  etibar
ə
n  orta  m
ə
kt
ə
bl
ə
rin t
ədris planlarına Psixologiya  fə
nninin  
daxil    edilm
ə
si    bu    f
ə
nni    t
ə
dris    ed
ə
c
ək    ixtisaslı    mütə
x
ə
ssisl
ə
r
ə
   
böyük  
t
ə
l
əbat  doğurmuşdur. Bu tə
l
əbatı tə
min etm
ək  üçün  kadr  hazırlığı  mə
qs
ə
di  
il
ə
    el
ə
    h
ə
min  t
ə
dris    ilind
ə
n    etibar
ə
n    Az
ərbaycan    Dövlə
t    Universiteti  v
ə
 
Az
ərbaycan  Dövlə
t  Pedaqoji 
İnstitutunun  filolo
giya 
fakültə
l
ə
ri  n
ə
zdind
ə
 
m
ə
ntiq - 
psixologiya  şöbə
l
ə
ri  
yaradılmış  və
 respublikada  ilk  d
ə
f
ə
  olaraq  
ixtisaslı
 
psixoloq  kadrların  hazırlığına  başlanılmışdır.   
 
 
1957-ci  ild
ə
 
SSRİ  Psixoloqları Cə
miyy
ə
tinin  Az
ərbaycan  şöbə
si  t
ə
sis  
olunmuş,1958
-ci ild
ə
 Az
ə
rbaycan Elmi-T
ə
dqiqat Pedaqoji Elml
ər  İnstitutunda  
(İndiki  Tə
hsil    Probleml
əri  İnstitutu)   psixologiya  laboratoriyası,  bir qə
d
ə

sonra  is
ə
  Az
ərbaycan  Dövlət  Pedaqoji  İnstitutunda  mə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ə
r  
pedaqogika  v
ə
  
psixologiya  şöbə
si  t
əşkil 
 
olunmuşdur.  
1974-
cü  ildə
  
ADPİ
-
d
ə
  
iki  müstə
qil kafedra-
ümumi psixologiya, yaş və
 pedaqoji   psixologiya  
kafedraları  təşkil    olunmuşdur.    Sonralar    respublikada    pedaq
oji    t
əmayüllü  

 
67 
 
 
ali  m
ə
kt
ə
bl
ərin  şə
b
ə
k
əsi  genişlə
ndikc
ə
  h
ə
min  ali  m
ə
kt
ə
bl
ə
rd
ə
  d
ə
 
müvafiq  
olaraq  psixologiya  v
ə
  
pedaqogika  kafedraları  yaradılmışdır.
 
 
Respublikamızda  psixologiyanın  bir  elm  kimi  inkişafı  ötə
n  
ə
srin  20- 
30-cu  ill
ə
rind
ən başlanmışdır və
  
o  dövrdə
  milli  psixoloq  kadrlar  yox  idi.  
Ona    görə
    d
ə
,    yen
i    açılmış    ali  mə
kt
ə
bl
ə
rd
ə
 
psixologiyanı  rus    alimlə
ri,  
az
ərbaycanlı  filosof,  pedaqoq  və
  nevropotoloqlar  t
ədris  edirdi.  Onların  
sırasında A.O.Makovelski, Ə.K.Zəküzadə, F.Ə.İbrahimbəyov, H.B.Şaxtaxtins

ki,  S.N.Hacıyev, V.İ.Mustafayev  və
  
başqalarının 
xidm
ə
tl
əri  xüsusilə
  qeyd  
olunmalıdır.    Hə
min    aliml
ərin    yaxından    kömə
yi    v
ə
    r
ə
hb
ərliyi    altında    ilk  
milli  psixoloq-aliml
ər  hazırlanmışdır. 
 
 
Kommunist-sovet hakimiyy
ətinin bütün  dövrlə
rind
ə
 m
ə
kt
əb,  bütövlükdə
  
t
ə
hsil  sistemi  h
ə
rt
ə
r
əfli  inkişaf  etmiş,  ―sovet  adamı‖nın  tə
limi  v
ə
  t
ə
rbiy
ə
si  
m
ə
qs
ə
dl
ə
rin
ə
  xidm
ə
t  ed
ən  ideoloji  müə
ssis
ə
  
