Sizə bir hekayə danışacam
293
Tarixin ən böyük aktyorlarından biri, bəlkə də birincisi Al Paçinonun təqdimata
ehtiyacı varmı? Təbii ki, yox. Bu əsrarəngiz adamın həyatı hər zaman insanların diqqətini
cəlb edib. Milyonlar onun istedadının, dahiliyinin sirrini anlamağa çalışıb.
Bəs bu adam sizə öz həyat hekayəsini danışmaq istəsəydi necə? O zaman onu dinləmək
fürsətini qaçırmayın...
Sizə bir hekayə danışacam. Mən beyzbol matçına getmək istəyirdim. Beyzbolu
sevirəm. Yadımdadı, hələ 3 yaşım olanda babamla stadiona gedirdim. Düzdü, indi hər
şey bir az fərqlidi: tribunaya gəlib oturan kimi, dərhal tabloda mənim adım peyda olur.
Burda pis şey görmürəm - sadəcə insanlar belə yaradılıb.
Amma bu dəfə bir əngəl çıxdı. Matç gündüzüydü, axşam isə mən işlərimlə bağlı bir
yerdə olmalıydım. Qərara aldım ki, stadiona tez gedim, məşqi izləyim, 1-2 dənə də
inninqə baxım. İstəmirdim ki, matça axıradək baxmadan getməyim diqqət cəlb eləsin.
Başa düşürsüz də: idmançılar da artisdirlər. Təsəvvür edin, Brodveydə, hansısa tamaşa
zamanı mən elə ilk dəqiqələrdə ayağa dururam və hər kəsin gözü qarşısında zalı tərk
edirəm-necə başa düşülər? Qərara gəldim: gedəcəm, tribunada öz yerimi tutacam, sonra
isə çalışacam ki, sakitcə aradan əkilim. Amma birdən yadıma düşdü ki, matça birlikdə
gedəcəyim qadın mənim kimi məşhur şəxsdi.
Stadiona çatdım, maşından düşüb, mühafizəçidən soruşdum: “Sizin avtomobilinizin
baqajında köhnə papaqdan-zaddan bir şey var?” O baxdı, papaqla eynəyi tapandan sonra
dedi: “Ey, Al sən hələ bir buna bax, gör burda nə tapmışam! Köhnə saqqal!” Mən saqqalı
taxdım-görəsən mənim ağlım hardaydı? Stadiona gəldik, oyun başlayır və birdən
tribunadakı bütün insanlar çevrilərək mən tərəfə baxmağa başladı. Telekameralar mən
tərəfə çevrildi. Stadionda kim var, mənə tərəf baxır. “Bu nə zəhrimardı? - fikirləşdim -
Axı məndə saqqal var”.
Əlbəttə ki, bütün bunlar məni müşayiət edən qadına görəydi. Əşi, nə isə...
Amma birdən hiss elədim ki, saqqal çənəmdən sürüşür. “Axmaq bir vəziyyət yarandı.
İndi nə etməli? Saqqalı qoparıb düzəltdim-başqa nə edə bilərdim ki?
Təbbi ki, bütün bunlar saat 11 xəbərlərində göstərildi: “Maraqlıdır, niyə Al Paçino
stadiona yalançı saqqal taxaraq gəlib?”
Bu saqqalı sancaqlar muzeyinə vermək lazım idi.
Xəbərlərdə özümü görüb xeyli güldüm, amma bəzi nəticələr də çıxardım. Bir də belə
hadisə baş verməyəcək.
Hara getməyimdən asılı olmayaraq, daha mən hər yerdə necəyəmsə - elə peyda oluram.
* * *
Balaca oğlan olduğum zaman, böyük nənəm (nənəmin anası-R.C) bəzən mənə gümüş
dollar verirdi. O mənimlə həmişə çox mehriban rəftar edirdi. Nənəm mənə pulu verməyə
hazırlaşan kimi bütün ailə xorla bağırmağa başlayırdı: “Yox! Yox! Yoooox! Ona gümüş
dollar vermə!” Bu sözlər ciddiyyətlə deyilirdi - axı biz dəhşətli dərəcədə kasıb idik. Pul
mənim ovcumda peyda olan kimi hamı böyürməyə başlayırdı: “Ver! Geri qaytar!” - buna
görə də hədiyyəni aldığım üçün özümü narahat hiss eləyirdim.
