Biosfera va uning tuzilishi

3. Tabiiy resurslar va ularning tasnifi. 

          Inson  jamiyatining  tabiatga  ta’siri,  asosan,  insonning  tabiiy  resurslarga 

bo’lgan  extiyojini   kondirilishiga  qaratilgan.  Jamiyat  hayotini  tabiiy  resurslarsiz 

tasavvur qilib bo’lmaydi. Insonning hayoti, xo’jalik faoliyati uchun zarur bo’lgan 

barcha tabiiy jismlar, xodisalar va jarayonlar tabiiy resurslar deb tushiniladi. Tabiiy 

resurslar  real  va  potensial  tabiiy  resurslarga  ajratiladi.  Jamiyat  taraqqiyotining 

muayyan bosqichida inson tomonidan foydalaniladigan barcha resurslar real tabiiy 

resurslar deydi. Potensial  tabiiy  resurslar deganda  tabiatda  mavjud, lekin  jamiyat  

taraqqiyotining  muayyan  bosqichida   ayrim  sabablarga  kura  inson  tomonidan 

foydalanilmaydigan  resurslar  tushuniladi.  Masalan,  dengiz   va  okean  suvlari 

tozalash texnik vositalarining mukammal emasligi natijasida ichimlik suvi sifatida 

foydalanilmaydi. 

Tabiiy  resurslar  inson  ta’siri  nuqtai  nazaridan  2  guruhga  ajratiladi:  

          1. 

Tugaydigan. 

  

          2. 

Tugamaydigan 

tabiiy 

resurslar. 

Tugaydigan 

tabiiy 

resurslar 

o’z 

navbatida 

2 

guruhga 

ajratiladi: 

          a) 

tiklamaydigan 

tabiiy 

resurslar 

(foydali 

qazilmalar); 

          b)  tiklanadigan  tabiiy  resurslar  (o’simlik  va  hayvonot  dunyosi,  qisman 

tuproq). 

 

Tugamaydigan tabiiy resurslarga suv resurslari, iqlim resurslari (atmosfera, shamol 

energiyasi va h.o.) va kosmik resurslar (quyosh radiasiyasi) kiradi. Bu resurslardan 

foydalanish  ularning  kamayishiga  olib  kelmaydi.  Lekin  bu  resurslarga  inson 

ta’sirining olib borishi ular holatining o’zgarishga olib kelishi mumkin. Masalan, 

suv resurslarining ifloslanishi, atmosfera  tarkibining o’zgarishi va h.o.