rolunu  oynayırdı.  Ona  görə
  
d
ə

bilik  uğrunda  mübarizə
, t
ə
lim v
ə
 t
ə
rbiy
ə
nin  t
ə
xir
əsalınmaz  mə
s
ə
l
ə
l
ə
rinin  
h
ə
lli 
ə
h
ə
miyy
ə
tli  d
ə
r
ə
c
ə
d
ə
  pedaqoji  ka
dr  hazırlığının  sə
viyy
ə
sind
ən  asılı  
idi.  Ali  v
ə
  
orta  ixtisas  müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
 g
ə
l
ə
c
ək  müə
llim  v
ə
  t
ə
rbiy
əçilə
rin  
peşə
-
ixtisas    hazırlığı    sistemində
    pedaqogika    f
ə
nni    il
ə
   
yanaşı,    ümumi,  
yaş  və
  
pedaqoji  psixologiyanın  tə
drisin
ə
   xeyli  saat 
ayrılsa da, ötə

ə
srin 
20-30-cu    ill
ə
rind
ə
  m
ə
kt
ə
bd
ə
    psixologiya    elmin
ə
   
yardımçı  bir  vasitə
  kimi 
baxıldığından
  m
ə
kt
ə
bin  vacib  v
ə
  t
ə
xir
əsalınmaz  problemlə
rinin    h
ə
llind
ə
 
özünün    tə
tbiqi   
imkanlarını    reallaşdıra    bilmir
di.  T
ə
hsil    sistemi    h
ə
min  
döv
rd
ə
 psixoloji  t
ədqiqatlar  üçün  də
  yegan
ə
  v
ə
  
ə
sas  t
ə
tbiq  sah
ə
si  idi.  
Psixoloji    t
ədqiqatlar    müə
llim
ə
  v
ə
  m
ə
kt
ə
b
ə
   
kömə
k    m
ə
qs
ə
dl
ə
rin
ə
  
istiqam
ə
tl
ə
ndiyind
ən  yaş  və
 pedaqoji  psixologiya elml
ə
ri  sah
ə
sind
ə
  
inkişaf  
daha  sürə
tl
ə
  gedirdi.  Profes
sor Ə.Ə.Əlizadə
nin qeyd  e
tdiyi kimi, bu dövrdə
 
psixologiyanın    ə
h
ə
miyy
ə
ti  xalq    t
ə
s
ərrüfatının    heç    bir    sahə
sind
ə
  xalq  
maarifind
ə
   
olduğu    kimi  aydın  tə
s
əvvür    edilmirdi.    Başqa    sözlə
,  
respublikada  yaş  və
  
pedaqoji  psixologiyanın inkişaf  vüsə
ti, nec
ə
  dey
ə
rl
ə
r,  
bilavasit
ə
 
praktikanın  tə
l
əbatını ifadə
  edirdi.   

 
68 
 
 
 
1920-ci    ill
ə
rd
ə
 
respublikada    psixologiyaya  aid  bir    neçə
    d
ə
rslik  
(Mühiddin.  ―Psixologiya‖,  (Bakı,  1923;)  A.Əfəndiyev.―Fə
nni-t
ə
rbiy
ə‖,  (Bakı,  
1925;)  A.O.Makovelski. ―Pedoloji‖. (Bakı,  1929)  nəşr  olunsa  da,  onların  
ə
ks
ə
riyy
ə
ti    h
ə
m    elmi-metodoloji,    h
ə
m    d
ə
    dil    v
ə
    terminoloji    c
ə
h
ə
td
ə
n  
mükə
mm
ə
l  deyildi.  1946-
cı ildə
 rus psixoloqu  B.M.Teplovun  orta  m
ə
kt
ə
bl
ə
r  
üçün    yazdığı  ―Psixologiya‖  də
rsliyi    Az
ə
rbaycan    dilin
ə
    t
ə
r
cümə
    edildi.  
1950,  1952,  1954-
cü  illə
rd
ə
  bu  d
ə
rsliyin  t
ə
kmill
əşdirilmiş  yeni  tərcümə
  
variantları    hazırlandı    ki,  bu  da  Azə
rbaycan    dilind
ə
    olan    psixoloji  
ə
d
əbiyyata    olan    ehtiyacın    tə
min    edilm
ə
sind
ə
    v
ə
    terminl
ərin    inkişafı  
baxımından 
 
mühüm  hadisə
 kimi qiym
ə
tl
ə
ndirilir. El
ə
  h
ə
min  il  Az
ərbaycanın  
görkəmli    psixoloqlarından    biri    S.H.Hacıyevin    ―Materialist    psixologiyanın  
əsasları‖  adlı  çox  də
y
ə
rli 
ə
s
əri  çap  olundu.  1948
-ci  ild
ə
n  etibar
ə

psixologiyanın orta mə
kt
ə
bl
ə
rd
ə
 t
ə
drisin
ə
 
başlanıldı. 1957
-ci  ild
ə
 Az
ə
rbaycan  
psixoloqları    ilk    də
f
ə
    olaraq   
“Pedaqogika    və
    psixologiya      terminl
əri”
  
adlı  lüğət  hazırlayaraq  çap  etdirdilə
r. 
 
