Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli



Yüklə 5,68 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/4
tarix31.01.2017
ölçüsü5,68 Mb.
#6852
  1   2   3   4

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi 

kollegiyasının 3 fevral 2009-cu il tarixli 

3 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir 

 

 

 

 

DEPRESSİYANIN  

DİAQNOSTİKA VƏ MÜALİCƏSİ ÜZRƏ 

KLİNİK PROTOKOL 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bakı - 2009

 

1



Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

56.14 


D 32 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



D  32   Depressiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik 

protokol – 60 səh.  

 

2

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası  Səhiyyə 



Nazirliyinin səhiyyə islahatları  çərçivəsində ictimai 

səhiyyə kadrlarının hazırlanması üzrə  Tədbirlər proqramı 

əsasında tərtib və çap olunmuşdur. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

Kilinik protokolun redaktoru: 

C. Məmmədov – Səhiyyə Nazirliyi İctimai Səhiyyə və İslahatlar 

Mərkəzinin direktoru 

 

Klinik protokolun tərtibçilər heyəti 

G. Gəraybəyli – SN baş psixiatrı, ATU-nun Psixiatriya 

kafedrasının müdiri, t.e.d. 

F. İsmayılov –  ATU-nun  Psixiatriya kafedrasının assistenti, t.e.n. 

S. Katibli – ATU-nun Psixiatriya kafedrasının dosenti, t.e.n.  

N. Həsənzadə – Ə.Əliyev adına ADHTİ-nin Psixiatriya 

kafedrasının dosenti, t.e.n.  

A. Səmədov – ATU-nun  Psixiatriya kafedrasının assistenti 

R.Abdullayeva – ATU-nun Farmakologiya kafedrasının 

assistenti, SN İnnovasiya və Təchizat Mərkəzi dərman vasitələrinin 

planlaşdırılması və rasional istifadəsi şöbəsinin müdiri 

L. Qafarov – SN İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi ilkin 

səhiyyənin təşkili şöbəsinin müdiri 

Ş. Kazımov – Abt Associates Inc., İlkin Səhiyyənin 

Gücləndirilməsi Layihəsi rəhbərinin müavini  

 

Səhiyyə Nazirliyinin Tibbi yardımın təşkili şöbəsi tərəfindən 

rəy verilmişdir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3



Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

4

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi və elmi tədqiqatların tipləri 



Sübutların 

etibarlılıq 

dərəcəsi 

Sübutların mənbələri                             

(elmi tədqiqatların tipləri) 

Ia 

Sübutlar meta-analiz, sistematik icmal və ya 

randomizasiya olunmuş klinik tədqiqatlardan (RKT) 

alınmışdır 



Ib 

Sübutlar ən azı bir RKT-dən alınmışdır 



IIa 

Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış, nəzarət edilən, 

randomizasiya olunmamış tədqiqatdan alınmışdır 

IIb 

Sübutlar ən azı bir yaxşı planlaşdırılmış kvazi-

eksperimental tədqiqatdan alınmışdır 

III 

Sübutlar təsviri tədqiqatdan (məsələn, müqayisəli, 

korrelyasion tədqiqatlar, ayrı-ayrı halların öyrənilməsi) 

alınmışdır 



IV 

Sübutlar ekspertlərin rəyinə və ya klinik təcrübəyə 

əsaslanmışdır 

 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

5

Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası 



Tövsiyənin 

etibarlılıq 

səviyyəsi 

Tövsiyənin əsaslandığı sübutların  

etibarlılıq dərəcəsi 

 



RKT-lərin yüksək keyfiyyətli meta-analizi, 

sistematik icmalı və ya nəticələri uyğun 

populyasiyaya şamil edilə bilən, sistematik səhv 

ehtimalı çox aşağı olan (++) irimiqyaslı RKT. 

 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ia. 



