2 -amaliy mashg’ulot Ishlab chiqarish korxonalari havosi tarkibidagi chang miqdorini aniqlash

2 -amaliy mashg’ulot

Ishlab chiqarish korxonalari havosi tarkibidagi chang miqdorini aniqlash

Mashg’ulotning maqsadi:
Ish joyidagi havoning tarkibidagi chang miqdorini tadqiq etishni va uni ruhsat etilgan chegaraviy kontsentratsiyasi bo`yicha aniqlashni o`rganish, qo`llaniladigan asboblarning ishlash prinsipi va samaradorligi bilan tanishish.

Mashg’ulotning bajarish uchun kerakli asbob-anjomlar, uskunalar, ko`rgazmali qurollar va materiallar:

1. Chang yutgich.

2. Uch-to`rtta reometr (20 l/daq gacha).
3. 822 tipdagi aspirator.
4. Filtrlar uchun uch-to`rtta patron.
5. Oltita-sakkizta filtrlar.
6. Termometr.
7. Analitik tarozi.

Mashg`ulotni bajarish tartibi

Har qanday qattiq moddalarning havoda suzib (uchib) yuruvchi mayda zarrachalari chang hisoblanadi. Odamlar nafas olganlarida ularning o`pkalariga havo bilan birgalikda chang ham tushadi. Odamning sog’ligi uchun havodagi changning ma’lum bir miqdori (konsentratsiyasi) xavfli bo`ladi.

Havo tarkibidagi changning haqiqiy konsentratsiyasini aniqlashda bir necha uslublar taklif etilgan. Bulardan eng oddiy va keng tarqalgan uslubi quyidagicha. Maxsus qog’oz filtr olinadi, quritiladi va analitik tarozida uning massasi o`lchanadi. Shundan keyin ma’lum miqdordagi tadqiq etiladigan havo filtr orqali o`tkaziladi. So`ngra, filtr ikkinchi marta o`lchanadi. Filtrning massalari orasidagi farq, filtr orqali o`tkazilgan hajmdagi havoning tarkibidagi chang zarrachalarining ushlanib qolingan massasini ko`rsatadi.
Havoning tarkibidagi chang miqdori quyidagi formula orqali aniqlanadi:

bu yerda P_ch- changni o`lchangan kontsentratsiyasi, mg/m³;

q₁ –toza filtrning massasi, g;
q₂ –changli filtrning massasi, g;
W₀- me’yoriy (normal) sharoitda filtr orqali o`tkazilgan havoni hajmi, l/daq;