* * *
Valideynlərim boşanmışdılar, mən hələ çox balacaydım. Ailənin yeganə uşağıydım,
anam, nənəm və babamla birlikdə Cənubi Bronksun çoxmənzilli evlərindən birində
yaşayırdım. Biz çox çətin dolanırdıq. Buna görə də əyrilmiş yulaf sarğısından kupon
kəsməklə Tom Miksdən mahmız (şpor) əldə etmək mümkün olduğunu biləndə
sevincimin həddi-hüdudu yoxuydu. Tom Miks qərblilərin kavboy qəhrəmanı idi. O çox
294
məşhuruydu, çox! Kağız lentlə sarınıb poçtla göndərilmiş mahmızlar əsrarəngiz anlam
daşıyırdı.
Nə isə biz mahmızları sifariş etdik. Böyük nənəm öləndə mənim təxmini 6 yaşım
olardı.
Yadımdadır, biz dəfn mərasimindən evə gəldik və məlum oldu ki, Tom Miksin
mahmızlar olan bağlaması gəlib. Sevincimin həddi - hüdudu yoxuydu. Amma birdən
xatırladım ki, nənəm yenicə ölüb. Mən mahmızlara görə sevincimdən tullanıb düşmək
istəyirdim, amma...
Mən o gün insanın içində özü ilə ziddiyətin nə olduğunu anladım.
* * *
Anam işləməsinə baxmayaraq, hər dəfə yeni film çıxanda məni kinoteatra aparmaq
üçün vaxt tapardı.
O birisi gün mən evdə tək qalır, bütün rolları ifa etməklə filmi başdan - axıracan özüm
üçün canlandırırdım. “Kədərli uikkend” filminə mən hələ çox balaca olanda baxmışdım,
amma o mənə çox ciddi təsir etmişdi. Mən ekranda baş verənləri anlamırdım, amma
heyranlıqdan tüklərim biz-biz olmuşdu. Rey Millend boş yerə “Oskar”a layiq
görülməmişdi, o bu filmdə rolunu əla oynamışdı.
“Kədərli uikend”də bir səhnə var, Millend viski butulkasını axtarır. Sərxoş olub o
şüşəni mənzildə harasa qoyub, amma indi ayılıb və onu tapmaq istəyir. Bilir ki, şüşə
hardasa buralardadı, amma dəqiq hardadı xatırlamır. Uzun müddət axtarır və sonda tapır.
Mən tez - tez bu səhnəni oynayardım. Atam məni ziyarət eləməyə gələndə, bəzən məni
də götürüb Qarledəki qohumlarının yanına aparardı və deyərdi: “Onlara butulkayla olan
səhnəni göstər”. Mən səhnəni oynayardım və hamı gülərdi. Mənsə öz-özümə
fikirləşərdim: “Onlar nəyə gülür, axı bu ciddi səhnədi?”
* * *
Bir dəfə uşaqlıqda küçə tamaşasına getmişdim, topu götürüb atdım və bir neçə
butulkanı yıxa bildim, amma mənə hədiyyə vermədilər. O gün mən heç cür özümə gələ
bilmirdim: necə oldu ki, onlar belə hərəkət elədilər? Bu nə ədalətsizlikdir?! Evə getdim
və babama hər şeyi danışdım. Amma o elə bir sifət aldı ki...o hələ də mənim gözümün
qabağından getmir. Onun sifətində bu ifadə vardı: “Səncə mən indi 6-cı mərtəbədən
pilləkənlə aşağı düşməli, 5 kvartal piyada getməli və küçə tamaşasındakı hansısa avaraya
sübut eləməliyəm ki, sən butulkaları yıxmısan və hədiyyəyə layiqsən?!” Mən bütün
bunları onun sifətindən oxudum. Bununla belə o, mənə izah eləməyə çalışdı ki, həyatda
belə şeylər də baş verir. O haqlı idi. Həqiqətən baş verir.
* * *
Anam mən hələ uğur qazanmamışdan qabaq öldü.
Yadımdadır, mənim 10 yaşım olardı. Bizim mənzil yuxarı mərtəbədəydi. Dəhşət
soyuğuydu. Aşağıda, döngədəki dostlarım məni küçəyə oynamağa çağırırdılar. Amma
anam məni buraxmadı. Mən çox incidim və dayanmadan onun üstünə qışqırmağa
başladım. O mənim acı məzəmmətlərimə dözdü. Və mənim həyatımı xilas elədi. Başa
düşürsüz, məni o vaxt gəzməyə çağıran dostlarım indi həyatda yoxdular. Anam istəyirdi
ki, mən gecə keçənədək küçədə veyllənməyim, dərslərimi oxuyum. Məhz buna görə mən
indi burda oturmuşam və sizinlə söhbət edirəm. Hər şey çox sadədir, elə deyilmi? Amma
biz çox unutqanıq...
