Yadro va sitoplazma o ‘ rtasida moddalar almashinuvi yo ‘ llari: 26- rasm. 1 yadro teshikchalari orqali moddalar o‘tishi; 2 sitoplazmaning yadro ichiga botib kirishi; 3 yadro qobig’ining botib kirishi; 4 yadro membranasining endoplazmatik to‘rdagi davomi; 5 kanallarning ma’lum qismining tashqi hujayralararo bo‘shliqqa ochilishi.
47 HUJAYRA HAQIDAGI TA ’
LIMOT II BO‘LIM S p i r a l s i m o n x r o m o s o m a - larning umumiy ko ‘ rinishi. 27- rasm. Xromatin Sentromera Pashshaxo‘r. Jo‘ka daraxti. Drozofila. Semga balig‘i. Kuchaladoshlar oilasiga mansub o‘simlik. Chigirtka. Kapalak. Qoqidoshlar oilasiga mansub o‘simlik. Gul qandalasi. Suzamchi. Yashil suv o‘tlari. Amblistoma. Aloe. 1 2 3-4 5 6 7 8 9 10 11 12-13 14 15 Har xil turdagi organizmlarning xromosomalari. 28- rasm. maymuni, suvarak hamda qalampirda xromosomalar diploid soni bir
xil bo‘ladi va 48 ga teng. odamda 46 ta va tuzilishi birmuncha sodda
bo‘lgan zog‘ora baliqda 104 ta. Shunday qilib, xromosomalar to‘plamining
tavsifi umuman turga xos xususiyat, ya’ni o‘simlik yoki hayvon organizm-
larining faqat bitta turiga xosdir.
Somatik hujayraning xromosomalar to‘plamining miqdoriy (soni va
o‘lchami) va sifatiy (shakli) belgilari yig‘indisi
kariotip deb ataladi. Tirik
organizmlarning ko‘pchilik turlarida kariotipdagi xromosomalar soni juft
bo‘ladi. Bu har bir somatik hujayrada shakli va o‘lchami bir xil bo‘lgan
ikkita xromosoma mavjudligi bilan tushuntiriladi. Bulardan bittasi erkak va
ikkinchisi urg‘ochi organizmning xromosomalaridir.
