1- monoamin oksidaz inhibitörleri

• Prof. Dr. Nevzat Yüksel

• GÜTF Psikiyatri Anabilim Dalı

1- Monoamin oksidaz inhibitörleri

• 1- Monoamin oksidaz inhibitörleri

• a- Seçici olmayan ve geri dönüşsüz monoamin oksidaz inhibitörleri

• İproniazid
• İzokarboksazid
• Tranilsipromin
• Fenelzin

2- Trisiklik antidepresanlar

• 2- Trisiklik antidepresanlar

• İmipramin
• Desipramin
• Klomipramin
• Amitriptilin
• Nortiriptilin
• Dothiepin
• Lofepramin

4- Serotonin ve noradrenali geri alım inhibitörleri (SNRI)

• 4- Serotonin ve noradrenali geri alım inhibitörleri (SNRI)

• Venlafaksin
• Milnasipran
• Duloksetin

• 5- Serotonin geri alım inhibitörü ve 5-HT2 blokörleri (SARI)

• Trazodon

8- Noradrenerjik ve spesifik serotonerjik antidepresanlar (NaSSA)

• 8- Noradrenerjik ve spesifik serotonerjik antidepresanlar (NaSSA)

• Mianserin
• Mirtazapin
• İdozoksan

• 9- Kısmi 5-HT1a agonistleri

• İpsapiron
• Gepiron
• Buspiron

Rezerpin etkilerinin gözlenmesi

• Rezerpin etkilerinin gözlenmesi

• Serotonin geri alım inhibisyonu
• Noradrenalin geri alım inhibisyonu

Mianserin ve mirtazapin geri alım inhibisyonu yapmaz.

• Mianserin ve mirtazapin geri alım inhibisyonu yapmaz.

• Venlafaksin

• Venlafaksinin serotonin taşıyıcısına afinitesi orta derecededir.
• Norepinefrin taşıyıcısına afinitesi ise zayıftır.

• Tianeptinin etkisi

Lokus seruleus ve

• Lokus seruleus ve

• Raphe çekirdekleri ve bağlantıları klinik etkide daha önem taşımaktadır.

Hücre içi bilgi taşınması

• Hücre içi bilgi taşınması

• Adaptif süreçler

• Protein sentezi, genomik etkiler

Akut etki serotonin geri alım inhibisyonudur.

• Akut etki serotonin geri alım inhibisyonudur.

• Bu işlemi serotonin taşıyıcısının negatif allosterik modülasyonu yolu ile yapar.
• Uzun süreli etki ise adaptif süreçleri başlatmalarıdır.

Serotonin

• Serotonin

• Sodyum

• SSRI bağlama bölgeleri vardır.

Sodyum bağlanması serotoninim bağlanmasını arttırır.

• Sodyum bağlanması serotoninim bağlanmasını arttırır.

• SSRI ise serotoninin taşıyıcıya bağlanma afinitesini azaltır.

• Stahl, 2000

Presinaptik yerleşimli α2 adrenerjik reseptörler de bulunur. Bunlar ‘heteroseptörler’dir.

• Presinaptik yerleşimli α2 adrenerjik reseptörler de bulunur. Bunlar ‘heteroseptörler’dir.

• Bu reseptörler noradrenerjik uyarı yanında bulundukları serotonerjik nöronda serotonin salınımını da kontrol ederler.

• α1 aracılığı ile noradrenerjik uyarı serotonin salınımını arttırır.

Kortikal etkiler inhibitördür.

• Kortikal etkiler inhibitördür.

• Beyin sapındakiler eksitatördür.

Frontal kortekse giden uyarılar duygudurumda önemlidir.

• Frontal kortekse giden uyarılar duygudurumda önemlidir.

• Mezokortikal alanlarda serotonerjik uyarı dopaminerjik aktiviteyi azaltarak apatiye neden olur (2a)

• Bazal gangliyonlara giden uzantılar

• Hareketlerin kontrolu (2a)
• Obsesif kompulsif bozukluk belirtlerinden sorumludur.

Limbik alanlara giden uyaranlar ajitasyon, anksiyete oluşumu ve panik belirtilerinden ve kontrolundan sorumludur. (2a, 2c)

• Limbik alanlara giden uyaranlar ajitasyon, anksiyete oluşumu ve panik belirtilerinden ve kontrolundan sorumludur. (2a, 2c)

• Hipotalamusa giden uyaranlar iştah ve yeme davranışının regülasyonunda önemlidir.

• Beyin sapı uyku merkezlerine giden uyaranlar uyku regülasyonunda (uyku sorunları ve myoklonus) önem taşır.

Spinal korda giden uyaranlar ile 2a inhibisyonu spinal refleksler ve cinsel yanıtları (örneğin orgazm ve ejekülasyon) kontrol eder.

• Spinal korda giden uyaranlar ile 2a inhibisyonu spinal refleksler ve cinsel yanıtları (örneğin orgazm ve ejekülasyon) kontrol eder.

• Beyin sapı kemoreseptör trigger zona giden uzantılar bulantı ve kusmada önem taşır. (5-HT3)

İştah

• İştah

• Gastrointestinal sistem motilitesi (5-HT3 ve 4)

Geri alım bloku

• Geri alım bloku

• Sinaptik aralıkta serotonin artar.

• Bu artış Raphe çekirdeği hücre gövdelerinde daha fazla olur.
• Presinaptik 1a uyarılır.
• 1a down regülasyonu olur.

Duyarsızlaşma geri bildirim düzeneğini bozar.

• Duyarsızlaşma geri bildirim düzeneğini bozar.

• Salınım dizinhibe olur.