Qeyd    etm
ək    lazımdır    ki,    respublikamızda    mə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ər    yaşlı  
uşaqların    psixoloji    xüsusiy
y
ə
tl
ə
rin
ə
    aid  ilk    eksperimental   
ə
s
ə
r    1949-cu  
ild
ə
    ilk    az
ərbaycanlı    psixoloq    qadın    M.N.Müstafayeva
    t
ə
r
ə
find
ə
n  
yazılmışdı
r. 
“Böyük    bağça    yaşlı    azərbaycanlı    uşaqlarda    söz  
ehtiyatının    inkişafı” 
  adlanan    h
ə
min   
ə
s
ər    müə
llifin    dissertasiya  
t
ədqiqatının  yekunu idi. Ötə

ə
srin 60-
cı illə
rind
ə
n  etibar
ən  respublikamızda  
xeyli 
sayda 
milli 
psixoloq 
kadrlar 
çalışırdı. 
Onların 
sırasında 
F.Ə.İbrahimbəyovun, 
Ə.K.Zəküyevin, 
S.N.Hacıyevin, 
M.R.Abbasovun, 
M.C.M
ə
h
ə
rr
əmovun,    Ş.S.Ağayevin,    Ə.S.Bayram
ovun,    M.S.N
ə
c
ə
fovun,  
M.Ə.Hə
mz
ə
yevin,  Z.M.Mehdizad
ənin,  Ə.Ə.Əlizadənin, Ə.Ə.Qə
dirovun v
ə
  b.  
adlarını  xüsusilə
 qeyd etm
ək  lazımdır. 1960
-1980-
cı illə
rd
ə
  
yaş  və
 pedaqoji 
psixologiya    sah
ə
sind
ə
   
aparılan  tədqiqatların    əsas    ağırlıq    mə
rk
ə
zi  m
ə
hz  
on
ların  çiyinlə
rind
ə
  
olmuşdur.  Bütün  bunların  nə
tic
ə
sidir  ki,  h
ə
min  ill
ə
rd
ə
  
Az
ərbaycanda  bir  sıra  orijinal  də
rslikl
ə
r    v
ə
  d
ə
rs    v
ə
saitl
ə
ri,    monoqrafiya  

 
69 
 
 
v
ə
  
kitablar  yazılıb  çap  edilmişdir. Onların  sırasında  Ş.S.Ağayevin  ―Uşaq  
psixologiy
ası    mə
s
ə
l
ə
l
əri‖  (B.,1966),    ―Əmə
k,  t
ə
rbiy
ə
    v
ə
   
inkişaf‖  (B.,1967), 
M.Ə.Hə
mz
əyevin  ―Ailə
d
ə
 
uşaqların  oyunlarına  rə
hb
ərlik‖  (B.,1965), 
Ə.Ə.Əlizadənin ―Uşaqlarda  diqqə
tin  t
ə
rbiy
ə
 edilm
əsi‖ (B.,1962),  ―Uşaqlarda  
kollektivlik    hissinin    t
ə
rbiy
ə
    edilm
əsi‖
 
(B.,1963),    ―Yoldaşlıq    və
    dostluq  
t
ə
rbiy
əsi‖ (B., 1964), ―Uşaqlarda yaradıcı  fə
aliyy
ətin  psixologiyası‖ (B.,1968),  
―Ailə
d
ə
   
uşaqların  cinsi    tə
rbiy
əsi‖  (B.,1968),  A.K.Abdullayevin  ―Uşaqlarda 
hafiz
ənin  inkişafı    və
    t
əşəkkülü‖  (B.,1966),  ―Uşaqlarda   
temperament    v
ə
 
hissl
ərin  inkişafı‖  (B.,1966),  Ə.Ə.Qədirovun  ―Uşaqlarda    idrak    proseslə
rinin  
inkişafı‖ (B.,1961), ―Mə
d
əni  davranış  və
  onun  t
ə
rbiy
əsi‖  (B.,1970),  ―Kiçik  
yaşlı mə
kt
ə
blil
ə
rd
ə
 
mücə
rr
ə
dl
əşdirmənin inkişafı‖ (B.,1973), Ə.S.Bayramovun  
―Ş
agirdl
ə
rd
ə
  t
ə
f
əkkürün  inkişafı‖  (B.,1962),  ―Şagirdlə
rd
ə
  