 



Kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli tədqiqatların 

yüksək keyfiyyətli (++) sistematik icmalı, yaxud 

 

Sistematik səhv riski çox aşağı olan (++) yüksək 



keyfiyyətli kohort və ya klinik hal - nəzarət tipli 

tədqiqat, yaxud  

 

Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, 



sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) RKT. 

 



Sübutların etibarlılıq dərəcəsi Ib və IIa. 

 



Nəticələri uyğun populyasiyaya şamil edilə bilən, 

sistematik səhv riski yüksək olmayan (+) kohort və 

ya klinik hal - nəzarət tipli və ya nəzarət edilən, 

randomizasiya olunmamış tədqiqat, yaxud  

 

Nəticələri uyğun populyasiyaya bilavasitə şamil 



edilə bilməyən, sistematik səhv riski çox aşağı olan 

və ya yüksək olmayan (++ və ya +) RKT. 

 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi IIb. 



 



Klinik hallar seriyasının təsviri, yaxud  

 



Nəzarət edilməyən tədqiqat, yaxud  

 



Ekspertlərin rəyi.  

 



Yüksək səviyyəli sübutların mövcud olmamasının 

göstəricisidir. 

 

Sübutların etibarlılıq dərəcəsi III və IV. 



Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

6

İxtisarların siyahısı: 



DALY  

– keyfiyyətli həyatın davamiyyəti 



EEQ  

– elektroensefaloqrafiya 



ET 

– elektrokonvulsiv terapiya 



HAM-D   – Hamiltonun Depressiya reytinqi cədvəli 

XBT-10   – Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış  

İPT  

– interpersonal terapiya 



KBT  

– koqnitiv-biheyvioral terapiyası 



KDT  

– koqnitiv-davranış (biheyvioral) terapiya 



KT  

– kompüter tomografiyası 



MAOI  

– monoaminoksidazanın inhibitorları 



NMR  

– nüvə maqnit rezonans müayinəsi 



PDT 

– psixodinamik terapiya  



PHQ-9   – pasiyentin sağlamlıq sorğusu 

RKT  

– Randomizasiya olunmuş klinik tədqiqat 



SİUSİ  

 serotoninin intraneyronal udulmasının seçici inhibitoru  



SNİUSİ   – serotoninin və noradrenalinin intraneyronal udulmasının 

 

  seçici inhibitoru  



TMS  

– transkranial maqnit stimulyasiyası 



TSA  

– trisiklik antidepressantlar  



ÜST  

– Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

7

Protokol həkim-psixiatrlar, ilkin səhiyyə xidmətləri səviyyəsində 



çalışan terapevtlər, ailə həkimləri üçün nəzərdə tutulmuşdur.

 

  Pasiyent qrupu: Depressiya xəstəliyi olan uşaq və böyük yaşlı 

şəxslər. 

 

Protokolun məqsədləri: 

 



Müasir diaqnostika və müalicə metodlarını  tətbiq etməklə 

depressiyanın diaqnostika və müalicəsinin təkmilləşdirilməsi 

 

Depressiyanın erkən aşkar edilmə səviyyəsinin yüksəldilməsi 



 

Depressiyalı  xəstələrin həyat keyfiyyətinin və sosial 



adaptasiyasının yaxşılaşdırılması 

 

ÜMUMİ MÜDDƏALAR



 

 Depressiya 

– həyəcan, yüksək halsızlıq, gərəksizlik hissi, 

intihara dair fikirlər, iştahanın azalması, yuxusuzluq, psixomotor 

tormozlanma və ya həyəcan, həmçinin müxtəlif somatik simptom və 

şikayətlərlə müşayiət olunan, əhval-ruhiyyənin enməsi ilə 

səciyyələnən psixi pozuntudur. Tibbi kontekstdə depressiya, bu 

terminin adi (bayağı) anlamından – ümidsizlik, əzginlik və  kədər 

halından – fərqlənir və tibbi yardımın göstərilməsini tələb edir. Bir 

əlamət və ya sindrom kimi depressiya bir çox somatik və ya psixi 

xəstəliklərin  əlaməti və ya nəticəsi kimi meydana gələ bilər. Belə 

hallarda heç də  həmişə depressiyanın ümumi patogenetik 

mexanizmlərə malik olmasını, onun xəstəliyə ikinci psixoloji 

reaksiya olmasını (özünü göstərməsini) və ya onun digər xəstəlikdən 

asılı olmayaraq yaranmasını müəyyənləşdirmək mümkün olmur.  

