Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 1,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
19 AORTA KÖKÜNÜN PATOLOGİYALARI Aortanın qapaqcıqları - aorta qapağı üç qapaqcıqdan ibarət olan trikuspid bir qapaqdır. Qapaqcıqlar eyni ölçülərdə və ağırlıqdadırlar, ancaq meyit diseksiyalarının 50%-də bir qapaqcığın digərlərindən bir az daha böyük olduğu müəyyən edilmişdir. Hər qapaqcığın ortasında və sərbəst kənarında Arantius düyünü adı verilən fibroz bir nodul tapılır. Aorta kökü - aorta qapaqcıqlarını dəstəkləyən sol mədəcikdən başlayan qalxan aortanın başlanğıc hissəsinin bir parçası olaraq qəbul edilir. Aorta kökünün ən geniş kəsimi Valsalva sinusları səviyyəsindədir. Valsalva sinusları-aorta kökünün genişlənmiş hissəsidir. İtalyan anatomu Antonio Valsalvanın adı ilə tanınır.Valsalva sinuslarının aorta qapağının bir parçası olduğu və qapaqcıqların açılıb qapanmasındakı əhəmiyyəti Leonardo da Vinci tərəfindən 1513-cü ildə vurğulanmışdır. Aorta kökünün sistola sırasında, komissuralar səviyyəsində genişləndiyi və bunun aorta qapağının açılma mexanizmindəki rolu 1970 -ci illərdə aşkarlanmışdır. Aorta dəliyinin stenozu-sol mədəciyin çıxacağında subval- vulyar, valvulyar,supravalvulyar formada rast gəlinən və qan axınına mane olan obstruksiya şəklində özünü göstərir.Valvulyar aorta dəliyinin stenozu revmatizm mənşəli ürək xəstəliyi, anadangəlmə bikuspid,unikuspid aorta qapağı və ya trikuspid aorta qapağının degenerativ kalsifikasiyası səbəbi ilə əmələ gələ bilər.Aorta qapaqlarının sklerozu - qapaqların zəif qalınlaşmasına səbəb olur. Degenerativ kalsifik aortal stenozun əmələ gəlməsi Avropa və Şimali Amerikada öyrənilmiş və lipokalsifik depozitlərin qapaqların qalınlaşmasına səbəb olduğunu müəyyənləşdirmişdilər. Kalsifikasiya qapaqcıqların aorta divarı ilə kəsişdiyi yerdə başlayır və qapaqcıq kənarlarına doğru davam edir. Revmatizm mənşəli aortal stenoz - qapaqcıqların qalınlaşma- sı,sərtləşməsi,deformasiyası və kalsifikasiyası ilə xarakterizə olunur. 20 Aortal stenoz yavaş meydana gələn bir xəstəlik olduğu üçün xəstələr illərcə asipmtomatik qalırlar. Aortal stenozun klassik simptomları angina, ürək çatışmazlığı ilə bağlı dispnoye,sinkopiya və ya presinkopiyadır. Aortal stenozun dərəcələndirilməsi-exokardioqrafiya metodu ilə müəyyənləşir. Normal bir yetkin insanda aorta qapaq sahəsi təxminən 3-4 sm 2 -dir. Aorta qapaq sahəsinin 0,75-1,0 sm 2 -ə düşməsi ciddi aortal stenoz hesab olunur. Qəbul edilən aorta qapaq sahəsi 1 sm 2 -dən kiçikdirsə ciddi, 1-1,5sm 2 orta və 1,5sm 2 -dən böyükdürsə yüngül dərəcəli qəbul edilir. Asimptomatik aortal stenozu olan bütün xəstələrdə endo- karditin profilaktikası məsləhət görülür. Aortal stenozun proqnozu ağır olduğu üçün erkən aorta qapaq replasmanı mütləq müalicə metodu hesab olunur. Non-kalsifik qapaqlı yetkinlərdə, gənclərdə komissurotomiya tətbiq olunur. Aorta qapaqlarının çatışmazlığı anadangəlmə və ya qazanıl- mış xəstəliklərə bağlı olaraq əmələ gələ bilir. Aorta qapaq çatışmazlığının əmələ gəlməsinə səbəb olan anatomik faktorlar araşdırıldıqda qapaqcıqlar, aorta kökü və ya hər ikisi birdən rol oynaya bilir. Aorta qapaqlarının çatışmazlığı - revmatizm mənşəli ürək xəstəliyi, anadangəlmə aorta qapaq deformasiyaları, degenerativ qapaq xəstəlikləri, infeksion endokardit, travma, iştah kəsici bəzi dərmanların istifadəsi, antifosfolipid sindromu kimi bəzi etioloji faktorlar valvulyar aorta çatışmazlığı səbəbi olaraq göstərilməkdədir. Aorta qapaqlarının endokarditi - mikroorqanizmlər ilə tutulması nəticəsində aşkarlanır. Son illərdə bu xəstəlik artmaq tempindədir. Ürəkdə mikroorqanizmlərin kolonizasiya olunması ilə meydana gələn infeksiyon endokarditlərdə temperatur, küy, splenomeqaliya, emboliya halları, anemiya, ürək çatışmazlığı simptomları, bakteriemiya və ya fungemiya ola bilər. Diaqnozun erkən qoyulması çox önəmlidir. Transtorakal exokardioqrafiya və rəngli doppler çox böyük əhəmiyyət kəsb edən metoddur. Bu xəstələrin müalicəsində uyğun antibiotik müalicəsi vacibdir. |