Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

__________________________________ Nübar Həkimova 
 
 
7 
logiyası,  onun  yüksək  psixi  mədəniyyətini  gözəl  səciyyələn-
dirən psixoloji görüşləri özünün parlaq ifadəsini tapmışdır. 
Uzun əsrlər yolçusu haqq aşıqlarına sözün əsl mənasın-
da insan sərrafları – psixoloqları desək səhv etmərik. Bu qəbil 
oba-elat psixoloqlarında, müdrik ustad aşıqlarında telepatiya, 
intuisiya, təlqin-təsiretmə qabiliyyəti olduqca güclüdür. Təsa-
düfi deyildir ki, xalq onları "ərşdən-gürşdən", "yerin altından-
üstündən",  "gözəgörünməz  aləmdən",  "o  dünyadan  –  bu 
dünyadan" xəbər verən bilicilər kimi qələmə verir. Bu qəribə 
ad-titul  sahibləri  yurdu  qarış-qarış  gəzir,  xalqın  əhvalını, 
düşüncəsini, duyumunu toy-nişanlarda, xalq şənlikləri, el-oba 
məclisləri  və  eləcə  də  yas  mərasimlərində  müşahidə  edirlər. 
Onlar  özlərinin  düzüb-qoşduqları  epik,  lirik,  epik-lirik 
əsərlərində  sözün  sehri  ilə  yaşadığı  dünyanın  gərdişindən, 
vərdişindən söhbət açır, dinləyicilərin qəlbinə nüfuz edirlər. 
Yuxu  və  yuxugörmə  hallarının  təfsiri,  onların  poetik 
sözün işığında yozumları məhz ustad aşıqların epik-lirik das-
tan  qəhrəmanlarının  psixoloji  aspektdən  hiss-həyəcanının, 
fikir oxunuşunun şərhi inandırıcıdır. 
Bu  baxımdan  Azərbaycan  şifahi  xalq  ədəbiyyatının 
rəngarəng  janrlarında,  xüsusilə  dastanlarda,  nağıllarda,  aşıq 
şeir  şəkillərində  istənilən  qədər  zəngin  materiallar  vardır. 
Bütün  bu  dediklərimizdən  o  da  aydın  olur  ki,  dastan  söylə-
yən  aşıqlarımız,  nağıl  deyən  müdriklərimiz  güclü,  bədii  tə-
fəkkürə malik xüsusi istedad sahibləridir. Başqa sözlə desək, 
ustad-dədə, haqq aşıqlarında beyin öz inkişafının çox yüksək 
mərhələsinə  çatır  ki,  onların  düzüb-qoşduqları,  yaratdıqları 
"möcüzələr"  ilə  psixi  fəaliyyətlərinin  bütün  sahələrində 
oxucusunu, dinləyicisini heyran qoyur. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---