Digər hallarda depressiya, müstəqil affektiv pozuntu (depressiv 

epizod, rekurrent depressiya, distimiya, depressiv reaksiya) və ya 

bipolyar affektiv pozuntunun tərkib hissəsi olur (bax: Bipolyar 

affektiv pozuntu üzrə klinik protokol).  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

8

 Depressiya 



zamanı təhlükə amilləri və onun səbəbləri 

 

Depressiya daha çox psixi pozuntunun bio-psixo-sosial modelinə 



uyğun gəlir. Depressiya zamanı  aşağıdakı  bioloji faktorlar mühüm 

rol oynayırlar:  irsi xarakter daşıyan depressiyaya meyllilik, bəzi 



somatik xəstəliklər (xüsusilə xroniki və residiv verən), alkoqolun və 

narkotik maddələrin qəbulu, bəzi dərman maddələri  (hipotenziv 

maddələr, H



blokatorları, kortikosteroidlər, estrogenlər/ 

progesteronlar, interferonlar, lipofil β blokatorlar).  

 

Psixoloji  faktorlar arasında uşaqlıqda yaşanan psixotravmalara, 



ailə  və  şəxsiyyətlərarası problemlərə, həyatda baş verən mühüm 

dəyişikliklərə, yaxın adamın ölümü və ya ağır xəstəliyi ilə bağlı 

həyəcan hissinə  və  tənhalığa  daha mühüm əhəmiyyət verilir

Depressiyanın inkişafına səbəb olan sosial faktorlara müharibə daxil 



olmaqla, arzuolunmaz sosial dəyişiklik, təbii fəlakət, qəza, yoxsulluq, 

işsizlik, cinayətkarlıq, sosial müdafiəsizlik aiddir. 

 Epidemiologiya 

 Depressiya 

ən geniş yayılmış psixi pozuntudur. Müxtəlif 

mənbələrə  əsasən böyük yaş dövrünə aid olan əhalinin həyatı boyu 

depressiyaya “yoluxması”, kişilər arasında  2,5%-dən 10%-dək, 

qadınlar arasında isə 5%-dən 20%-dək dəyişir. Depressiya, bu 

pozuntudan əziyyət çəkən qohumları olan şəxslərdə 1.5-3 dəfə daha 

çox təsadüf olunur. Eyni zamanda bütün dünyada depressiyanın 

yayılma səviyyəsinin yüksəlməsi və bu məfhumun gəncləşməsi 

tendensiyası qeydə alınır. Depressiyanın yayılma səviyyəsi uşaqlar 

arasında 2%, yeniyetmələr arasında 4-8% təşkil edir. Azərbaycanda 

depressiv pozuntunun aşkarlanmasının kifayətsizliyi şəraitində ÜST-

nin (2002) rəsmi statistikasına  əsasən ölkəmizdə depressiya, ürək-

damar xəstəliklərindən (13%) və  aşağı  tənəffüs yollarının 

infeksiyasından (11%) sonra əlilliyə görə  təshih edilmiş ömür illəri 

(DALY) göstəricisi üzrə üçüncü yerdə durur. Depressiya DALY 

göstəricisi üzrə neyropsixiatrik hallar arasında birinci yeri tutur. 

