Ə. Q. Abbasov

Elektrik  işıqlanması.   Müxtəlif bina və otaqlarda, açıq 
sahələrdə  süni  işıqlanmanı,  elektrik  işıqlanma  mənbələrinin 
(közərmə  lampaları,  lyuminisent  və  qövs  lampaları)  hesabına 
yaradılır. İstehsalat otaqlarını və elektrik qurğularının müxtəlif 
obyektlərini 
işıqlandırmaq  üçün  əsasən  lyuminessent 
lampalarından (aşağı və yüksək təzyiqli) istifadə olunur. 
Düzgün və gigiyenik işıqlanması yaratmaq üçün, mənbə 
tərəfindən işığın rasional paylanması təmin olunmalıdır.  
Rasional  və  gigiyenik  işıqlandırmanı  yaratmaq  üçün 
işıqlandırıcı armaturlardan istifadə olunur. 
İşığın  paylanması  qabiliyyətinə  görə  çıraqlar,    düz  və 
səpələnmiş işıqlanma,    əks olunmuş işıqlanma üstünlük təşkil 
etməklə  və  əks  olunmuş  işıqlanma  yaradan  olmaqla 
fərqlənirlər. 
Elektrik  işıqlandırılması,  ümumi  işıqlandırma  və  ya 
kombinə edilmiş işıqlandırma sistemində yerinə yetirilə bilər. 
Elektrik  işıqlandırılması,  istehsalatda  normal  işi  təmin 
edən  işçi  və  işçi  işıqlandırma  söndürüldükdə  fəaliyyət 
göstərilən  qəza  işıqlanmaya  bölünür.  Qəza  işıqlandırması, 
normal istehsal işlərinin və ya ancaq təhlükəsiz olaraq işçilərin 
köçürülməsini (evakuasiya) təmin olunmasına hesablanır. 
İstehsal otaqlarda işçi səthlərin işıqlılığı normadan aşağı 
(obyektlərin ölçülərindən və istehsalatın xarakteristikalarından 
asılı  olan)  olmamalıdır.  Bu  normalardan  asılı  olaraq, 
lampaların  gücünü,  onların  sayını  və  tavandan  olan  məsafəni 
seçirlər. 
Lüminessent lampalardan istifadə etdikdə eyni miqdarda 
elektrik  enerjisi  sərfində  közərmə  lampalara  nisbətən  1,  5-2 
dəfə artıq işıqlanma alınır. 

---

14 
 
Elektrik  işıqlandırmanın  quruluş  və  istismarına 
aşağıdakı əsas tələblər qoyulur: 
1.  Çıraqlar  elə  qaydada  yerləşdirilməlidir  ki,  onlara 
təhlükəsiz  xidmət,  əsas  elektrik  avadanlığından  gərginlik 
açılmadan  mümkün  olsun  (qapalı  paylaşdırıcı  quruluşların 
yerləşdiyi kameradan başqa). 
2.  Közərmə  lampasının  sıxaclarında  gərginliyin  rəqs 
etməsi  (artıb,  azalması)  tez-tez  və  kifayət  dərəcədə 
olmamalıdır (bununla əlaqədar lampanın işıq seli də dəyişir). 
3.  İşıqlandırıcı  qurğular,  güc  şəbəkələrindən  və  güc 
qurğularının (transformatorlar) qidalandığı mənbədən qidalana 
bilər.  Bu  halda közərmə  lampalarının  sıxaclarında  gərginliyin 
dəyişməsi normadan (-2,5

5) 

 qədər olmalıdır.  
4.  Ümumi  işıqlandırma  üçün  istifadə  olunan  çıraqları 
qidalandırmaq  üçün  gərginliyin  qiyməti  220V-dan  çox 
olmamalıdır.  Bu  halda  daha  təhlükəli  otaqlarda  və  elektrik 
cərəyanından xəsarət alma təhlükəsi daha yüksək olan yerlərdə 
lampanın  asma  hündürlüyü  döşəmədən  2,5m-dən  az 
olmamalıdır.  Lüminessent  lampalarını  (220V-da  işləyən) 
2,5m-dən az məsafələrdə quraşdırmağa icazə verilir. Bu şərtlə 
ki,  onun  kontakt  hissələrinə  təsadüfən  toxunmaq  mümkün 
olmasın.  
5.  Yüksək  təhlükəsi  olmayan  otaqlara  yerli  stasionar 
işıqlandırma  yaratmaq  üçün  közərmə  lampalı  çıraqları 
qidalandırmaq üçün 220V gərginlikdən istifadə edilməyə icazə 
verilir.  Yüksək  təhlükəli  və  xüsusi  təhlükəli  otaqların 
işıqlandırılmasında  uyğun  olaraq  36V  və  12V  gərginlikdən 
istifadə olunur.  
Nəm,  xüsusi  nəm,  isti  və  kimyəvi  aktiv  mühitə  malik 

---

15 
 
otaqlarda  yerli  işıqlandırma  üçün  xüsusi  armaturlarda  olan 
lyuminesent lampalardan istifadə etməyə icazə verilir.  
Çıraqları  şəbəkədən  qidandırmaq  üçün  alçaldığı 
transformatorlardan  (avtotransformatordan  istifadə  olunmağa 
icazə verilmir) istifadə olunur.  
6.  İşıqlandırma  qurğularına  təhlükəsiz  xidmət  şərtlərinə 
görə,  alçaq  gərginlikli  lampaları  qidalandırmaq  üçün  istifadə 
olunan ştepselli ayrıcılar, 220V qidalanan ştepselli ayrıcılardan 
fərqli olmalıdır (səhv qoşmanın qarşısını almaq üçün).  
7.  Bilavasitə  neytrala  malik  üçfazalı  transformatorla 
qidalanan  qurğularda  istifadə  edilən  lampaların  yivli  hissəsi 
sıfır naqilinə birləşdirilməlidir (fazaya birləşdirmək olmaz), bu 
halda  gərginlik  altında  olan  lampanı  dəyişdikdə  təhlükə 
azalmış  olur.  Adətən  lampaları  dəyişdikdə  gərginlik 
açılmalıdır.