ə
qli  keyfiyy
ə
tl
ə
rin  
inkişaf    xüsisiyyə
tl
əri‖  (B.,1967),    ―Uşaqlada    ə
xlaqi    hissl
ə
rin    t
ə
rbiy
əsi‖  (B.,  
1963), 
―Gə
nclik 
v
ə
 
özünütə
rbiy
ə
 
haqqında 
söhbət‖ 
(B.,1967), 
A.U.M
ə
mm
ədovun  ―Mə
kt
ə
blil
ə
rd
ə
 
hafiz
ənin  xüsusiyyə
tl
əri‖  (B.,1974), 
Z.M.Mehdizad
ənin ―Uşaqlarda tə
f
əkkür və
 
nitqin inkişafı‖ (B.,1966),  ―Faizlə
rin  
m
ə
nims
ə
nilm
əsi  psixologiyası‖ (B., 1961)  kitabalrını və
 
s. göstə
rm
ə
k  olar.  
 
H
ə
min  ill
ə
rd
ə
    psixoloq    aliml
ə
rimiz  t
ə
r
ə
find
ən    bir    sır
a    d
ə
rslikl
ə
r    v
ə
  
d
ə
rs  v
ə
saitl
əri  hazırlanaraq  çap  olunmuşdur.  Bunlara  ―Psoxologiya‖ 
(A.K.Abdullayev,    Ş.  S.Ağayev,    Ə.K.Zəküyev,    M.N.Mustafayeva)    I    hissə
  
B.,    1960,  II  hiss
ə
 
1961.,  ―Psixologiya    (Ə.K.  Zəküyev,    F.Ə.  İbrahimbə
yov, 
M.C.M
ə
h
ə
rr
əmov, Ş.S.Ağayev, Ə.S.Bayramov, Ə.Ə.Əlizadə) B.,1964., ―Tə
lim  
psixologiyasının  bə
zi  m
ə
s
ə
l
ə
l
əri‖  (M. Ə.Hə
mz
əyev, Ş.M. Babayev) B., 1965, 
―Yaş  və
  pedaqoji  psixologiya  m
ə
s
ə
l
ə
l
əri‖  (Ş.S.Ağayev,  Ə.Ə.Əlizadə
,  
Z.M.Mehdizad
ə,  M.Ə.Hə
mz
əyev) B., 1974,  ―Yaş  və
  pedaqoji   
psixologiya‖ 
(Ş.S.Ağayev, Z.M.Mehdizadə, İ.A.Fə
r
ə
cov) I hiss
ə
,  B., 1977.,  (E.M.Quliyev,  
Q.E.Əzimov, Ə.Ə.Əlizadə
) (II hiss
ə, B.,1978., (Ə.K.Abdullayev,  A.Y.Mə
mm
ə

dov, Ə.S.Bayramov, M.Ə.Hə
mz
ə
yev) III hiss
ə, B., 1981, ―Ümimi  psixologiya‖ 
(rus dilind
ə
n t
ərcümə) B.,1982, ―Uşaq psixologiyası‖ (Z.M.Mehdizadə
 I hiss
ə


 
70 
 
 
1982,  II  hiss
ə
  1984,    III    hiss
ə
   
1988),  ―Uşaq    və
  yeniyetm
ə
l
ə
rin    cinsi  
t
ə
rbiy
əsi‖  (Ə.Ə.Əlizadə.  B.,1986),  ―Yaş  psixologiyası‖  (Ə.Ə.Qə
dirov,  
İ.N.Mə
mm
ədov. B., 1986),  ―Psixologiya‖  (Ə.S.Bayramov,  Ə.Ə.Əlizadə
. B.,  
1989)  kimi d
ə
y
ə
rli  
ə
s
ə
rl
əri  nümunə
  
göstə
rm
ə
k  olar.  
 