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 



İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

 

9

XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT 



F32 

Depressiya epizodu 

F32.0 


Yüngül depressiya epizodu 

F32.1 Orta 

dərəcəli depressiya epizodu 

F32.2 Psixotik 

əlamətlərsiz ağır depressiya epizodu  

F32.3 Psixotik 

əlamətlərlə ağır depressiya epizodu 

F32.8 Digər depressiya epizodları 

F32.9 Müəyyənləşdirilməmiş depressiya epizodu 

F33 

Rekurrent depressiya pozuntusu  

F33.0       Rekurrent depressiya pozuntusu, hazırkı epizodun yüngül 

dərəcəsi 

F33.1  


Rekurrent depressiya pozuntusu, hazırkı epizodun orta 

dərəcəsi 

F33.2   

Rekurrent  depressiya  pozuntusu,  hazırkı epizodun 

psixotik əlamətlərsiz ağır dərəcəsi 

F33.2       Rekurrent  depressiya  pozuntusu,  hazırkı epizodun 

psixotik əlamətləri olan ağır dərəcəsi 

F33.4      Rekurrent depressiya pozuntusu, hazırkı remissiya halı 

F33.8         Digər rekurrent depressiya pozuntuları 

F33.9        Müəyyənləşdirilməmiş rekurrent depressiya pozuntusu 



F34          Davamlı (xroniki) affektiv pozuntuları 

F34.1      Distimiya 

F34.8    

Digər davamlı (xroniki) affektiv pozuntuları 

F34.9    

Müəyyənləşdirilməmiş davamlı (xroniki) affektiv 

pozuntuları 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


 

10

 Depressiyanın təbii gedişi və nəticələri 

  Depressiv pozuntu istənilən yaş dövründə başlaya bilər. Lakin 

bununla yanaşı o daha çox 25-30 yaş arası başlayır. O qəfildən 

(məsələn güclü stresslə əlaqədar) yarana bilər və ya bir neçə gün və 

həftə müddətində tədricən inkişaf edə bilər. Bu zaman depressiyanın 

əlamətləri kimi həyəcan, təlaş tutmaları  və ya ümumi narahatlıq 

müşahidə edilə bilər. Depressiv epizodun davamlılığı bir neçə aydan, 

bir neçə ilədək tərəddüd edir, müalicə olunmadan yaşanan depressiya 

epizodları adətən 6 aydan 9 ayadək davam edir. Depressiya 

təkrarlanan (residiv verən) xəstəlikdir. Birinci epizoddan sonra 

residiv təhlükəsi 50%, ikinci epizoddan sonra 75%, üçüncü 

epizoddan sonra 90% təşkil edir. Residiv göstəriciləri 45 yaşdan 

yuxarı qruplar arasında xüsusilə yüksəkdir. Remissiya dövründə 

insanların çoxu ilkin hallarına qayıdırlar, lakin bəzi xəstələrdə qalıq 

əlamətlər də qeydə alınır. Demək olar ki, bütün halların 20%-də, 

xüsusilə  də adekvat müalicə ilə  təmin olunmayan hallarda, 

depressiya xroniki xəstəliyə çevrilir və remissiya olmadan keçir. 

Depressiyanın  ən ağır nəticəsi intihardır. Depressiyadan əziyyət 

çəkən  şəxslərin 15-20%-i həyatlarına intiharla son qoyurlar. 

Depressiyanın digər nəticələrinə, işin (vəzifənin) itirilməsi, təcrid, 

təhlükəli davranış formaları, alkoqoldan və digər psixoaktiv 

maddələrdən istifadə aiddir. Depressiv pozuntu xəstənin ailəsinə  və 

yaxınlarına, xüsusilə  də  uşaqlarına – depressiyadan əziyyət çəkən 

xəstənin valideynlik funksiyalarını yerinə yetirmək imkanının 

azalması ilə  əlaqədar olaraq, – mənfi təsir göstərir. Depressiv 

pozuntu pasiyentin fiziki sağlamlığına mənfi təsir göstərə, yanaşı 

gedən somatik xəstəliyin gedişini ağırlaşdıra bilər. Bundan əlavə 

depressiya zamanı ürək-damar patologiyalarının yaranması ehtimalı 

da artır.  

