1-amaliy mashg’ulot Kirish. Chizma geometriya fanining tibbiyotda qo‘llanishi. Monj usuli. Nuqtaning koordinatalari bo‘yicha epyuri. Chizmalar to’plami uchun titul varag’i yaratish. Chizmachilik asboblari va ulardan foydalanish

Standartlar 
Standartlashtirish texnika taraqqiyotini tezlashtirish, kompleks mexanizatsiya 
va avtomatlashtirishni ishlab chiqarishda joriy qilish, korxonalarni ixtisoslashtirish 
va kooperatsiyalashtirish, mahsulot sifatini yaxshilash va uning tannarxini 
arzonlashtirishda muhim ahamiyatga egadir. Standartlar texnik hujjatlar bo’lib, ular 
buyumlarning o’lchash, shakli, og'irlik va boshqa sifatlarini ko‘rsatadi. Chizma 
standartlari esa chizmalarni va eskiziarni bajarishda qabul qilingan qoida va shakl 
(forma)larni belgilaydi. Chizma standartlari qonun kuchiga ega. Ular mashinalar va 
apparatlar ishlab chiqaradigan korxonalarda, sanoat bilan bog'liq bo‘lgan loyiha 
idoralarida, barcha o ‘quv yurtlarida majburan joriy etiladi. 
Buyumlar ishlab chiqaradigan korxonalar o ‘z mahsulotlarini, shu mahsulotlar 
bo‘yicha qabul qilingan standartlarga muvofiq tayyorlab beradi. 
Sobiq SSSRda da 1924-yiIgacha horijiy davlatlar standartlari, ya'ni dyumli 
rezbalar tadbiq qilingan. Lekin OST NKTP 1260 standart b o ‘yicha eski import 
mashina va jizohlarni ta'mirlashda qoMlaniladi. 1925-yildan 1940-yilgacha davlat 
standartlari OST, 1940-yildan boshlab GOST indeksi bilan belgilangan. Sanoatda 
OST va GOST lardan boshqa standartlar joriy etilmagan mahalliy ahamiyatga ega 

---

bo’lgan buyumlar ishlab chiqarish uchun idoralar tomonidan qabul qilingan 
standartlardan foydalanishgan. 
Sobiq SSSRda standartlarning quyidagi kategoriyalari mavjud edi: Butun 
ittifoq standard (GOST); xalq xo‘jaligi tarmoqlari standartlari (OST); respublikalari 
standartlari (RST); korxona standartlari (STP). 
1-yanvar 1963-yildan boshlab SEV (o'zaro iqtisodiy yordam ittifoqi) standarti 
kiritildi. Shundan so'ng GOST (SEV) ko'rinishda belgilanadi. 1971-yildan boshlab 
YESKD standartlari amal qila boshladi. 
O'zbekiston mustaqillika erishganidan so'ng barcha standartlar isloh qilinadi. 
Vazirlar mahkamasining “O'zbekiston Respublikasida standartlashtirish bo'yicha 
ishlami tashkil qilish to‘g‘risida”gi 1992-yil 2-martdagi 93-sonli Qarorida sobiq 
SSSR ning davlat standartlari GOST MDH ning davlatlarida standarti sifatida amal 
qilinadi. 
O'zbekiston Respublikasining konstruktorlik hujjatlari yagona tizimi 
(O'zKHYT) 2003-yil 17-noyabrda qabul qilindi va O'zD St 2.001:2003 deb 
belgilandi. 
O'zDSt standart nomeri O'zKHYT standartlar klassiga berilgan 2 raqam bilan 
tuzila boshlanadi (quyidagi jadvalga qaralsin): 
Klassifikatsion guruhlaming tarkibi: 
1-jadval 

---

O‘zDSt — O‘zbekiston davlat standartining belgisi (indeksi) 
2 - O‘z KHYT standartining klassi 
0 - Standart guruhining klassifikatsiya shifri 
01 - Guruhdagi standartning tartib raqami
2003 - Standart ro'yxatga olingan yil 
O‘zKHYT standartning belgilanishiga misol:
O‘zDSt 2.001:2003