* * *
Mən hələ balaca oğlan olduğum zamanlarda, avtobusdan düşüb başqa marşruta
minəndə sarı, qırmızı, mavi rəngdə talon verirdilər. Biz, uşaqlarla istifadə edilmiş
talonların hara tullandığını bilirdik, onları tapır və ciblərimizə doldururduq. Bu
295
kağızcıqlar heç nəyə yaramırdı, amma onlar bizə çox dəyərli görsənirdi. Sən heç təsəvvür
edə bilirsənmi ki, cibində çoxlu pulla veyllənmək nə deməkdir?
* * *
Aktyor kimi mən səhnədə ilk dəfə ibtidai məktəbdə oxuduğum zaman olmuşam. Biz
tamaşa qoymuşduq, səhnənin ortasında böyük tiyan, bədnam “hər şeyi əridən tiyan”
varıydı, mən isə italiyalı nümayəndə kimi onu qaşıqla qarışdırırdım. İndi də xatırlayıram:
məktəbdəki uşaqlar məndən avtoqraf istəyirdilər, mən də “Sonni Skott” imzasıyla
avtoqraf paylayırdım. Özümə ahəngdar təxəllüs götürmüşdüm, başa düşürsüz də?
* * *
Həyatımın ən böyük sarsıntılarından birini Cənubi Bronskda, əvvəllər varyete (yüngül
janrlı tamaşalar göstərən teatr - R.C), sonra isə kinoteatra çevrilmiş zalda yaşamışam.
Tamaşanı “gəzən” truppa təqdim edirdi. Çexovun “Qağayı”sını (Çayka) oynayırdılar.
Tamaşa başladı...və birdən - birə də qurtardı. Zaman bir anda keçdi. Bu möcüzə idi.
Yadımdadır, mən fikrə daldım: “Necə olmalısan ki, belə bir şey yaza biləsən?”
Mən dərhal Çexovun seçmə hekayələrini axtarıb tapmışdım.
* * *
Bir dəfə qəlyanaltı etmək üçün “Hovard Consona” girdim və gördüm ki, həmin
tamaşada parlayan aktyor piştaxtanın arxasında kofe süzür. Onda mən başa düşdüm ki,
həyat nisbidir: əvvəlcə o məni öz oyunu ilə heyran etdi, indi isə “Hovard Consonun”
piştaxtasının arxasında dayanıb və mənə qulluq edir.
* * *
Vaxt vardı ki, mən köşklərə “Şou-biznes” adlı qəzet paylayırdım. Heç vaxt yadımdan
çıxmaz ki, mənə nə qədər maaş verirdilər - 12 dollar. Onluq və iki kağız dollar. Onluğu
dərhal xırdalayardım ki, məndə on iki dənə bir dollarlıq olsun. Barda hesab ödəyirsən,
barmaqlarını tüpürcəkləyib dəstələnmiş dollarları sayırsan və hamıya elə gəlir ki, səndə
pul ağlasığmaz qədərdi.
* * *
İlk dəfə Bostonun repertuar teatrından normal qonorar alanda, təxmini mənim 25 yaşım
olardı. Bara getdim, stulda oturub martini içdim. Hətta bundan sonra da məndə pul
qalmışdı!
* * *
Filmdə oynamaqla, tamaşada oynamaq arasındakı fərq nədir bilirsizmi? Oynamaq
onsuzda tarım çəkilmiş kəndirbaz üstündə oynamaqdır. Səhnədə ip çox yuxarıdandı.
Yıxılsan şil-küt olacaqsan. Amma kinoda ip yerin üstündədi.
* * *
Bir dəfə işıqforun yanında durub küçənin o tərəfindəki qıza baxdım və gülümsədim.
Amma o: “O-oo, salam Maykl” - deyərək cavab verdi. Bilirsiz də Maykl “Xaç atası”
filminin qəhrəmanıdı. Məndə belə bir təəssürat yarandı ki, o bir anda məni yoldan ötən
adi insan olmaq hüququndan məhrum elədi. O məni görmüşdü, amma o məndəki məni
görməmişdi.