Ötə
n  
ə
srin  90-
cı  illə
rind
ən  başlayaraq  respublikamızda  müstə
qilliyin  
b
ə
rpa    edilm
ə
sind
ə
n    sonra  da    alim    ped
aqoqların    yaş    və
  pedaqoji  
psixologiya  sah
ə
sind
ə
  t
ədqiqatları  daha  geniş  vüsət almış,  sözün  hə
qiqi  
m
ənasında  milli  ruhli  psixologiya  də
rslikl
ə
ri,  d
ə
rs  v
ə
saitl
ə
ri  v
ə
    monoqrafiya-
ların çap olunması sahə
sind
ə
 t
ə
qdir
əlayiq işlər görülmüşdür.Ə.Q.Baxşə
liyevin 
―Azərbaycanda  psixoloji  fikrin  inkiş
a
fı‖  B.,1991,    Ə.Ə.Qədirovun  ―Uşaqlarda 
idrak  prosesl
ərinin inkişafı‖ B.,1991, M.Ə.Hə
mz
əyevin ―Pedaqoji psixologiya‖ 
B.,1991,  ―Yaş  və
  pedaqoji    psixolo
giyanın    əsasları‖  B.,  2000,    2003,  
E.M.Quliyevin  ―Kiçik  mə
kt
ə
blil
ə
rd
ə
  idrak  prosesl
ərinin inkişaf xüsisiyyə
tl
əri‖ 
B.,1995, ―Kiçik mə
kt
əblinin  psixologiyası‖,B.,2003, Ə.Ə.Əlizadə, Q.E.Əzimov, 
E.M.Quliyevin  ―Mə
kt
əblinin  psixologiyası‖ ,B.,1990,  Ə.Ə.Əlizadənin  ―Müasir  
Az
ə
rbaycan    m
ə
kt
ə
binin    psixoloji    probleml
əri‖,  B.,1998,  2004,    ―Yeni  
pedaqoji  t
ə
f
əkkür‖,  B.,2001,  R.İ.Əliyevin  ―Şagird  şə
xsiyy
ətinin  formalaş
-
masında  milli    xüsusiyyə
tl
ə
rin    n
ə
z
ə
r
ə
 
alınması‖,  B.,1995,  ―Psixologiya‖,  B., 
2002, 
―Tə
rbiy
ənin psixologiyası‖.B.,2003,
 
―Mə
kt
ə
bd
ə
 psixoloji xidm
ə
tin aktual 
m
ə
s
ə
l
ə
l
əri‖. B., ―Nurlan‖, 2004,  Ə.Ə.Qə
dirovun 
―Yaş  psixologiyası‖, B., 2002, 
A.U.  M
ə
mm
ədovun    ―Tə
limin    psixoloji   
əsasları‖  B.,  1993,  N.Z.Çə
l
ə
biyevin 
―Uşaq  psixologiyası‖  B,  2005,
     
Ə.Ə.Əlizadənin    ―İstedadlı  uşaqlar: 
Psixopedaqoji  m
ə
s
ə
l
ə
l
ər.  B.,  ADPU,  2005,  Q.E.Əzimlinin  ―Yaş  və
  pedaqoji 
psixologiy
anın  müasir  problemləri‖.  B.,  ADPU,  2006,   
A.O.  Mehrabov    v
ə
   
E.V.  B
ə
yl
ə
rovun 
―Testologiya  və
 
müasir  təhsil‖.,  B.,  ―Adiloğlu‖,  2003, 
İ.Ə.Mə
mm
ədovun    ―Mə
kt
ə
bd
ə
  psixoloji  xidm
ət.  Psixoloji  praktikanın  elmi
-
metodik probleml
ə
ri v
ə
 
yaradılması təcrübə
si. B., 2
002, N.H.Əliyevanın ―İdrak 
prosesl
ə
ri  v
ə
 
onların  diaqnostikası‖  B.,  ADPU,  2008 
    v
ə
  s.  kimi    d
ə
y
ə
rli  
ə
s
ə
rl
ərin  adlarını  qeyd  etmə
k  olar.  H
ə
min  
ə
s
ə
rl
ə
r h
ə
m  ali v
ə
 orta ixtisas 

 
71 
 
 
m
ə
kt
ə
bl
ə
rind
ə
    t
ə
l
ə
b
ə
l
ərin  pedaqoji    peçə
 
hazırlığında, 
h
ə
m  d
ə
 
onların  
psixoloji    bilikl
ə
r
ə
    yiy
ə
l
ə
nm
ə
sind
ə
 
faydalı    bilgi    mə
nb
əyi  olmuş    və
  
olmaqdadır.  
 
 
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin