Eynulla Mədətli
30
məcmuəsinin müvəffəqiyyəti İranın təkcə türkcə danışan
şəhərlərində deyil, bütün mühüm mərkəzlərində şamil olmuşdur.
M.Ə.Rəsulzadə Azərbaycanın, xüsusilə Bakının İranda məşrutə
hərəkatında roluna diqqət çəkərək Bakı mətbuatının
bu yolda
xidmətinin inkar edilməz olduğunu, Qafqaziya türklərinin hür-
riyyət fikri dərhal İrana gedərək, dindaşlarına kömək etməyi bir
vicdan vəzifəsi bildiklərini yazırdı.
1
Bakıda milli mətbuatın inki-
şafı Cənubi Azərbaycanda mədəniyyətin bu istiqamətinin inkişa-
fına əhəmiyyətli təsir göstərdi. 1906-1907-ci illərdə Təbrizdə 23
adda qəzet və jurnal nəşr edilirdi. Onlardan 20-si Azərbaycan
türkcəsində, 3-ü isə Azərbaycan, türk və fars dillərində çıxırdı.
Mirzə Ələkbərxan, S.M.Şəbüstəri görkəmli azərbaycanlı redak-
torlar idilər. Şimali Azərbaycanın məşhur mətbuat xadimləri öz
cənublu qardaşlarına həmişə kömək əli uzadırdılar. Ə.Səfərov
(Qəmküsar) "Azərbaycan" satirik jurnalını, Seyid Hüseyn isə
"Ədalət" və "Ana dili" qəzetlərini redaktə edirdi.
2
M.Ə.Rəsulzadə Məşrutə hərəkatında özünün də iştirak et-
diyini xatırladaraq qeyd edirdi ki, bu mübarizədə, bir az da olsa,
İran millətinə - bildiyim və bacardığım qədər yardım edənlərdən
olmaqla iftixar elərəm.
3
Qeyd etmək lazımdır ki, XX əsrin əvvəllərində hər iki
Azərbaycanda zülmə və ədalətsizliyə qarşı, milli hüquqlar uğ-
runda geniş mübarizə dövrü başlanmışdı.
Bu mübarizədə Şimali
Azərbaycanda yaşayan milli aydınlarımız həm özlərinin bilava-
sitə fəaliyyətləri, həm də publisistik yazıları ilə iştirak edirdilər.
Elə M.Ə.Rəsulzadənin özü həm 1905-1907-ci illər Rusiya inqila-
bının, həm də 1905-1911-ci illər Məşrutə hərəkatının fəal iştirak-
çısı olmuşdur. Onun müxtəlif mətbu orqanlarda o taylı - bu taylı
Azərbaycanda baş verən hadisələrə həsr edilmiş yüzlərlə məqa-
1
Rəsulzadə M.Ə. Əsərləri. Birinci cild. 1903-1909, Bakı,
Azərbaycan Dövlət
Nəşriyyatı, 1992, s. 118.
2
Azərbaycan tarixi. 7 cliddə, V cild, Bakı, Elm, 2002, s.190.
3
Rəsulzadə M.Ə. Əsərləri. V cild, Bakı Qanun nəşriyyatı, 2014, s.297.