7-bob. Zilzilabardosh zaminlar va ularni loyihalash tayanch iboralar

7.5-rasm. Dinamik bosimning qatlam chuqurligi bo‘ylab o‘zgarishi (qum n=44%, a_s=1000 mm/s²)
7.2-jadval
Grunt shart-sharoitlarini hisobga olgan holda ayrim qurilish maydonlarining seysmik mustahkamligini aniqlash

Qurilish maydoni	Grunt qatlamlari	Gruntning zichligi, N/m^3	Gruntning ichki bshqalanish burchagi, grad	Gruntning bog‘lanish kuchi, MPa	Muvozanat tezlanishi			Seysmik mustahkamlik koeffitsiyenti		Maydonga keluvchi seysmik koeffitsiyent
					Ghunt sirtidagi yuk yo‘q	Yukning miqdori 0.1 MPa
56 xonali 4 qavatli turar joy binosi	Lyossimon qumli loy	15.5	25	0.025	940	3010	1.5		0.066
4 qavatli turar joy binosi	Lyossimon loyli qum va qum	15.0	26	0.0097	478	2720	1.36		0.074
5 qavatli ma’muriy bino	Qumli loy va loyli qum	18.0	25	0.014	509	2208	1.14		0.088
9 qavatli o‘quv binosi	Qumli loy va loy	17.0	26	0.007	362	2420	1.21		0.083
Transport binosi	Qumli loy va qum	16.0	18	0.010	404	1770	0.88		0.114

Siljishga qarshi mustahkamlik ko‘rsatkichlari zarralari boglangan gruntlarda sochiluvchan gruntlarga nisbatan ancha murakkab xususiyatga ega. Bu murakkablik boglanish kuchlarini umumiy holda yumshoq (C_w) va bikr boglanishlardan (S_b) tashkil topishi va ularning tabiati yetarlicha o‘rganilmaganligidadir.
Shu bilan birga ba’zi gruntlarda yumshoq. ba’zilarida esa bikr boglanishlar siljishga mustahkamlikni asosiy belgilovchi sifatida namoyon bo‘lishi ma’lum.
Turli gruntlar ustida olib borilgan izlanishlar natijasida shu narsa ma’lum bo‘lganki, namlangan va o‘ta namlangan gruntlarning siljishga qarshi mustahkamligini asosan yumshoq holatdagi boglanishlar ifodalaydi. Shuning uchun siljituvchi seysmik zo‘riqishlar ta’siridagi gruntning qarshiligini o‘rganishda yumshoq boglanishga etiborni qaratish lozim. Yumshoq boglanishlar esa. o‘z navbatida, zarra sirtini o‘rab turuvchi suv qobig‘idagi molekulalarning tortilish kuchiga bog‘liq.
Hozirgi zamon elektrkinetik nazariyasi grunt zarralarini o‘rab turuvchi
3 turdan iborat suv qobiqlari mavjudligini e’tirof etadi (1.6-rasmga qarang):
1) o‘ta qattiq boglangan ichki qobiq-elektr-molekulalar tortish kuchlari yordamida o‘n mingdan ortiq kuch bilan zarra sirtiga boglangan;
2) bo‘shroq boglangan o‘rta qobiq - elektr tortish kuchining susayishi oqibatida boglanish kuchi nisbatan sust, zarra sirtidan uzoqlashgan sari uning miqdori kamayib boradi;
3) tashqi qobiq - elektr tortilish ta’siridan chetda bo‘gan erkin holatdagi suv.