5-HT2 duyarsızlaşması

• 5-HT2 duyarsızlaşması

• Bu duyarsızlaşma yan etkilere tolerans gelişmesine katkıda bulunur.

• Farklı ilaçlar farklı reseptörlerde farklı etkiler yol açabilir.

• Klomipramin hayvanlarda hipokampusta postsinaptik 1a duyarlılaşmasına neden olur.

NE geri alım bloku

• NE geri alım bloku

• DA geri alım bloku

• 2c agonist etki

• Antikolinerjik etki

• 5-HT3 üzerindeki etkiler

• σ reseptörlerine etkisi

• Nitrik oksit sentaz üzerine etkisi

• CYP enzim sistemi üzerindeki etkileri

Yorgunluk

• Yorgunluk

• Apati

• Konsantrasyon yetisinde azalma

• Dikkat bozukluğu

• Yönetici işlev bozuklukları devam edebilir.

• Bu belirtiler noradrenalin yetersizliğine bağlıdır.

• Bu olgulara NRI eklenmesi yanıtı arttırır.

Antidepresan ilaçlar lokus seruleus aktivitesini baskılarlar.

• Antidepresan ilaçlar lokus seruleus aktivitesini baskılarlar.

Belirtilerin kontrolu sorunu kalıcı biçimde çözmez.

• Belirtilerin kontrolu sorunu kalıcı biçimde çözmez.

• Yineleme önemli bir sorundur.

• Uzun vadede amaç korunma olmalıdır.

Akut dönem geçtikten sonra belirtilerin yinelemesidir.

• Akut dönem geçtikten sonra belirtilerin yinelemesidir.

• İki ay iyi kalan bir hastada belirtilerin yinelemesi ise “yineleme, rekürens” olarak bilinir.

Yinelemenin en sık olduğu dönem ilk 3-6 aydır.

• Yinelemenin en sık olduğu dönem ilk 3-6 aydır.

Bilgilendirme işbirliğini arttırır.

• Bilgilendirme işbirliğini arttırır.

• Tedavi süresi
• Öncül belirtiler
• Daha önceki yinelemeler hakkında bilgi alınmalı ve gerekli uyarılarda bulunulmalıdır.

İlaçtır.

• İlaçtır.

• Birçok olguda

• Destekleyici ve/veya
• Bilişsel tedavi gerekir.

Hastaya özgü olmalı

• Hastaya özgü olmalı

Daha önce kullanılan ilaçlar

• Daha önce kullanılan ilaçlar

• Eşlik eden ve antidepresana bağlı kötüleşebilecek tıbbi durumlar

• İlaç etkileşmeleri

• İlacın kısa ve uzun sürede yan etkileri

• Atağın özellikleri

• Depresyonun alt tipi, baskın belirtiler

• Hekimin ilaçla olan deneyimi

• Birinci derece akrabaların ilaca yanıt öyküsü

• Hastanın seçimi

• İlacın kısa ve uzun vadede etkinliği

• İlacın güvenliği

• Uygulamanın basit veya karmaşık oluşu

• Tedavinin maliyeti gibi özellikler

Genellikle SSRI’lar ilk seçenektir.

• Genellikle SSRI’lar ilk seçenektir.

• Yanıt % 50-75 kadardır.

• Bu oranlar yanıltıcı olabilir.

• Gerçek oran çok daha az olabilir.

İkinci ilaç farklı etki düzeneğinde bir ilaç olmalıdır.

• İkinci ilaç farklı etki düzeneğinde bir ilaç olmalıdır.

• Bazen 2. bir SSRI denemek rasyonel sayılmaktadır.

Ajitasyon ve huzursuzluğu olan hastalarda sedasyon yapan antidepresan ilaçlar (mirtazapin, fluvoksamin, sitalopram) retarde ve inhibe depresyonlarda ise uyarıcı etkili antidepresan ilaçlar (fluoksetin, sertralin, essitalopram) ilk seçenek olmalıdır.

• Ajitasyon ve huzursuzluğu olan hastalarda sedasyon yapan antidepresan ilaçlar (mirtazapin, fluvoksamin, sitalopram) retarde ve inhibe depresyonlarda ise uyarıcı etkili antidepresan ilaçlar (fluoksetin, sertralin, essitalopram) ilk seçenek olmalıdır.

Atipik özellikler (aşırı yeme, aşırı uyuma)

• Atipik özellikler (aşırı yeme, aşırı uyuma)

• Fluoksetin
• Sertralin
• Moklobemid

Melankolik özellikler (ilgi ve zevk azlığı yanında belirgin psikomotor retardasyoın, ve vejetatif belirtiler)

• Melankolik özellikler (ilgi ve zevk azlığı yanında belirgin psikomotor retardasyoın, ve vejetatif belirtiler)

• Paroksetin
• Venlafaksin

Anksiyete ön planda ise

• Anksiyete ön planda ise

• SSRI
• Venlafaksin
• Mirtazapin

Akut dönem: Belirtilerin kontrol altına alınması

• Akut dönem: Belirtilerin kontrol altına alınması

• Sürdürüm dönemi: Düzelmeyi izleyen 16-20 haftalık dönem

• İdame dönemi: 2 yıl, 3-5 yıl (??).

Antidepresanlar tek başına verilmez.

• Antidepresanlar tek başına verilmez.

• Verildiğinde de olağan dozların yarısı dozlar seçilmelidir.

• Belirtilerin kontrol altına alınmasından sonra da makul bir sürede kesilmelidir.

Düşük dozda başlanmalı

• Düşük dozda başlanmalı

Akut dönem dozu olmalıdır.

• Akut dönem dozu olmalıdır.

4-6 aya yayılarak kesilmelidir.

• 4-6 aya yayılarak kesilmelidir.