4- amaliy mashg’ulotlari materiallari

---

4- AMALIY MASHG’ULOTLARI MATERIALLARI. 
 
 
MAVZU: 
Dorixona ombori dasturiy vositasidan foydalanish. 
Amaliy dasturiy paketlar bilan ishlash. Asosiy 
tushunchalar FOM.uz – dorixonalar va ulgurji dori 
kompaniyalar uchun axborot-savdo platformasi
 
 
Ishning maqsadi:Тalabalarni axborot xavfsizligi, axborotlarni himoyalash usullari, 
antivirus dasturlari va ularning vazifalari bilan tanishtirish.
1
Kerakli texnik vositalar: Shaxsiy kompyuterlardan iborat kompyuter sinfi. 
Kerakli dasturiy vositalar: MS Windows operatsin tizimi, antivirus dasturlari. 
Topshiriqlar: 
1.”Antivirus dasturlarining o’ziga xos xususiyatlari haqida umumiy ma’lumotlar” 
mavzusu bo’yicha doklad tayyorlang. [Antivirus dasturi nomi]» Kasperskiy antivirus paketini 
o’rganing va laboratoriya ishi bo’yicha hisobot tayyorlang. 
2.SSS(SystemSecurityScanner)dasturningimkoniyatlarihaqidama’lumot 
bering. 
3.InternetScannerSAFEsuitepaketiniigumumiyimkoniyatlarihaqidama’lumot 
bering. 
4.FireWallScannerdasturitarmoklararoekrandabajaradiganamallarhaqida 
ma’lumotbering. 
5.Ma’ruzadako‘rilgandasturlardanboshqakompyutertizimihimoyalanganlik 
darajasinianiqlovchidasturhaqidama’lumotbering. 
1
1
. Edward H. James J. Biomedical Informatics.Fourth edition.Springer-Verlag London 2014.(174-bet, 5.4. 
mavzu) 
 

---

 
 
Ishni bajarish tartibi: 
1. Kompyuterga o’rnatilgan antivirus dasturini oching, uning versiyasini aniqlang. 
2. «Мойкомпьютер» piktogrammasini ochib, kompyuterga o’rnatilgan antivirus dasturi 
orqali undagi barcha disklarni birma bir tekshirib javobini hisobotga kiriting. 
 
 

---

 
 
 
Tayyorlanadigan hisobotning mundarijasi: 
1. Laboratoriya ishi nomi va maqsadi. 
2. Tanlagan antivirus dasturi bo’yicha doklad. 
3. Antivirus dasturi bo’yicha statistik ma’lumotlar. 
4. Xulosa. 
Nazorat savollari: 
1. Kompyuter virusi nima? 
2. Farmatsevtika sohasida axborotlarni qanday xavfsizligina ta’minlash mumkin? 
3. Axborotlarni himoyalashning qanday usullarini bilasiz 
4. Antivirus dasturlari va ularning vazifalarini ayting. 
5.Korxonaxavfsizliksiyosatiningaxborottizimidakandayaksettirilishikerak. 
Aqliy xujum savollari 
Topshiriq bo’yicha vazifa. 
Jadvallar ustida so`rovlar. Ma`lumotlarni saralash. WHERE standart so`zida 
foydalanish. 
Uslubiy ko`rsatmalar: Ma`lumotlar bazasi(MB) buyurtmachisi bilan birgalikda, 
ma`lumotlar bazasiga so`rovlar tizimini ishlab chiqish zarur. Ishlab chiqilgan so`rovlar tizimi 
relevant yaratilgan “Mohiyat-aloqa” modeliga va buyurtmachi talablarini maksimal darajada 
qondirish kerak. Agar buyurtmachi qo`ygan talablarga qurilgan “Mohiyat-aloqa” modeli 
so`rovlar tizimi to`la qanoatlantirmasa, unda predmet sohani qo`shimcha o`rganib va tahlil 
1.Kompyuter virusi nima? 
2. Axborotlarni himoyalashning qanday usullarini bilasiz 
3. Antivirus dasturlari va ularning vazifalarini ayting 

---

qilib, “Mohiyat-aloqa” modeli kerakli elementlar, bog`lanishlar va munosabatlar bilan 
to`ldiriladi. 
So`rovlar tizimini ma`lumotlar bazasidan foydalanuvchiga beriladigan aborot bo`yicha 
standart va nostandart so` 
rovlarga sinflanadi. Ma`lumotlar bazasiga reglamentlanmagan 
so`rovlar deb foydalanuvchilarni joriy ehtiyojlariga qarab, lekin qurilgan model imkoniyatlari 
chegarasida va bu so`rovlarni unga relevantligini saqlangan holda o`zini ta`rifini o`zgartirish 
imkonini beradigan so`rovlarga aytiladi. 
“SUPERMARKET” predmet sohasi ma`lumotlar bazasidan foydalanib bir nechta 
so`rovlar tizimini ko`rib chiqamiz. 
1. Mevalardan tashqari narxlari 500 va 2000 orasida bo`lgan barcha mahsulotlar haqida 
ma`lumot chiqarilsin. 
SELECT * FROM `mahsulotlar` WNERE `mah_narxi(so``m)` BETWEEN 500 
and 2000; 
1.1 rasm. 1 misoldagi surovning natijasi 
2. Mahsulotlar soni sanalsin. 
SELECT sound(*) as `mahsulot soni` FROM `mahsulotlar`; 
1.2 rasm. 2 misoldagi so`rovning natijasi 
3. Eng yuqori narxga ega bulgan mahsulot narxi chiqarilsin. 
SELECT MAX(`mah_narxi(so``m)`) AS `eng qimmat mahsulot` FROM 
`mahsulotlar`; 

---

1.3 rasm. 3 misoldagi surovning natijasi