“Oskar”ı mən ancaq səkkizinci cəhddə əldə edə bildim. Ona qədər məni yeddi dəfə
siyahıya salmışdılar, vəssalam.
Bilmirəm mən bu məsələyə adekvat münasibətimi bildirə bilərəmmi, heç olmasa
qismən... İndi mən nominantlara baxıram və düşünürəm: “Bəs birdən onlar neyroxirurq
olsaydılar necə? Məcbur qalsaydın onlara öz beynini əməliyyat eləməyə etibar edərdin?
“Oskar”ı məhz o etibarlı şəxsə vermək lazımdı.
Amma əvvəllər hər şey mənim əhval-ruhiyyəmin necə olmasından asılı olardı.
* * *
296
Elə il olub ki, mən alkoqoldan və həblərdən hədsiz dərəcədə çox istifadə eləmişəm. Bu
məsələləri mən çoxdan qapatmışam. Amma mərasimdə oturduğum zaman düşündüyüm
vaxt olub: “Birdən məni təltif eləsələr, səhnəyə qədər gedə biləcəyəmmi? Əmin
deyiləm”.
* * *
Atam beş dəfə evli olub, amma mən heç vaxt evlənməmişəm. Bundan hansı nəticəyə
gəlirəm? Biz öz vərdişlərimizin köləsiyik.
* * *
Əgər aktyorun çoxlu pulu varsa, o adətən onu xərcləməyə yer tapır. Mən öz pullarımı
şəxsi filmim olan “The Local Stigmatic”ə (“Mestnıy Stiqmatik”) xərcləsəm də, sonradan
onu prakata çıxarmadım.
* * *
Bir gün Mərkəzi parkda gəzişirdim, tanımadığım bir insan mənə yaxınlaşdı və dedi:
“Qulaq as, sənə nə olub belə? Niyə biz səni görmürük?” Mən nə isə mızıldamağa
başladım: “Bilirsiz mən...heç...mən...” Amma o: “Hə Al, mən səni zirvədə görmək
istəyirəm!” Və mən anladım ki: mənim bəxtim gətirib, mənə istedad verilib və mən
ondan istifadə etməliyəm.
* * *
Bir filmdə mən suda üzən tirin üzərində qəhrəman Robin Uilyamsı təqib etməli
olmuşdum. Bu səhnəni ideal səviyyədə oynamaq lazım deyil. Bunun üçün lazım olan şey
- spontanlıqdı. Bütün fokus spontanlıqdadı.
* * *
20 il bundan əvvəl Frenk Sinatranın konsertinə getmişdim. Çətin anlarda onun Baddi
Riçi vardı. Beləliklə, səhnəyə Baddi Riç çıxdı və mən necə oldusa fikrə getdim: “Axı
Baddi Riçin 79 yaşı var, amma o baraban çalır”. Mən bilirdim o yaxşı barabançıdır,
amma o zaman düşünmüşdüm: “ İndi Frenk Sinatra səhnəyə çıxana qədər otur, Baddi
Riçin qımıldanmağına, yerində yırğalanmağına bax”.
Baddi Riç başladı, necə başladı. Onun ifası mənim gözlədiyimdən on qat artıq idi.
Riffin ortasında hamı yerindən sıçradı və heyranlıqla əl çalmağa başladı. Sonra isə
Sinatra gəldi və sadə bir söz dedi: “Görürsünüzmü, bu oğlan necə baraban çalır? Bəs
bilirsizmi ki, bəzən seçilmiş yoldan çıxmamaq xeyirlidi”.
Baddi Riç seçilmiş yoldan çıxmadı. O təkcə illər boyu barabanda ifa etmədi, həm də
həmin gecə öz yoluyla getdi. O dəqiq belə dedi: “Gör mən nə qədər yol gəlmişəm, gəlin
yoxlayaq, mən davam edə biləcəyəmmi...” Qəflətən yol onu lazım olan yerə gətirdi.
Bax, biz bütün bunları ona görə edirik. Lazım olan yeri tapmaq istəyirik. Amma o yeri
tapmaq hələ hər şey demək deyil. Lazım olan kifayətlənməməkdi. Bilirsizmi, belə bir
atalar sözü var: “Kim ki, öz dəliliyindən əl çəkmir, o hansısa gözəl bir gündə müdrik
olacaq”.
Dostları ilə paylaş: |