2-b o b. J a h o n iq t is o d iy o t I g L o b a L l a s h u V i
Yüklə 323,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2-rasm .
Globallashuv ja ra yonining asosiy manbalari. 25 Zam onaviy transm illiy korporatsiyalar, oldingi ishlab chiqa- rishga ixtisoslashgan T M K lardan farqli ravishda, asosan axborot va moliyaviy bozorlarda faoliyat ko‘rsatm oqda. M azkur bozorlar- ning global m iqyosda birlashuvi sodir bo‘lm oqda va natijada yagona ja h o n moliyaviy-axborot m akoni shakllanm oqda. Bunga muvofiq ta rz d a T M K lara ing va u lar bilan cham barchas aloqa- dor bo‘lgan m illiy iqtisodiy tu zilm alar ham da tash kilotlarning roli oshib borm oqda. Hozirgi paytda yangi texnologiyalarning 80% T M K lar tom o- nid an yaratilm oqda, ayrim holatlarda ularn ing d aro m ad lari ayrim yirik m am lakatlarn ing yalpi m illiy darom adidan oshib ketm oq- da. Aytish jo izki, dunyoning 100 ta yirik iqtisodiyoti ro ‘yxatida 51 ta o ‘rin n i T M K lar egallagan. U lar faoliyatining m uhim qismi gipertexnologiyalarni (yoki m etatexnologiyalar) ishlab chiqish b i lan bog‘liq. B ular jum lasiga yangi kom pyuterlar avlodi, kom pyu- ter dasturlari, ishlab chiqarishda foydalaniladigan texnologiyalar- ni va boshqalarni kiritish m um kin. G lo b allash u v ja ra y o n in in g yana bir m u h im jih a ti tex nologik in n o v atsiy alar rivo jlan ish ig a tegishli b o ‘lib, yangi texnologi- y alar g lo b allash u v n i h arak atg a keltiruvchi kuch b o ‘lish i b i lan b irgalikd a xalqaro ra q o b atlash u v n i k u c h ay tirg an ho lda u n in g riv o jlan ish in i va m a m la k a tla r o 'rta s id a ta rq a lis h in i ra g ‘b a tla n tira d i. G loballashuvning to ‘rtin ch i m anbasi sifatida erkin savdo tizi- m in i va bozor iqtisodiyotini baholashda global h am fik rlik k a eri- shishni keltirish m um kin. Aytish joizk i, ja h o n iqtisodiyoti globallashuvining yana bir m u h im xususiyati, X X asrning oxirgi yillarida m oliya bozorlari- ning ja d al rivojlanishida nam oyon b o ‘ldi. Moliya bozorlarining (valuta, fond, kred it va boshq.) yangi roli keyingi yillarda jah o n iqtisodiyoti arx itekturasini keskin o ‘zgartirdi. Bir necha o ‘n yillar ilgari m oliya b ozorlarining asosiy maqsadi iqtisodiyotning real sektori faoliyatini t a ’m in lash d an iborat edi. H ozirgi davrda esa, jah o n m oliya bozoridagi o ‘zgarishlar butun dunyo m am lakatlari 26 iqtisodiyotiga ta ’sir kolrsatish n in g m u h im om ili sifatida nam oyon b o ‘lm oqda. M oliyaviy globallashuv jarayoni ayniqsa ja h o n iqtisodiyoti- n in g u ch ta asosiy m arkazlarida kuchaygan b o ‘lib, ularga A Q SH , G ‘arbiy Yevropa va Yaponiya kiradi. Moliyaviy spekulyatsiya operatsiyalari ham aynan m a zk u r uchta]ik chegaralaridan tashqi dunyoga tarqaladi. Valuta b o zo rin in g global aylanm asi bir kun davom ida 0,9—1,1 trln AQSH dollariga yetadi, 2 .1-jadvaI Yüklə 323,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|