 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 



İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 

 

11

DEPRESSİV POZUNTUNUN DİAQNOSTİKASI 

 Psixi 

və Davranış Pozuntularının Beynəlxalq Təsnifatına (XBT-



10) uyğun  şəkildə depressiv pozuntu diaqnozunun qoyulması üçün 

əlamətlər 2 həftədən az olmayaraq müşahidə edilməlidir. Anamnezdə 

maniakal və ya hipomaniakal epizodlar olmamalıdır. Simptomlar 

psixoaktiv maddələrin qəbulu və ya istənilən orqanik psixi xəstəlik 

ilə əlaqəli olmamalıdır. 

Depressiyanın əsas əlamətləri: 

 

Pasiyent üçün qeyri-normal hesab edilən səviyyəyədək uzun 



müddət əhvalın enməsi 

 



Adətən pasiyent üçün xoş olan məşğuliyyətə aydın formada 

marağın və alınan zövqün azalması 

 

Demək olar ki, hər gün müşahidə edilən yorulma və güc 



tükənməsi. 

Depressiyanın əlavə əlamətləri: 

 

Özünəinamın və özünüqiymətləndirmə hissinin enməsi 



 

Səbəbsiz özünütənqid və ya qeyri-adekvat günahkarlıq hissi 



 

Təkrarlanan ölüm və ya özünəqəsd fikirləri və ya intihar 



davranışı 

 



Düşünmə və fikir cəmləmə qabiliyyətinin azalması 

 



Tormozlanma və ya həyəcanla müşayiət olunan psixomotor 

fəallığın pozulması (subyektiv və ya obyektiv) 

 

İstənilən növ yuxu pozuntusu (yuxusuzluq və ya yuxuculluq-



süstlük) 

 



Çəki dəyişkənliyi ilə müşayiət olunan iştahanın dəyişməsi 

(artması və ya azalması) 

 

İfadə səviyyəsindən asılı olaraq əlamətlər fərqlənir: 



Yüngül depressiya epizodu (F32.0) – əsas əlamətlərdən ən azı 

2-si və  əlavə  əlamətlər müşahidə olunur (ümumi sayda 4-dən az 

olmayaraq) 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 


Orta dərəcəli depressiya epizodu (F32.1) –  əsas  əlamətlərdən 

ən azı 2-si və əlavə əlamətlər müşahidə olunur (ümumi sayda 6-dan 

az olmayaraq) 

Psixotik  əlamətlərsiz ağır depressiya epizodu (F32.2) – əsas 

əlamətlərin hər üçü və  əlavə  əlamətlər müşahidə olunur (ümumi 

sayda 8-dən az olmayaraq) 

Psixotik  əlamətlərlə  ağır depressiya epizodu (F32.3) 

sayıqlama, qarabasma və ya depressiv stupor zamanı 

diaqnozlaşdırılmalıdır. Bu halda özünügünahlandırma sayıqlamaları, 

ipoxondrik, nihilistik və persikutor məzmunlu münasibət daha 

xarakterik mövzulardandır. 

Differensial diaqnostika 

Cədvəl 1. Depressiv pozuntuların differensial diaqnostikasının 

prinsipləri 

 

Pozuntu 



Əlamətlərin 

ifadə səviyyəsi 

Epizodların 

sayı 

Epizodların 

davamlılığı 

Depressiv 

epizod (F32) 

Yüngül, orta 

ifadəli, ağır 

bir 


> 2 həftə 

Rekurrent 

depressiv 

pozuntu (F33) 

Yüngül, orta 

ifadəli, ağır 

> 2 

> 2 həftə 



Distimiya 

(F34.1) 


Yüngül, orta 

ifadəli, 

> 1 

> 2 il 


Depressiv 

reaksiya  

(F43.2) 

Yüngül bir  < 1 ay 

  Maniakal, hipomaniakal və ya qarışıq tipin heç olmasa bir 

epizodunun yaşanmasına dair məlumatın mövcudluğu  Bipolyar 



pozuntu (F31) diaqnozunun qoyulmasını tələb edir.  

 

12



Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

13

 



Şizofreniya simptomlarının mövcudluğu  Şizoaffektiv pozuntu 

(F25.1) və ya Postşizofrenik depressiya (F20.4) diaqnozunun 

qoyulmasını tələb edir. 

  MSS-nin üzvi zədələnməsinin  əlamətlərinin mövcudluğu  Üzvi 

affektiv pozuntu (F06.3) diaqnozunun qoyulmasını tələb edir. 

Psixoaktiv maddələrin qəbulundan sonra bilavasitə inkişaf edən 

simptomatika  Psixi simptomları olan psixoaktiv maddələrin 

qəbulu nəticəsində yaranan psixi pozuntu diaqnozunun  (F10.5) 

qoyulmasını tələb edir. 

 

İLKİN TİBBİ YARDIM SİSTEMİNDƏ 

DEPRESSİYASI OLAN PASİYENTLƏRİN 

MÜŞAHİDƏ VƏ MÜALİCƏSİ 

Pasiyentlərin müayinəsi 

1.  İlkin tibbi yardım sistemində çalışan həkimlər müalicə 

müəssisəsinə müraciət edən bütün pasiyentlərə depressiyaya dair 

skrininq keçirməlidirlər [C]

2.   Pasiyentə 2 sual vermək lazımdır: 

 

Əhvalınızın enməsini, ruh düşkünlüyü və ya tənhalıq hiss 



edirsinizmi? 

 

Adətən Sizin üçün xoş olan məşğuliyyətə marağın və aldığınız 



zövqün enməsini müşahidə edirsinizmi? [B] 

3.   Bu suallardan heç olmasa birinə təsdiq cavabı aldığınız təqdirdə 

depressiyanı və onun ağırlıq dərəcəsini [C] müəyyənləşdirmək üçün 

standartlaşdırılmış şkaladan (PHQ-9, Əlavə 1) istifadə edin. 

4.   Əzələ ağrıları, beldə ağrılar, döş qəfəsində ağırlıq hissləri, ümumi 

halsızlıq və ya yorğunluq, baş ağrıları, qəbizlik kimi tibbi xarakterli 

anlaşılmaz şikayətlər depressiya ilə əlaqədar ola bilər [C]. 

5. Pasiyentin müalicə rejiminə riayət etməməsi, tibbi yardımla 

əlaqədar olan və olmayan həyat seçimlərini reallaşdırmaq bacarığının 

olmaması, hər hansı bir problemə (adətən əhəmiyyətsiz) dair qayğısı, 

tibb müəssisəsində yanlış davranışı kimi depressiyanın mümkün 

əlamətləri həkimin diqqətini cəlb etməlidir [D]. 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 



 

14

6. Depressiyanın  əlamətlərinin aşkarlanması zamanı  həkim intihar 



təhlükəsini qiymətləndirməlidir  [A]. Nəzakətli formada aşağıdakı 

sualları vermək lazımdır: 



1)

 

Öz gələcəyinizi necə görürsünüz? 

2)

 

Siz yatıb, bir də heç vaxt oyanmamaq istəyirsinizmi? 

3)

 

Həyatdan getmək barədə düşünürsünüzmü? 

4)

 

Əgər bu belədirsə, bunu necə reallaşdırmaq olar? 

5)

 

İntihar etmək üçün istifadə olunan vasitələri əldə etmək imkanınız varmı? 

6)

 

Özünüzə zərər yetirməkdən Sizi çəkindirən nədir? 

 

İntihar cəhdlərinin yüksək təhlükəsi ilə  əlaqədar olan faktorları 



da nəzərdən keçirmək lazımdır. Onlara aşağıdakılar aiddir [B]


Yüklə 5,68 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin